Starzec karpacki

Starzec karpacki^[4] (Jacobaea abrotanifolia subsp. carpathica (Herbich) B.Nord. & Greuter) – podgatunek Jacobaea abrotanifolia, rośliny należącej do rodziny astrowatych^[5]. Występuje w Karpatach oraz w górach Półwyspu Bałkańskiego. W Polsce występuje wyłącznie w Tatrach i jest dość rzadki^[6].

Starzec karpacki

Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Asteroideae
Rodzaj	Jacobaea
Gatunek	Jacobaea abrotanifolia
Podgatunek	Starzec karpacki
Nazwa systematyczna
Jacobaea abrotanifolia subsp. carpathica (Herbich) B.Nord. & Greuter Herb. Willdenowia 36(2): 711. 2006 [30 Oct 2006][3]

We wcześniejszych klasyfikacjach traktowany był jako gatunek starca (Senecio carpaticus Herb.), a w Roślinach polskich W. Szafera opisany pod polską nazwą jako starzec karpacki^[7]. W 2006 r. został uznany za podgatunek taksonu Jacobaea abrantifolia i jego polska nazwa jest obecnie niespójna z nazwą naukową.

Morfologia

Pokrój

Niska roślina górska (5–20 cm wysokości). Cała jest naga lub tylko górą słabo omszona^[7].

Łodyga

Wzniesiona, dość gruba, często czerwono nabiegła. Pod ziemią występuje długie, cienkie, rozgałęzione i pełzające kłącze. Wyrasta z niego pojedyncza łodyga lub kilka łodyg tworzących małą kępkę. Oprócz łodyg kwiatowych zdarzają się łodygi płonne^[6]. Charakterystczną cecha jest występowanie na młodszych częściach kłącza normalnych liści^[7].

Liście

Nieliczne. Dolne liście długoogonkowe, pierzastowcinane, o odcinkach 3–palczastych lub niepodzielonych, wyższe liście krótkoogonkowe, równowąskie i dużo mniejsze^[6].

Kwiaty

Pomarańczowożółte, zebrane w pojedynczy, duży koszyczek. Jest jedynym występującym w Polsce gatunkiem starca z pojedynczym koszyczkiem kwiatowym, rzadko zdarzają się osobniki z 2–3 koszyczkami. Okrywa koszyczka jest często czerwono nabiegła i złożona z około 21 listków. Również kwiatów języczkowych w koszyczku jest przeważnie około 21^[7].

Owoc

Nagie niełupki z wieńcem żółtawych włosków^[6].

Biologia i ekologia

Bylina. Kwitnie od lipca do sierpnia. Roślina wiatrosiewna. Typowa roślina wysokogórska. Występuje głównie w dwóch najwyższych piętrach roślinności: w piętrze turniowym i halnym, rzadko można go spotkać w piętrze kosówki. Rośnie wyłącznie na podłożu granitowym, na halach^[6].

W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla klasy (Cl.) Juncetea trifidi^[8].

Zobacz też: Rośliny tatrzańskie.

Przypisy

1. Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
2. Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
3. The International Plant Names Index. [dostęp 2015-07-02].
4. Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1. Brak numerów stron w książce
5. The Plant List. [dostęp 2015-07-01].
6. Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Kwiaty Tatr. Przewodnik kieszonkowy. Warszawa: MULTICO Oficyna Wyd., 2003. ISBN 83-7073-385-9. Brak numerów stron w książce
7. Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953. Brak numerów stron w książce
8. Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4. Brak numerów stron w książce