Mników (województwo małopolskie)

Mników – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w gminie Liszki, u wylotu Doliny Mnikowskiej.

Zobacz też: Mników w innych znaczeniach tej nazwy.

Mników

wieś
Chałupa w części wsi Skały
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	krakowski
Gmina	Liszki
Liczba ludności (2022)	1554[1]
Strefa numeracyjna	12
Kod pocztowy	32-084[2]
Tablice rejestracyjne	KRA
SIMC	0325529
Położenie na mapie Polski Mników
Położenie na mapie województwa małopolskiego Mników
Położenie na mapie powiatu krakowskiego Mników
Położenie na mapie gminy Liszki Mników
50°03′38″N 19°43′16″E[3]

Części wsi

Części wsi Mników^[4][5]

SIMC	Nazwa	Rodzaj
0325618	Baczyn	przysiółek
0325535	Bory	część wsi
0325541	Dziady	część wsi
0325558	Gaik	część wsi
0325564	Górka	część wsi
0325570	Piła	część wsi
0325587	Skałki	część wsi
0325593	Skały	część wsi
0325601	Zarymnie	część wsi

Historia

Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1384 roku^[6]. Właścicielami byli kolejno: Piotr z Mnikowa, Jan Kożuszek z Mnikowa, Marcin Frykacz z Mnikowa, Piotr Frykacz z Mnikowa, Mikołaj Wolski^[7]. Mikołaj Wolski z inspiracji papieża Klemensa VIII, zaproponował kamedułom z eremu Montis Coronae w Italii fundację w Krakowie. 22 lutego 1604 r. aktem w urzędzie grodzkim w Krakowie zapisał na rzecz fundacji wsie Mników i Mnikówek^[8].

Murowany folwark wybudowany przez kamedułów w XVIII w. wraz z jedną trzecią areału ziemi (95 ha) wydzierżawiło w 1928 r. zgromadzenie ss. Albertynek^[9]. Pozostałą część (200 ha) zakupił Józef Nieniewski^[7]. Po upaństwowieniu ziemi w 1950 r., majątkiem zarządzała rolnicza spółdzielnia produkcyjna.

W latach 1975–1998 w województwie krakowskim.

Zabytki

Obiekt wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego^[10].

• Założenie podworskie dwór, zabudowania gospodarcze ułożone w czworobok, park.

Inne zabytki

• Pozostałości grodziska zwanego „Góra Zamkowa” lub „Zamczysko” usytuowanego na grzbiecie skalnego wzniesienia nad Doliną Mnikowską. Na jego terenie odnaleziono fragmenty ceramiki kultury łużyckiej^[11]. Grodzisko używane było również w okresie wczesnego średniowiecza^[9];
• ślady fortyfikacji niemieckich z lat 1944–1945.

Turystyka

• Dolina Mnikowska
• Rezerwat przyrody Dolina Mnikowska
• Wąwóz Półrzeczki
• Jaskinia na Łopiankach
• Rezerwat przyrody Zimny Dół

Przypisy

1. NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 789 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
3. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 82056
4. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
5. Rejestr TERYT. Jednostki podziału terytorialnego (TERC). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2023-07-18].
6. Zinkow 2008 ↓, s. 410.
7. Libicki 2012 ↓, s. 289.
8. Wanat 2006 ↓, s. 57.
9. Zinkow 2008 ↓, s. 412.
10. Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2023-11-29].
11. Leńczyk 1983 ↓, s. 24.

Bibliografia

• Piotr Libicki: Dwory i pałace wiejskie w Małopolsce i na Podkarpaciu. Poznań: Rebis, 2012. ISBN 978-837510-597-1.
• Józef Wanat: Z dziejów zakonnego budownictwa barokowego w Małopolsce. Kraków: Wydawnictwo Karmelitów Bosych, 2006. ISBN 83-7305-210-0.
• Julian Zinkow: Wokół Krzeszowic i Alwerni. Kraków: Verso, 2008. ISBN 978-83-919281-7-2.
• Gabriel Leńczyk: Katalog grodzisk i zamczysk z terenu Małopolski. Kraków: Muzeum Archeologiczne w Krakowie, 1983.
• Mników. [w:] Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu. Cz. IV. Kraków, s. 596.
• Mników, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 553.
• Mników, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 344.