Szlak Orlich Gniazd

Szlak Orlich Gniazd – szlak turystyczny w Polsce, przebiegający przez województwa małopolskie i śląskie. Szlak łączy Kraków z Częstochową poprzez większość Orlich Gniazd, jurajskich zamków i warowni wybudowanych na skałach dochodzących do 30 metrów wysokości^[1]. Szlak oznaczony jest kolorem czerwonym^[1]. Ma długość 163,9 km^[2]. Podobną trasą biegnie Jurajski Rowerowy Szlak Orlich Gniazd.

Szlak Orlich Gniazd

Dane szlaku
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie, śląskie
Początek	Kraków
Przez	Ojcowski Park Narodowy
Koniec	Częstochowa
Numer	SL-1, KA-1
Kolor znakowania	czerwony
Długość	163,9 km
Typ	szlak Pieszy

Orle Gniazda

Historia

Szlak pierwotnie był organizacją wojskowych obiektów obronnych, zbudowanych głównie z wapienia w XIV wieku^[3].

Wytyczenie szlaku wiodącego przez najwyższe wzniesienia Jury, zaproponował w 1927 r. w czasopiśmie „Ziemia” Stanisław Leszczycki. W 1930 r. wyznaczono szlak koloru czerwonego biegnący z Krakowa łukiem w jego północno-zachodnich okolicach, poprzez Płaskowyż Ojcowski i Garb Tenczyński, a następnie powracający do Krakowa. Szlak ten obfitował w wiele walorów krajobrazowych i krajoznawczych. Ponieważ nie był konserwowany i odnawiany, po pewnym czasie znaki przestały być widoczne^{[potrzebny przypis]}.

Projekt nowego szlaku ogłosił w 1948 r. znany turysta i krajoznawca Kazimierz Sosnowski^[4]. Wyznaczenie szlaku nastąpiło dwa lata później, tj. w 1950 r., dzięki funduszom pozyskanym z Ministerstwa Komunikacji. Następnie trasa szlaku była wielokrotnie zmieniana i korygowana, aby poprowadzić turystów przez najatrakcyjniejsze krajobrazowo tereny Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej.

Obiekty na szlaku

Tradycyjnie Szlak Orlich Gniazd biegnie w kierunku od Krakowa do Częstochowy i obejmuje zamki i ruiny zamków:

• Korzkiew – zamek
• Ojców – ruiny zamku królewskiego na Złotej Górze
• Sułoszowa – zamek królewski w Pieskowej Skale
• Rabsztyn – ruiny zamku
• Bydlin – ruiny zamku
• Smoleń – ruiny zamku
• Pilica – ruiny zamku
• Podzamcze – ruiny zamku Ogrodzieniec
• Morsko – ruiny zamku Bąkowiec
• Bobolice – zamek królewski
• Mirów – ruiny zamku
• Olsztyn – ruiny zamku królewskiego

Niektóre źródła na trasie szlaku umieszczają również:

• Rudno – ruiny zamku Tenczyn
• Babice – ruiny zamku biskupów krakowskich Lipowiec
• Siewierz – ruiny zamku biskupów krakowskich
• Będzin – zamek królewski
• Kraków – Zamek Królewski na Wawelu

Przebieg szlaku

Zródełko Miłości w Ojcowie

Zamek w Ojcowie – brama

Zamek Pieskowa Skała

Ruiny zamku w Rabsztynie

Ruiny zamku Ogrodzeniec

Ruiny zamku w Mirowie

Zamek Bobolice

Odległość	Atrakcje	Punkt	Skrzyżowania szlaków**
0,0 km		Kraków – Krowodrza Górka
0,4 km		Park Krowoderski
1,3 km		Kraków – ul. Łokietka (tory kolejowe)
1,4 km		Kraków – ul. Pękowicka
3,5 km		Czerwony Mostek	Czerwony Szlak Rowerowy Okrężny wokół Zielonek
4,8 km		obrzeża Pękowic – Fort pancerny pomocniczy 44a „Pękowice”
5,0 km		Pękowice (Fort Tonie) – pętla MPK Kraków	odbija w kierunku Trojanowic
8,5 km		Giebułtów (kościół i dwór)	Czarny szlak rowerowy Doliny Prądnika
10,5 km		Kwietniowe Doły
11,0 km		Hamernia (kuźnia, browar)
11,2 km		Rezerwat brzozy ojcowskiej
12,2 km		przysiółek Kalinów – parking	Przybysławice – Mników
12,5 km		Ostaniec Latarnia Twardowskiego	Dolina Prądnika – Prądnik Korzkiewski
12,6 km		Skały Cygańskie	i odbijają w kierunku Korzkwi
13,0 km		Prądnik Korzkiewski – wejście do OPN
14,5 km		ujście wąwozu Stodoliska
15,0 km		Prądnik Czajowski	Szlak Dolinek Jurajskich
16,0 km		OPN – Góra Okopy z Grodziskiem
16,5 km		ujście wąwozu Korytania – Źródło Miłości
17,0 km		OPN – Brama Krakowska Węzeł szlaków	Szlak Warowni Jurajskich odbija w kierunku Murowni i Czajowic
17,5 km		skała Jonaszówka	Szlak do Jaskini Łokietka
18,0 km		Ojców – zabytkowa zabudowa	odbija w kierunku Sąspowa i Pieskowej Skały
18,2 km		Ojców (muzeum OPN) – węzeł turystyczny	Szlak do Jaskini Ciemnej i na górę Okopy odbija w kierunku Złotej Góry
18,5 km		Zamek w Ojcowie
19,0 km		OPN (Kaplica na wodzie)
20,0 km		OPN (młyn Mosura)	Niebieski Szlak Rowerowy Okrężny „Pieskowa Skała”
20,6 km		Skrzyżowanie dróg na Skałę, Ojców i Pieskową Sk.	odbija na chwilę
21,0 km		OPN – Grodzisko (Pustelnia błogosławionej Salomei)	odbija w kierunku Tarnawy
22,0 km		ujście wąwozu Pilny Dół	Niebieski Szlak Rowerowy Okrężny „Pieskowa Skała”
22,5 km		OPN (Źródło Radości)	odbija w kierunku Herianówki
26,0 km		Zamek Pieskowa Skała	Szlak Pieskowa Skała – Wielmoża Szlak Dolinek Jurajskich Niebieski Szlak Rowerowy Okrężny „Pieskowa Skała”
26,5 km		Granica OPN	odbija do wąwozu Babie Doły
30,0 km		Sułoszowa (kościół)	Niebieski Szlak Rowerowy Okrężny „Pieskowa Skała”
32,0 km		Kamieniec (481 m n.p.m.)
34,0 km		Graniczna (476 m n.p.m.)
36,0 km		Zadole Kosmolowskie (skraj)	Transjurajski szlak konny
38,0 km		skrzyżowanie z drogą Sieniczno-Pieskowa Skała
40,8 km		droga Kosmolów-Troks
44,0 km		Olewin (leśniczówka)
44,7 km		skrzyżowanie z torami kolejowymi Olkusz-Wolbrom
46,0 km		przysiółek Skalskie	Jurajski Rowerowy Szlak Orlich Gniazd
48,0 km		Rabsztyn	Transjurajski szlak konny i odbiją w kierunku zamku Rabsztyn
49,2 km		tory kolejowe linii Olkusz – Wolbrom
51,0 km		Januszkowa Góra (445 m n.p.m.)
53,0 km		wzgórze Dąbrowa
53,8 km		Cisowa Skała
54,5 km		skrzyżowanie z torami kolejowymi	Szlak pustynny
55,5 km		Jaroszowiec PKP	odbija do centrum Jaroszowca
57,0 km		Stołowa Góra	Jurajski Rowerowy Szlak Orlich Gniazd
57,5 km		Ostra Góra
58,5 km		skrzyżowanie z torami kolejowymi	Niebieski Szlak Rowerowy Północna Pętla Kluczewska
59,5 km		Golczowice (pomnik)	Szlak pustynny Jurajski Rowerowy Szlak Orlich Gniazd odbija do Cieślina
ok. 62 km		rozszerzenie doliny Białej Przemszy	odbija w kierunku Cieślina
64,5 km		Cieślin (cmentarz)
67,0 km		Bydlin	Jurajski Rowerowy Szlak Orlich Gniazd Niebieski Szlak Rowerowy Północna Pętla Kluczewska
67,5 km		cmentarz legionistów 1914 i kaplica na zach. wzgórze z ruinami zamku-kościoła z wywierzyskiem	odbija w kierunku Krzywopłotów
70,5 km		Góry Bydlińskie – bukowy las – wzgórze (473 m n.p.m.)	Szlak Partyzantów Ziemi Olkuskiej
72,0 km		d. gajówka Psiarskie	Jurajski Rowerowy Szlak Orlich Gniazd odbija do Strzegowej
73,0 km		Dolina Wodącej	Szlak Warowni Jurajskich Szlak Jaskiniowców
73,7 km		Biśnik – Jaskinia na Biśniku
74,5 km		Zegarowe Skały	odbija w kierunku Złożeńca Szlak Jaskiniowców
76,0 km		Smoleń (parking pod zamkiem w Smoleniu)	Szlak Łącznikowy w Smoleniu Szlak Smoleński odbija do Złożeńca
78,3 km		Pilica – Zarzecze
80,5 km		Pilica (rynek)
84,0 km		Kocikowa
86,5 km		Kocikowy Las	Jurajski Rowerowy Szlak Orlich Gniazd Szlak Warowni Jurajskich
87,5 km		Góra Janowskiego (Zamkowa) (504 m n.p.m.)
88,0 km		ruiny zamku Ogrodzieniec	Jurajski Rowerowy Szlak Orlich Gniazd Szlak Warowni Jurajskich
89,0 km		Podzamcze (rynek) – ważny węzeł turystyczny	Szlak Tysiąclecia Szlak Zamonitu odbija w kierunku Bzowa odbija w kierunku Ogrodzieńca
90,0 km		droga Ogrodzieniec – Pilica	Transjurajski szlak konny
93,0 km		Karlin (kapliczka)	Jurajski Rowerowy Szlak Orlich Gniazd Szlak Karlin – Siamoszyce
94,0 km		Dworski Las	odbija w kierunku Żerkowic odbija w kierunku Siamoszyc
95,5 km		Żerkowice	Jurajski Rowerowy Szlak Orlich Gniazd
97,0 km		droga Żerkowice-Skarżyce	Szlak Tysiąclecia odbija w kierunku Skarżyc
98,5 km		Skała Okiennik Wielki /Duży, Skarżycki/	Szlak Skarżycki
99,5 km		droga Skarżyce – Lgota Murowana
100–103 km		Cydzownik, Nietoperze, Skała z Krzyżem obszar Skał Morskich	Jurajski Rowerowy Szlak Orlich Gniazd Szlak Warowni Jurajskich Transjurajski szlak konny odbija do OW Morsko
104,0 km		Morsko (OW Morsko i Zamek Bąkowiec)	Szlak Kroczycki i odbijają w kierunku Podlesic
104,7 km		Morsko (okolice parkingu u podnóża stoku narciarskiego)	Transjurajski szlak konny Szlak Rowerowy „Hotelu Ostaniec” odbija do Rzędkowic
105–107 km		obszar Skał Podlesickich
107,3 km		skrzyżowanie z drogą Kroczyce-Żarki	Szlak Rzędkowicki Szlak Rowerowy „Hotelu Ostaniec” Szlak Rowerowy Myszków – Siewierz
107,8 km		rezerwat przyrody Góra Zborów
108,1 km		Pasmo Kołoczyka – punkt widokowy	Szlak Łącznikowy Parking – Rezerwat Góra Zborów odbija na G. Słupsko z grodziskiem
108,4 km		dno dolinki między Kołoczykiem a G. Pośrednią węzeł szlaków	Jurajski Rowerowy Szlak Orlich Gniazd Szlak Rowerowy „Hotelu Ostaniec” Szlak Zamonitu nieopodal: Szlak Warowni Jurajskich i szlak Rzędkowicki
110,0 km		skrzyżowanie z drogą do Dzibic	Szlak Warowni Jurajskich Szlak Rowerowy „Hotelu Ostaniec”
110,8 km		przejście pod nasypem Centralnej Magistrali Kolejowej	Jurajski Rowerowy Szlak Orlich Gniazd Szlak Rowerowy „Hotelu Ostaniec”
ok. 112 km		rzeka Białka – chatka studencka Fata Sokoła
113,2 km		Zdów	Szlak Zamonitu Jurajski Rowerowy Szlak Orlich Gniazd Szlak Rowerowy Myszków – Siewierz odchodzi do Ogorzelnika
115,9 km		Bobolice	i odchodzą w kierunku Mirowa
116,3 km		Bobolice (Zamek w Bobolicach)	odchodzi do Niegowej
116,6 km		ścieżka z widokiem na Zamek w Bobolicach
116,9 km		szczyt grzędy skalnej Skał Mirowskich widok na Zamek w Mirowie
117,4 km		Mirów (ruiny zamku – parking)	Jurajski Rowerowy Szlak Orlich Gniazd Szlak Rowerowy Myszków – Siewierz Transjurajski szlak konny odbija do Lutowca
119,2 km		na zach. szczyt (423 m n.p.m.) Wielkiej Góry	Szlak Warowni Jurajskich
120,9 km		skrzyżowanie z drogą Lelów – Żarki	Jurajski Rowerowy Szlak Orlich Gniazd
121,3 km		Niegowa (okolice kościoła)	Szlak Zamonitu
122,8 km		Pierwsze zabudowania wsi Moczydło	odbija na Niegówkę odbija do Przewodziszowic Szlak Rowerowy Myszków – Siewierz po chwili odbija do Przewodziszowic
125,0 km		Trzebniów (kaplica)	Jurajski Rowerowy Szlak Orlich Gniazd Szlak Warowni Jurajskich Szlak Gór Gorzkowskich Transjurajski szlak konny
127,0 km		Ostrężnik (rez. Ostrężnik i ruiny zamku)	Szlak Gór Gorzkowskich
127,5 km		skrzyżowanie z drogą Żarki – Janów	Szlak Rowerowy „Zygmunta Krasińskiego” i odbijają do Suliszowic Transjurajski szlak konny odbija do Rez. przyrody Parkowe
128,0 km		droga do Siedlca	Szlak Walk 7 Dywizji Piechoty Wrzesień 1939 Szlak Rowerowy „Hotelu Kmicic” odbija do Złotego Potoku
128,5 km		Źródło Zygmunta i Elżbiety (parking)
129,0 km		wejście do Rezerwatu przyrody Parkowe	odbija do Ludwinowa odbija do Złotego Potoku
129,7 km		Grodzisko Osiedle Wały
130,5 km		Staw Zielony (Sen Nocy Letniej) – młyn Kołaczew	Szlak Zamonitu Szlak Rowerowy „Zygmunta Krasińskiego”
131,2 km		Staw Amerykan – granica rez. Parkowe	Szlak Rowerowy „Hotelu Kmicic” Transjurajski szlak konny
132,0 km		droga Żarki – Janów	Szlak Walk 7 Dywizji Piechoty Wrzesień 1939 Transjurajski szlak konny
132,7 km		Złoty Potok (parking przy pałacu)	Szlak Rowerowy „Kacpra Karlińskiego” odbija do Janowa
133,5 km		Aleja Klonów – Droga Klonowa	Szlak Rowerowy Olsztyński odbija do Siedlca Transjurajski szlak konny odbija do Zrębic
137,5 km		skrzyżowanie z drogą Siedlec – Pabianice	Szlak Warowni Jurajskich Transjurajski szlak konny odbija do Zrębic
141,0 km		Zrębice (kościół modrzewiowy)	Jurajski Rowerowy Szlak Orlich Gniazd Szlak Rowerowy Olsztyński
141,5 km		Za kościołem w Zrębicach	Szlak Rowerowy Wokół Gór Sokolich i Olsztyna i odbijają do Przymiłowic-Kotysowa Transjurajski szlak konny odbija do Olsztyna
ok. 142 km		Za kościołem w Zrębicach	Szlak im. Barbary Rychlik odbija do Biskupic odbija do Olsztyna
143,7 km		granica rez. Sokole Góry
145,2 km		granica rez. Sokole Góry	Szlak im. Barbary Rychlik Szlak Rowerowy Olsztyński
146,0 km		na zacH. Biakło z punktem widokowym	Jurajski Rowerowy Szlak Orlich Gniazd Transjurajski szlak konny
147,7 km		Olsztyn (rynek – węzeł szlaków)	Szlak im. Barbary Rychlik Szlak Rowerowy Wokół Gór Sokolich i Olsztyna Szlak Rowerowy „Kacpra Karlińskiego” Szlak Rowerowy „Przełomu Warty” odbija do Częstochowy
148,5 km		Olsztyn (kościół i zespół zabytkowych stodół)	odbija do Kusiąt
149,4 km		na wsch. w lesie cmentarz ofiar II wojny światowej
150,4 km		na zachód Góry Towarne	odbija do Kusiąt odbija do Brzyszowa
151,4 km		Sowia Góra	Jurajski Rowerowy Szlak Orlich Gniazd
151,9 km		Kusięta PKP	Szlak Rowerowy Wokół Gór Sokolich i Olsztyna
153,9 km		Kusięta (wiadukt nad torami kolejowymi)	i Transjurajski szlak konny odbijają do Leśniczówki Kusięta
154,4 km		rez. Zielona Góra	Transjurajski szlak konny
155,4 km		droga Częstochowa-Brzyszów	Transjurajski szlak konny odbija do Częstochowy-Mirowa
156,4 km		granica Częstochowy
159,4 km		Częstochowa – ul. Legionów
163,9 km		Częstochowa (Stary Rynek)

Przebieg szlaku został zweryfikowany według stanu z 2006^[2].

Zobacz też

• Jurajski Rowerowy Szlak Orlich Gniazd
• Szlak Zamków Gotyckich
• Szlak Zamków Piastowskich

Przypisy

1. Szlak „Orlich Gniazd”. PTTK. [dostęp 2010-05-29]. (pol.).
2. Szlak Orlich Gniazd. it-jura.pl. [dostęp 2010-05-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-11)]. (pol.).
3. Jacek Szprychowski (13 12 2020) https://www.redbull.com/pl-pl/szlak-orlich-gniazd (archiwum) (Redbull).
4. Katarzyna Zwiercan: Vademecum Górskie COTG PTTK – Sosnowski Kazimierz. Centralny Ośrodek Turystyki Górskiej PTTK. [dostęp 2010-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. (pol.).

Linki zewnętrzne

• Szlak Orlich Gniazd: trasa, opis, mapa, zdjęcia
• Opis wraz ze zdjęciami na serwisie internetowym poland.gov
• Film o Szlaku Orlich Gniazd z podkładem lektorskim Krystyny Czubówny.
• Mapa szlaku online
• Opis Szlaku Orlich Gniazd: wariant z Krakowa do Częstochowy, mapa, wykaz noclegów i sklepów na trasie
• Interaktywna mapa online oraz plik GPX do pobrania
• Szlak Orlich Gniazd w 6–8 dni bez namiotu: opis przejścia pieszego, proponowany podział trasy, noclegi.