Telkwice

Telkwice (niem. Telkwitz) – przysiółek wsi Bukowo w Polsce, położony w województwie pomorskim, w powiecie sztumskim, w gminie Stary Targ^[3][4]. Przysiółek wchodzi w skład sołectwa Bukowo.

Telkwice

przysiółek wsi
Państwo	Polska
Województwo	pomorskie
Powiat	sztumski
Gmina	Stary Targ
Część miejscowości	Bukowo
Liczba ludności (2015)	82
Strefa numeracyjna	55
Kod pocztowy	82-410[1]
Tablice rejestracyjne	GSZ
SIMC	0157210
Położenie na mapie gminy Stary Targ Telkwice
Położenie na mapie Polski Telkwice
Położenie na mapie województwa pomorskiego Telkwice
Położenie na mapie powiatu sztumskiego Telkwice
53°57′46″N 19°12′45″E[2]

Historia

Dwór w Telkwicach

Wieś została założona w 1303 przez Prusa Tulikoytego, który otrzymał ziemie wraz z innym Prusem Bute na terenie dzisiejszego Bukowa. Występowała wówczas nazwa Azmiten; w XV wieku pojawiły się natomiast nazwy Tulkoytedorf i Telkowice. Wieś szlachecka położona była w I Rzeczypospolitej w województwie malborskim^[5]. Miejscowość była osadą folwarczną składającą się z dworu, parku, a także budynków gospodarczych i inwentarskich.

Przed 1804 wieś posiadała rodzina Grąbczewskich, w 1804 przeszła ona w posiadanie Donimirskich. Jednym z gospodarzy był Teodor Donimirski (1805–1884), urodzony i zmarły w Telkwicach. Po jego śmierci właścicielem wsi był jego syn Jan Donimirski (1847–1929), którego córką była urodzona w 1878 w Telkwicach działaczka Maria Chełkowska (zm. 1960). Jej wnukiem był urodzony w 1927 w dworku w Telkwicach August Chełkowski (fizyk, polityk, od 1989 do 1999 senator czterech kadencji, marszałek Senatu II kadencji w latach 1991–1993; zm. 1999), syn Franciszka, dziedziczącego majątki w Telkwicach i Bukowie; rodzina opuściła Powiśle w 1930^[6].

W latach 1945–1975 miejscowość administracyjnie należała do województwa gdańskiego, a w latach 1975–1998 do województwa elbląskiego.

Zabytki

Według rejestru zabytków NID^[7] na listę zabytków wpisany jest dwór, nr rej.: A-922 z 25.08.1978.

Pierwotny układ ruralistyczny miejscowości został zachowany. Pochodzący z II połowy XIX wieku neogotycki dwór o piętrowych przybudówkach i wieży zwieńczonej krenelażem^[8] został w 1978 wpisany do rejestru zabytków. W Telkwicach znajduje się także park z II połowy XIX wieku oraz kapliczka przydrożna z końca XIX wieku. Zachowało się kilka budynków z przełomu XIX i XX wieku.

Przypisy

1. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 106 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
2. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 139335
3. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
4. KSNG: Wykaz urzędowych nazw miejscowości i ich części. opublikowany [w:] Dz.U. z 2013 r. poz. 200 ze zmianami w Dz.U. z 2015 r. poz. 1636. [dostęp 2018-01-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-05-22)].{{Cytuj stronę}} Linki zewnętrzne: "opublikowany".
5. Prusy Królewskie w drugiej połowie XVI wieku: suplement. Cz. 1, Mapy, plany, Warszawa 2021, Warszawa 2021, k. 1.
6. JanuszJ. Ryszkowski JanuszJ., Wędrówki. Śladem dworków i cmentarzy [online], naszemiasto.pl, 17 lipca 2006 [dostęp 2022-10-09].
7. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 [dostęp 2022-01-03].
8. Piotr Skurzyński, Warmia, Mazury, Suwalszczyzna, Wyd. Sport i Turystyka – Muza S.A., Warszawa 2004, s. 32, ISBN 83-7200-631-8.

Bibliografia

• Gminny program opieki nad zabytkami gminy Stary Targ na lata 2016–2019, s. 21–22
• Gminny program opieki nad zabytkami gminy Stary Targ 2011–2014, s. 69

Linki zewnętrzne

• Telkwice, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 285.