Ulica Grunwaldzka w Poznaniu

Ulica Grunwaldzka w Poznaniu – jedna z głównych ulic Grunwaldu w Poznaniu. Łączy centrum miasta z jego granicą.

ulica Grunwaldzka

Łazarz, Grunwald, Ostroróg, Kasztelanów, Pogodno, Raszyn, Junikowo, Osiedle Kwiatowe
Ulica przy Collegium Heliodori Święcicki (d. Chemicum)
Państwo	Polska
Miejscowość	Poznań
Długość	6 601 m[1]
Przebieg
ul. Bukowska 0,14 km ul. H. Święcickiego 0,31 km ul. Śniadeckich 0,51 km ul. Stolarska 0,58 km ← ul. J. Matejki ul. A. Szylinga → 0,77 km ul. J. Ziętary 0,97 km ul. Ułańska 1,19 km ul. Wojskowa 1,31 km ul. Niecała 1,44 km rondo Jana Nowaka-Jeziorańskiego ul. Obozowa ul. Promienista ul. J. Ostroroga ul. Słoneczna ul. Rycerska ul. Płowiecka ul. F. Lubeckiego ul. P. Włodkowica 2,39 km ul. Grochowska ul. J. Sowińskiego ul. Cześnikowska ul. Marszałkowska ul. Konfederacka ul. C. Drzewieckiego ul. M. Palacza ul. P. Ściegiennego ul. Racławicka 3,39 km ← ul. Bułgarska ul. Jugosłowiańska → ul. Bolkowicka ul. Wł. Węgorka ul. Babimojska 4,24 km rondo Krzysztofa Skubiszewskiego ul. Świebodzińska ul. Jeleniogórska ul. Sieradzka ul. Dziewińska ul. Ścinawska ul. Junikowska ul. Grotkowska ul. Ziębicka ul. Małoszyńska 5,35 km ← ul. Cmentarna ul. Wieruszowska → ul. Ząbkowicka ul. Żmigrodzka 5,95 km ul. Malwowa ul. Paczkowska ul. Goździkowa ul. Nowosolska ul. Stokrotkowa ul. Strzelińska ul. Twardogórska ul. Piwoniowa 6,601 km granica miasta
Położenie na mapie Poznania ulica Grunwaldzka
Położenie na mapie Polski ulica Grunwaldzka
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego ulica Grunwaldzka
52°24′24,0″N 16°54′24,0″E

Historia

W 1895 uruchomiona została przy ul. Grunwaldzkiej 1 pierwsza elektrownia w Poznaniu (budynek u zbiegu z ul. Bukowską)^[2].

Komunikacja tramwajowa w ulicy Grunwaldzkiej rozpoczęła się 22 czerwca 1902. Wybudowany został wtedy tor tramwajowy od ul. Roosevelta do ul. Ułańskiej (koszary wojskowe). W 1909 dobudowany został drugi tor między ulicami Matejki^[a] i Ułańską^[3][4]. W 1926 przedłużono tę trasę do ul. Przybyszewskiego^[b], w 1931 do Ostroroga^[5], a 30 grudnia 1936 do Kasztelanów (Palacza, Osiedle Grunwaldzkie)^[6][7]. Po odbudowie ze zniszczeń II wojny światowej, 7 czerwca 1945, uruchomiona została linia tramwajowa z Błoni Grunwaldzkich^[8].

23 września 1921^[c] u zbiegu z ul. Śniadeckich odbył się pierwszy publiczny wiec komunistyczny w Poznaniu prowadzony przez Zygmunta Piękniewskiego. Przybyło ok. 6 000 uczestników protestujących przeciw zbrojnej interwencji Piłsudskiego w ZSRR oraz domagających się od państwa poprawy warunków bytowych i uwolnienia więźniów politycznych^[9].

U wylotu ulicy od 1924 Automobilklub Wielkopolski organizował ogólnopolski wyścig samochodowy i motocyklowy „Trójkąta szos” (34 km). Zawody organizowane corocznie trwały do 1927; głównym powodem przerwania imprez był zły stan nawierzchni^[10].

W czasie Powszechnej Wystawy Krajowej w 1929 ulica była jedną z granic terenów wystawowych^[11], obecnie przylega do niej teren MTP.

W latach 1962–1964 rozbudowana i zmodernizowana^[12][13], kolejne przebudowy miały miejsce w latach 70. XX wieku oraz w 1988-1989^[14][15], 1998^[16] 2009 (Grunwaldzka/Wojskowa)^[15] i 2011–2013^[17][18][15]. Obecnie na znacznej części (od skrzyżowania z ulicą Matejki do ulicy Malwowej) posiada dwie jezdnie. Prawie na całej długości (głównie po stronie południowej) biegnie wzdłuż ulicy droga rowerowa^[19].

Nazwy^[20]

• od 1900: Kaiserin-Victoria-Strasse^[d] (do ul. Jugosłowiańskiej)
• od 1909: Auguste-Victoria-Strasse^[e] (do ul. Jugosłowiańskiej)
• od 15 listopada 1919^[21]: ul. Grunwaldzka (całość)
• od 1939: Tannenbergstrasse^[f] (do ul. Jugosłowiańskiej)
• od 1943: Oppelner Strasse (od ul. Jugosłowiańskiej w kierunku południowo-zachodnim)
• od 1946: ul. Budziszyńska (od ul. Jugosłowiańskiej w kierunku południowo-zachodnim)
• od 1950: ul. Grunwaldzka (całość)

Obiekty przy ulicy

Od strony centrum miasta:

• Międzynarodowe Targi Poznańskie
• pomnik Tadeusza Kościuszki
• hala sportowa KS Enea Energetyk Poznań (nr 1)
• budynek dawnej elektrowni (nr 1)
• Willa Flora (nr 3)
• Collegium Heliodori Święcicki (d. Chemicum) (nr 6)
• I Liceum Ogólnokształcące im. K. Marcinkowskiego (między Grunwaldzką a Bukowską)
• kamienica (nr 7)^[22][23][24]
• kamienica (nr 15)^[22][23][24]
• budynek jeżyckiej straży pożarnej (nr 16a)
• dom oficerski przy ul. Szylinga – w pobliżu
• szpital przy ul. Grunwaldzkiej (nr 18, dawny Hotel Polonia)
• siedziba redakcji Głosu Wielkopolskiego (nr 19)
• kamienica Bolesława Richelieu (nr 20a)
• kamienica (nr 23)^[22][23][24]
• zespół handlowo-mieszkaniowy (nr 29-35) (tzw. zespół Rondo)
• Osiedle Ułańskie – w pobliżu
• Kaplica ewangelicko-augsburska (nr 48)
• Kaplica I Zboru Chrześcijan Baptystów „Wspólnota Nowego Narodzenia” (nr 53)
• Park Manitiusa z Pomnikiem Zwycięstwa
• kościół św. Jana Kantego (nr 86)
• Gospoda Targowa (rozebrana)
• Abisynia
• Delpharm (nr 189; do 2021 r. GlaxoSmithKline^[25], dawniej Polfa)
• biurowiec Pixel
• tory odstawcze przy pętli Budziszyńska (nieużywane od 5 listopada 2012 r.^[26])
• Park ks. Feliksa Michalskiego
• Cmentarz komunalny na Junikowie

Komunikacja miejska

Ulicą kursują następujące linie miejskiego transportu zbiorowego, obsługiwane na zlecenie Zarządu Transportu Miejskiego:

• tramwajowe^[27]
  •  1 Franowo – Junikowo (pomiędzy pętlą Junikowo a rondem Jana Nowaka-Jeziorańskiego)
  • 3 Błażeja – Budziszyńska
  •  6 Junikowo – Miłostowo^[g]
  •  15 Junikowo – Połabska

• autobusowe dzienne^[27]
  •  193 Górczyn – Osiedle Sobieskiego
  •  716 Junikowo – Głuchowo/Stawna^[h] (linia podmiejska)

• autobusowe nocne^[28]
  •  214 Junikowo^[i] – Radojewo (pomiędzy pętlą Junikowo a ulicą Matejki)
  •  224 Boranta – Junikowo Stacja^[j] (pomiędzy pętlą Junikowo a ulicą Matejki)
  •  257 Dopiewo/Dworzec kolejowy^[k] – Junikowo (pomiędzy pętlą Junikowo a ulicą Malwową)

Galeria zdjęć

• 
  Pomnik Tadeusza Kościuszki (2006)
• 
  Willa Flora (2007)
• 
  Dawny hotel Polonia i kamienica Bolesława Richelieu (2012)
• 
  Kaplica ewangelicko-augsburska w parku Manitiusa (2008)
• 
  Przystanek tramwajowy Grochowska w tle zabudowania Kasztelanowa (2018)
• 
  Biurowiec Pixel (2013)

Uwagi

1. wtedy Nowoogrodowa
2. wtedy aleja Okrężna
3. Kronika Miasta Poznania 2/1963 s. 51 i 1/1969 s. 121 podaje jako datę wiecu maj 1921
4. polska nazwa Cesarzowej Augusty Wiktorii (Witold Molik: Lata szkolne Ernsta Kantorowicza w Poznaniu w: Kronika Miasta Poznania nr 4/1996 s. 344, fot.)
5. polska nazwa Augusty Wiktorii (Mieczysław Kędelski: Ludność Łazarza i Górczyna w XIX i na początku XX wieku w: Kronika Miasta Poznania nr 3/1998 s. 22, tab.)
6. nazwa ta została specjalnie wybrana jako upamiętnienie zwycięstwa okupanta w 1914 (Bitwa pod Tannenbergiem) w miejsce nazwy świadczącej o jego klęsce w 1410 (Bitwa pod Grunwaldem) (Antoni Gąsiorowski: Nazwy poznańskich ulic w: Kronika Miasta Poznania nr 3-4/1984 s. 44; on-line: )
7. Co drugi kurs do pętli Junikowo
8. Wybrane kursy do pętli Gołuski/Pętla
9. Wybrane kursy z przystanku Malwowa
10. Wybrane kursy do przystanku Plewiska/Straż Pożarna
11. Wybrane kursy z przystanku Chomęcice/Środkowa

Przypisy

1. Zarząd Dróg Miejskich: Spis dróg publicznych w administracji ZDM stan na luty 2016 w formacie PDF. [dostęp 2016-12-14]. (pol.).
2. Ireneusz Rutkowski: 75 lat elektrowni poznańskich w: Kronika Miasta Poznania nr 4/1979 s. 55; on-line:
3. Jerzy Marchwicki, Edmund Nadolski: 100 lat komunikacji miejskiej w: Kronika Miasta Poznania nr 4/1979 s. 23; on-line:
4. Jan Wojcieszak: Tramwaje elektryczne w Poznaniu w: Kronika Miasta Poznania nr 2/1998 s. 333-334; on-line:
5. Jan Wojcieszak: Tramwaje elektryczne w Poznaniu w: Kronika Miasta Poznania nr 2/1998 s. 344; on-line:
6. Jan Wojcieszak: Tramwaje elektryczne w Poznaniu w: Kronika Miasta Poznania nr 2/1998 s. 346; on-line:
7. Jerzy Marchwicki, Edmund Nadolski: 100 lat komunikacji miejskiej w: Kronika Miasta Poznania nr 4/1979 s. 27-29; on-line:
8. Mirosław Grzywacz, Aleksander Kirych: Komunikacja masowa w Poznaniu w latach 1945-1970 w: Kronika Miasta Poznania nr 4/1974 s. 19; on-line:
9. Henryk Kondziela, Marian Olszewski: Miejsca pamiątkowe związane z dziejami ruchu robotniczego w Poznaniu w: Kronika Miasta Poznania 2/1966, s. 42; on-line:
10. Teresa Ziółkowska: Sport automobilowy w Poznaniu w: Kronika Miasta Poznania nr 3/1974 s. 44-45, fot.
11. Lech Ławicki: PWK w 1929 w: Kronika Miasta Poznania nr 1/1976 s. 49; on-line:
12. Lech Ławicki: Jubileusze w: Kronika Miasta Poznania nr 4/1973 s. 111; on-line:
13. Mirosław Grzywacz, Aleksander Kirych: Komunikacja masowa w Poznaniu w latach 1945-1970 w: Kronika Miasta Poznania nr 4/1974 s. 25; on-line:
14. Sprawozdania w: Kronika Miasta Poznania nr 2/1990 s. 150; on-line:
15. Zarząd Dróg Miejskich: Historia ZDM. [dostęp 2012-11-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-09-01)]. (pol.).
16. Przegląd wydarzeń II-IV.1998 w: Kronika Miasta Poznania nr 2/1998 s. 376; on-line:
17. Przebudowa ul. Grunwaldzkiej do układu dwujezdniowego na odcinku od ul. Smoluchowskiego do ul. Malwowej. i2012poznan.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-01-24)]. w: Euro2012 Infrastruktura Poznań
18. Grunwaldzka: remont od 6 lutego? w: epoznan.pl z 2 lutego 2012
19. Darek Preiss, Wreszcie powstaje droga rowerowa. I nie tylko, w: Informator Osiedlowy, Poznań, nr 91/92, I-VI 2020, s. 1, ISSN 1731-5085
20. Geopoz: ZGiKM GEOPOZ-wykaz nieistniejących nazw ulic. [dostęp 2012-11-29]. (pol.).
21. Antoni Gąsiorowski: Nazwy poznańskich ulic w: Kronika Miasta Poznania nr 3-4/1984 s. 34-35; on-line:
22. Zespoły urbanistyczno-architektoniczne kolebki miasta, najstarszego przedmieścia i najstarszych dzielnic XIX-wiecznego Poznania z budynkami użyteczności publicznej, sakralnymi, założeniami parkowymi i willowymi, zabytkami architektury przemysłowej i kamienicami. – Nr rejestru A 239 z 6 października 1982.
23. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Poznania z 2008 r. (Załącznik graficzny do uchwały).
24. oprac. Biuro Miejskiego Konserwatora Zabytków w Poznaniu: Rejestr zabytków nieruchomych miasta Poznania. Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Poznaniu, 2016-08-31. [dostęp 2021-02-04].
25. Delpharm i GSK ogłaszają zakończenie przejęcia zakładu produkcyjnego w Poznaniu przez Delpharm. GSK PL, 2021-10-29. [dostęp 2021-12-12]. (pol.).
26. Ostatecznie opuściliśmy Budziszyńską. MPK Poznań, 2012-11-05. [dostęp 2021-12-12]. (pol.).
27. Mapa sieci połączeń ZTM Poznań. Zarząd Transportu Miejskiego w Poznaniu, 2021-08-02. [dostęp 2021-08-19]. (pol. • ang.).
28. Mapa sieci połączeń nocnych ZTM Poznań. Zarząd Transportu Miejskiego w Poznaniu, 2021-08-02. [dostęp 2021-08-19]. (pol. • ang.).