Stojeszyn Pierwszy

Osadnictwo w rejonie Stojeszyna występowało we wczesnym średniowieczu^[8]. Choć najstarsze ślady osadnictwa na tym terenie pochodzą z okresu wpływów rzymskich (30 r. n.e. – 500 r. n.e.) – wtedy istniała osada zamieszkana przez ludność rolniczą^[8]. Przypuszczalnie rozbudowę (lub nową lokacje) zawdzięcza Kazimierzowi Wielkiemu, który kierując się względami militarno-gospodarczymi nadał te tereny przedstawicielowi drobnej szlachty, rodem prawdopodobnie z Mazowsza, skąd także pochodziła przynajmniej część osadników. Pierwsza wzmianka o Stojeszynie pochodzi dopiero z 1409 roku, kiedy dziedzicem był niejaki Florian. Kolejnymi dziedzicami byli: Chwalisław z Blimowa^[8] i Jaśko^[8] (1414 r.), Małgorzata ze Stojeszyna^[8] (1420 r.), szlachcic Jaśko ze Stojeszyna^[8] (1427 r.) oraz Mikołaj ze Stojeszyna^[8] (1429 r.). W 1445 roku sąd polubowny przyznał dziesięcinę snopową ze Stojeszyna plebanowi w Potoka. Następnym znanym właścicielem był Stanisław ze Stojeszyna^[8] który w 1466 roku zapisał żonie Dorocie 50 grzywien posagu i tyle samo wiana. Według rejestru poborowego powiatu urzędowskiego z 1531 roku wieś miała 3 i 1/2 łana ziemi ornej oraz 1 młyn^[8]. W 1529 roku dziesięcina snopowa z całej wsi była oddawana przez miejscowych kmieci plebanowi w Potoku. Pod koniec XVI w. (w latach 1550-1598) istniał w Stojeszynie zbór kalwiński o którym brak jest jakichkolwiek informacji po 1598 roku. Wieś na początku wieku XVII należała do rodziny Stojeńskich, między innymi do Michała ze Stojeszyna – Stojeńskiego (1692). W 1692 roku nieznany szlachcic zapisał w testamencie 500 złotych polskich na naprawę kościoła w Modliborzycach. W 1626 roku wieś dzieliła się na cztery części. W 1697 roku przechodzące wojska najechały dwór grabiąc inwentarz żywy. W 1740 roku pewne szkody wyrządził oddział dragonów. W 1767 roku właścicielami byli Ignacy Stoiński, wojskowy z urzędowa, a następnie Bystrzonowski^[8] (chorąży parnawski). W II połowie XVIII wieku właścicielem polowy Stojeszyna był Franciszek Ksawery Stoiński. Na jego posesji był dworek wraz zabudowaniami gospodarczymi. Wieś była dobrze zagospodarowana – funkcjonował młyn, były stawy rybne, karczma, dwór rozwijał hodowle owiec i krów, chłopi posiadali barcie pszczele. Na Sannie znajdował się most o długości 30 łokci warszawskich. Z tytułu utrzymania mostu państwo pozwoliło pobierać opłaty za przejazd tzw. mostowe^[10]. Pod koniec XVIII wieku dzierżawca dopuścił się wielu krzywd na poddanych (pobicia, windowanie powinności), wskutek czego sześciu chłopów zbiegło wraz z rodzinami. Jednym z ważniejszych szlaków drożnych był trakt wrocławski (Śląski) idący od Radzięcina przez Stojeszyn do Zawichostu, a następnie na Śląsk. Stojeszyn po III rozbiorze Rzeczypospolitej w 1795 roku znalazł się w zaborze austriackim. Stan ten nie trwał długo, gdyż w 1809 r. po wojnie polsko-austriackiej wszedł w skład Księstwa Warszawskiego, którego ziemie zostały zajęte przez wojska rosyjskie w 1813 roku. W 1811 roku właścicielem Stojeszyna był Hipolit Sierakowski^[8], komornik lubelski. Stojeszyn znajdujący się w zaborze rosyjskim w 1827 roku liczył 341 mieszkańców i 63 domy. Kolejnym właścicielem w 1828 roku był Jan Neupomucen Łępiski^[8], komisarz Wydziału Administracyjnego i Oświecenia Województwa Lubelskiego. W 1887 roku dobra stojeszyńskie składały się z folwarku Stojeszyn i Felinów liczących 6450 mórg ogólnej przestrzeni. Folwark w Stojeszynie liczył 3657 mórg lasu, 1107 mórg nieużytków, 529 mórg gruntów ornych i ogrodów, 112 mórg łąk, 26 mórg pastwisk i 30 mórg w odpadkach. W XIX wieku w Stojeszynie znajdował się młyn wodny, browar, tartak, piec wapienny i smolarnia. W XIX wieku właścicielem Stojeszyna stał się Jan Łempicki. W wyniku reformy z 1864 roku uwłaszczeniu uległo 3 gospodarzy. W 1893 roku od Łempickich folwark stojeszyński kupili Gierliczowie. Najpierw posiadaczem był Jan Gierlicz, a później jego syn Aleksander.

W czasie I wojny światowej rozwój Stojeszyna został zahamowany. Zakończenie działań wojennych w 1918 roku otworzyło nowy etap w dziejach miejscowości. Nastąpił wzrost liczby ludności. Według danych z 1921 roku miejscowość liczyła 126 domów i 933 osób^[11] Natomiast w 1933 roku folwark stojeszyński Aleksandra Gierlicza liczył już 1246 mieszkańców i miał powierzchnię 2346 ha. W okresie międzywojennym powstała szkoła powszechna, której kierownikiem był Stefan Chrzanowski.

Podczas II wojny światowej Stojeszyn najpierw 15 września 1939 roku został przez Niemców zbombardowany, a następnie w marcu 1943 roku spacyfikowany^[12]. W tym samym roku oddział Gwardii Ludowej stoczył na moście potyczkę z niemiecką żandarmerią.

U progu reformy PKWN folwark nadal pozostawał w rękach Gierliczów i liczył 1531 ha (w tym 250 ha wód i 984 ha lasu). Pod koniec 1944 roku doszło do jego parcelacji. Nabywcami gruntów byli głównie mieszkańcy Stojeszyna i Brzezin. Po 1945 r. rozebrano dworek modrzewiowy wzniesiony przez rodzinę Łępickich. W 1956 roku powstała ochotnicza straż pożarna, a w 1964 roku zbudowano szkołę. W 1984 roku erygowana została parafia Miłosierdzia Bożego w Brzezinach. W 1996 roku wieś zamieszkiwało 841 mieszkańców. W obu wsiach (odrębne sołectwa – Stojeszyn Pierwszy i Stojeszyn Drugi) były 304 gospodarstwa.

Stojeszyn Pierwszy

Krótki opis

Historia

Filia Gminnej Biblioteki

Zobacz też

Przypisy

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Wikiwand - on