Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Tytanozaury (Titanosauria) – grupa zauropodów żyjących od późnej jury do końca kredy, obejmująca jedne z największych lądowych zwierząt w dziejach.
| Titanosauria | |
| Bonaparte & Coria, 1993 | |
| Okres istnienia: jura późna–kreda późna | |
 Alamozaury | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| (bez rangi) | archozaury |
| (bez rangi) | Ornithodira |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Infrarząd | |
| (bez rangi) | tytanozaury |
Tytanozaury miały stosunkowo małe głowy, nawet w porównaniu z innymi zauropodami, a przy tym szerokie, podobne do głów wielkich jurajskich dinozaurów, jak kamarazaur i brachiozaur, ale bardziej wydłużone. Nozdrza duże z wyrostkami kostnymi na nosie. Zęby małe o kształcie łyżkowatym lub kołkowatym.
Szyje stosunkowo krótkie jak na zauropody, ogon przypominał bat choć nie tak długi jak u diplodoków. Miednica szczuplejsza niż u innych zauropodów, obszar klatki piersiowej dużo szerszy dający im szeroką pozycję. Ichnoskamieniałości tytanozaurów są powszechniejsze niż innych zauropodów. Przednie kończyny były krępe, ale krótsze od tylnych. Kręgi były pełne w środku, podobnie jak u pierwotniejszych Saurischia. Kręgosłup elastyczniejszy, co prawdopodobnie dawało im większą zwinność od ich krewnych.
Z odciśniętych fragmentów skamieniałej skóry wiadomo, że była częściowo opancerzona, pokryta mozaiką małych jak koraliki łusek wokół większej kostnej płyty. Odkryto jeden gatunek pokryty kostnymi płytami, jak u ankylozaurów.
Choć niektóre osiągały ogromne rozmiary, inne były stosunkowo niewielkie. Występowały formy skarłowaciałe na odizolowanych stanowiskach – prawdopodobnie wynik specjacji allopatrycznej.
Mamy pewne wskazówki co do diety dzięki odkryciu skamieniałych odchodów skojarzonych z późnokredowymi tytanozaurami, które zachowały się dzięki nasyceniu krzemionką fragmentów roślin. Odżywiały się sagowcami i drzewami iglastymi. Odkrycia opublikowane w 2005 ujawniły szeroki zakres roślin jednoliściennych włączając palmy i trawy (Poaceae), w tym przodków ryżu i bambusa[1].
Gniazdo tytanozaurów odkryto w Auca Mahuevo, w argentyńskiej Patagonii. Nieduże jaja, około 11–12 cm średnicy, zawierały skamieniałe embriony, z odciskami skóry (brak śladów piór i skórnych wyrostków na kręgosłupach). Prawdopodobnie kilkaset samic saltazaurów wykopało gniazda i zniosło jaja, po czym przysypało ziemią i roślinami. Dowodzi to występowania zachowań stadnych, które – podobnie jak pancerze – pomagały zauropodom w obronie przed atakami dużych drapieżników, takich jak abelizaury.
Tytanozaury były ostatnią liczną grupą zauropodów przed kredowym wymieraniem i ostatnimi wielkimi roślinożercami swoich czasów. Skamieniałości sugerują, że zastąpiły one inne zauropody, jak diplodoki i brachiozaury, które wymarły między późną jurą a środkiem kredy.
Rozprzestrzeniły się z południowego kontynentu Gondwany (Ameryka Południowa i Australia). Niekompletny kręg ogonowy z Wyspy Jamesa Rossa dowodzi, że w późnej kredzie tytanozaury zasiedlały również Antarktydę[2]. W Ameryce Północnej jedynym przedstawicielem był alamozaur. W 2006 r. w Australii odkryto kości największego na tamte czasy dinozaura z grupy tytanozaurów – Australotitan cooperensis. Jego wysokość oszacowano na 5–6,5 m, a długość na 25–30 m.[3]
Kladogram tytanozaurów według Calvo et al., 2007[4]
| Titanosauria |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Kladogram tytanozaurów według Gonzáleza Riga i współpracowników, 2009[6]
| Titanosauria |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Kladogram tytanozaurów za: Gallina i Apesteguía (2011)[7]
| Titanosauria |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Alternatywny kladogram, powstały po usunięciu z macierzy danych rodzaju Antarctosaurus, za: Gallina i Apesteguía (2011)[7]
| Titanosauria |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
