Starzec
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Starzec (Senecio L.) – rodzaj roślin z rodziny astrowatych. Należy do rodzajów o największej liczbie gatunków – liczy ich od ok. 1 do 1,5 tysiąca[4][5]. Liczba gatunków zależy przy tym od ujęcia taksonomicznego – liczne gatunki z tego rodzaju przeniesione zostały do odrębnych (np. Jacobaea i Tephroseris). Rośliny te występują na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy[6][5].
 Morfologia (Senecio viscosus i S. sylvaticus) | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Rodzaj |
starzec |
| Nazwa systematyczna | |
| Senecio L. Sp. Pl. 866. 1753 | |
| Typ nomenklatoryczny | |
_(10171293746).jpg)
Nazwa naukowa rodzaju utworzona została z łacińskiego słowa senex oznaczającego „starca” ze względu na szare lub białawe włoski puchu kielichowego[7].
Rozmieszczenie geograficzne
Podsumowanie
Perspektywa
Zasięg rodzaju obejmuje wszystkie kontynenty z wyjątkiem Antarktydy. Większość gatunków rośnie w klimacie ciepłym, subtropikalnym i w tropikach na obszarach górskich[4]. Centra największego zróżnicowania to Ameryka Południowa, gdzie rośnie ok. 500 gatunków oraz Afryka, gdzie rośnie ok. 350 gatunków, z czego 110 w Południowej Afryce[8]. Rośliny te są mniej zróżnicowane na terenach nizinnych w tropikach i na obszarach okołobiegunowych, brak ich też zupełnie lub występują tylko jako introdukowane w północno-wschodniej części Ameryki Północnej i takiej samej części Azji. Nie występują też w Amazonii, na Borneo i na części obszarów w zachodniej Afryce równikowej[5].
- Gatunki flory Polski
W tradycyjnym, szerokim ujęciu rodzaju, jest on reprezentowany w Polsce przez 27 gatunków[9]. W wąskim ujęciu rodzaj reprezentowany jest przez 11 gatunków[5]. Pierwsza nazwa naukowa według listy krajowej[9], druga – obowiązująca według bazy taksonomicznej Plants of the World online (jeśli jest inna)[5]
- starzec bagienny Senecio paludosus L. ≡ Jacobaea paludosa (L.) G.Gaertn., B.Mey. & Scherb.
- starzec błotny Senecio congestus (R. Br.) DC. ≡ Tephroseris palustris (L.) Schrenk ex Rchb.
- starzec cienisty Senecio umbrosus Waldst. & Kit. – gatunek w Polsce wymarły
- starzec długolistny Senecio papposus (Rchb.) Less. ≡ Tephroseris papposa (Rchb.) Schur
- starzec gorczycznikowy, s. gorycznikowy Senecio barbaraeifolius (Krock.) Wimm. & Grab.) ≡ Jacobaea erratica (Bertol.) Fourr.
- starzec główkowaty Senecio capitatus (Wahlenb.) Steud. ≡ Tephroseris integrifolia subsp. capitata (Wahlenb.) B.Nord.
- starzec górski Senecio subalpinus W.D.J. Koch ≡ Jacobaea subalpina (W.D.J.Koch) Pelser & Veldkamp
- starzec hercyński Senecio hercynicus Herborg
- starzec jakubek Senecio jacobaea L. ≡ Jacobaea vulgaris Gaertn.
- starzec jajowaty Senecio ovatus (P. Gaertn., B. Mey. & Scherb.) Willd.
- starzec karpacki Senecio carpaticus Herbich ≡ Jacobaea abrotanifolia subsp. carpathica (Herbich) B.Nord. & Greuter
- starzec kraiński Senecio carniolicus Willd. ≡ Jacobaea carniolica (Willd.) Schrank
- starzec kędzierzawy, s. nadpotokowy Senecio rivularis (Waldst. & Kit.) DC. ≡ Tephroseris crispa (Jacq.) Rchb.
- starzec lepki Senecio viscosus L.
- starzec leśny Senecio sylvaticus L.
- starzec nadrzeczny Senecio fluviatilis Wallr. ≡ Senecio sarracenicus L.
- starzec nebrodzki Senecio nebrodensis L. ≡ Senecio duriaei J.Gay ex DC. – efemerofit
- starzec niemiecki Senecio germanicus Wallr. ≡ Senecio nemorensis subsp. jacquinianus (Rchb.) Čelak.
- starzec nierównozębny Senecio inaequidens DC. – antropofit lokalnie zadomowiony i potencjalnie inwazyjny[10]
- starzec polny Senecio integrifolius (L.) Clairv. ≡ Tephroseris integrifolia (L.) Holub
- starzec pomarańczowy Senecio aurantiacus (Hoppe) Less. ≡ Tephroseris integrifolia subsp. aurantiaca (Hoppe) B.Nord. ex Greuter
- starzec srebrzysty, s. wąskolistny Senecio erucifolius L. ≡ Jacobaea erucifolia (L.) G.Gaertn., B.Mey. & Scherb.
- starzec ukraiński Senecio ucranicus Hodálová ≡ Senecio hercynicus subsp. ucranicus (Hodálová) Greuter
- starzec wielkolistny Senecio macrophyllus M. Bieb. ≡ Senecio doria L.
- starzec wiosenny Senecio vernalis Waldst. & Kit. – antropofit zadomowiony
- starzec wodny Senecio aquaticus Hill ≡ Jacobaea aquatica (Hill) G.Gaertn., B.Mey. & Scherb.
- starzec zwyczajny Senecio vulgaris L. – antropofit zadomowiony
Morfologia i biologia
Rośliny roczne, dwuletnie lub byliny, w strefach tropikalnych także krzewy i małe drzewa. Ulistnienie skrętoległe. Kwiaty zebrane w koszyczki. Kwiaty języczkowe żeńskie, rurkowate obupłciowe. Owoc: niełupka cylindrowa, owłosiona, z puchem kielichowym. Liczne gatunki wytwarzają sok mleczny zawierający liczne trujące alkaloidy.
Systematyka
Podsumowanie
Perspektywa
Aetheolaena Cass., Culcitium Humb. & Bonpl., Iocenes B. Nord., Lasiocephalus Willd. ex Schltdl., Robinsonia DC.
- Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)
Angiosperm Phylogeny Website przyjmuje podział na podrodziny astrowatych (Asteraceae) opracowany przez Panero i Funk w 2002[12], z późniejszymi uzupełnieniami[13]. Zgodnie z tym ujęciem rodzaj Senecio należy do plemienia Senecioneae, podrodziny Asteroideae (Juss.) Chev. W systemie APG III astrowate są jedną z kilkunastu rodzin rzędu astrowców (Asterales), wchodzącego w skład kladu astrowych w obrębie dwuliściennych właściwych[2].
- Pozycja w systemie Reveala 1992–1999)
Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa astrowe (Asteridae Takht.), nadrząd astropodobne (Asteranae Takht.), rząd astrowce (Asterales Lindl), rodzina astrowate (Asteraceae Dumort.), podrodzina Senecionoideae (Cass.) Lindl. in Loud., plemię Senecioneae Cass., podplemię Senecioninae (Cass.) Dumort, rodzaj starzec (Senecio L.)[14].
- Wykaz gatunków z rodzaju starzec Senecio
Zastosowanie
Niektóre gatunki są uprawiane jako rośliny ozdobne. Niektóre gatunki są chwastami w uprawach[15].
- Gatunki uprawiane (wybór)
- starzec bluszczolistny Senecio macroglossus DC.
- starzec ozdobny Senecio elegans L.
Tradycyjnie do rodzaju starzec zaliczano także gatunki uprawiane klasyfikowane obecnie w odrębnych rodzajach:
- starzec drzewiasty Senecio arborescens Steetz ≡ Telanthophora grandifolia (Less.) H.Rob. & Brettell
- starzec mikaniowaty Senecio mikanioides ≡ Delairea odorata Lem.
- starzec popielny, s. srebrzysty Senecio cineraria DC. ≡ Jacobaea maritima (L.) Pelser & Meijden
- starzec Rowleya Senecio rowleyanus H. Jacobsen ≡ Curio rowleyanus (H.Jacobsen) P.V.Heath
Przypisy
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.