St Albans
miasto w Anglii Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
St Albans (czasem jako Saint Albans, łac. Villa Albani[3] lub Villa Sancti Albani[4]) – miasto (city) w Wielkiej Brytanii, w Anglii, w południowej części hrabstwa Hertfordshire, w dystrykcie City of St. Albans.
.jpg) Panorama centrum St Albans | |||||
| |||||
| Dewiza: MEDIOCRIA FIRMA (Bezpieczeństwo w przeciętności) | |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Kraj | |||||
| Region | |||||
| Hrabstwo | |||||
| Dystrykt | |||||
| Burmistrz |
Mohammad Iqbal Zia [1] | ||||
| Populacja (2011) • liczba ludności |
| ||||
| Nr kierunkowy |
+44-1727 | ||||
| Kod pocztowy |
AL1, AL2, AL3, AL4 | ||||
Położenie na mapie Hertfordshire  | |||||
Położenie na mapie Wielkiej Brytanii  | |||||
Położenie na mapie Anglii  | |||||
| 51°45′08″N 0°20′19″W | |||||
| Strona internetowa | |||||
Położone jest w dolinie rzeki Ver (dorzecze Tamizy), ok. 32 km na północny zachód od Londynu. W 2011 roku liczyło 82 146 mieszkańców[2].
W czasie panowania rzymskiego miasto, znane jako Verulamium, było największym po Londynie (Londinium) ośrodkiem[5][6].
W mieście rozwinął się przemysł poligraficzny oraz elektrotechniczny[7].
Nazwa
W okresie rzymskim miasto znane było jako Verulamium; nazwa ta pochodziła od osady zwanej Verlamion – głównego ośrodka plemienia Catuvellauni. Po opuszczeniu miasta przez Rzymian, funkcjonowało ono pod jedną z dwóch saksońskich nazw: Verlamchester lub Watlingchester (Wæclingacæster)[8]. Obecna nazwa – St Albans – nawiązuje do św. Albana, pierwszego angielskiego chrześcijańskiego męczennika[9], ściętego ok. 324 r. przez Rzymian.
Administracja
Miasto St Albans jest częścią dystryktu niemetropolitalnego City of St. Albans.
Okręgi wyborcze
Miasto i dystrykt dzieli się na 20 okręgów wyborczych:[10]
|
|
Rada miasta i dystryktu
58 członków Rady Miasta i Dystryktu wybieranych jest w wyborach powszechnych. Rada wybiera spośród swoich członków Przewodniczącego Rady (ang. Mayor). Aktualną przewodniczącą St Albans jest Annie Brewster[1].
Demografia
Podsumowanie
Perspektywa
Według Domesday Book („Księgi Sądu Ostatecznego”) miasto liczyło ok. 500 mieszkańców w roku 1086.
Populacja miasta St Albans (ang. Borough of St Albans) w latach 1801–1971:[11]
1801–1971
| Rok | Liczba ludności | Przyrost (%) |
|---|---|---|
| 1801 | 3038 | — |
| 1811 | 3653 | 20,2 |
| 1821 | 4472 | 22,4 |
| 1831 | 4772 | 6,7 |
| 1841 | 6497 | 36,1a |
| 1851 | 7000 | 7,7 |
| 1861 | 7675 | 9,6 |
| 1871 | 8298 | 8,1 |
| 1881 | 10 931 | 31,7b |
| 1891 | 12 898 | 18,0 |
| 1901 | 16 019 | 24,2 |
| 1911 | 18 133 | 13,2 |
| 1921 | 25 593 | 41,1c |
| 1931 | 28 624 | 11,8 |
| 1939 | 42 450 | 48,3d |
| 1951 | 44 0983 | 3,9 |
| 1961 | 50 293 | 14,0e |
| 1971 | 52 174 | 3,7 |
a) W roku 1835 poszerzono granice miasta.
b) W roku 1841 poszerzono granice miasta.
c) W roku 1913 poszerzono granice miasta.
d) W roku 1933 zredukowano granice miasta.
e) W roku 1955 zmieniono granice miasta.
1961–2001
Populacja Miasta i Dystryktu St Albans (ang. City and District of St Albans)[12]. W roku 1974 zmieniono podział administracyjny. Dane dla lat 1961 i 1971 odnoszą się do obszaru nowego Miasta i Dystryktu St Albans[12].
| Rok | Liczba ludności | Przyrost (%) |
|---|---|---|
| 1961 | 107 458 | — |
| 1971 | 121 359 | 12,9 |
| 1981 | 125 124 | 3,1 |
| 1991 | 126 202 | 0,9 |
| 2001 | 121 359 | 2,2 |
Lokalne media
W St Albans działają lokalne rozgłośnie radiowe: „Radio Verulam”[13] i „Herts Mercury 96.6”[14] oraz ukazują się dwa tygodniki: „St Albans & Harpenden Review”[15][16] oraz „Herts Advertiser”[17].
Historia
Podsumowanie
Perspektywa
Verlamion
Pierwsze znane osadnictwo w rejonie St Albans to osada z epoki żelaza datowana na koniec I wieku p.n.e. i początkiem I wieku n.e. Badania wykonane w latach 30. XX wieku wykazały, iż osada usytuowana była w dzisiejszym lesie Prae Wood (na północny zachód od Bluehouse Hill Road, przy Hampstead Road)[18]. Późniejsze ekspertyzy wykazały, że osadnictwo rozciągało się w dolinie rzeki Ver, w miejscu gdzie powstało późniejsze miasto rzymskie[19].
Osada nosiła nazwę Verlamion, co prawdopodobnie oznaczało „nad stawem” ze względu na istniejący w okolicy dzisiejszego lasu Prae Wood staw. Na lokalnych monetach z okresu przedrzymskiego pojawia się nazwa Verlamio[20].
Verlamion, obok Camulodunum (dzisiejsze miasto Colchester), był największym ośrodkiem Brytanii i głównym ośrodkiem plemienia Catuvellauni[20].
Verulamium
Po podbiciu Brytanii przez Rzymian w roku 43 n.e. miejscowość (znana wówczas jako Verulamium) stała się największym ośrodkiem rzymskim w Brytanii obok Londinium. Szacowana liczba mieszkańców w okresie rzymskim wynosi 15 tysięcy osób[21]. Miasto uległo zniszczeniu podczas rewolty Boudiki w latach 60-61 n.e. Po odbudowaniu miało wiele wspaniałych domów, a w roku 275 zostało otoczone kamiennymi murami miejskimi[22].
Po odejściu armii rzymskiej w 410, miasto powoli zaczęło podupadać. Materiał budowlany ze zniszczonych budynków rzymskich wykorzystano do rozbudowy m.in. targu miejskiego i opactwa. Istniejąca do dziś wieża opactwa została wzniesiona (według tradycji) niedaleko miejsca egzekucji św. Albana (około roku 250, ale przyjmowane są też daty 209, 254, lub – data uznana za oficjalną – 304) z surowców pochodzących z Verulamium. Św. Alban jest najstarszym znanym brytyjskim męczennikiem chrześcijańskim i w związku z jego kultem trwała późniejsza rozbudowa miasta[23].
St Albans
- W V wieku powstał w mieście pierwszy klasztor benedyktyński[24]. Kolejne opactwo powstało w roku 793 z inicjatywy Offy, króla Mercji. Osadnictwo rozrastało się wokół innego klasztoru benedyktyńskiego, założonego w latach 900-950 przez opata Ulsinusa (znanego także jako Wulsin). W 1077 Paul z Caen rozpoczął budowę opactwa, używając w tym celu materiału budowlanego z ruin rzymskiego miasta Verulamium[25].
- Jak podaje XIII-wieczny benedyktyński kronikarz Matthew Paris, opat Ulsinus (Wulsin) ufundował trzy kościoły w roku 948, ze względu na rosnącą liczbę pielgrzymów, przybywających oddać cześć św. Albanowi. Były to: kościół pw. św. Stefana, kościół pw. św. Piotra i kościół pw. św. Michała; zostały one zbudowane w równej odległości od opactwa. Opat Ulsinus w 948 założył także szkołę (St Albans School – mieszczącą się do dziś w bramie głównej opactwa)[26].
- Począwszy od X wieku w centrum miasta odbywa się targ.
- Z inicjatywy XIV opata Paula de Caen w roku 1077 rozpoczęto budowę kościoła przy opactwie (dzisiejsza katedra), która zakończyła się w roku 1089. Kościół miał ponad 105-metrową wieżę (350 stóp) i siedem apsyd[27].
- Geoffrey de Gorham w roku 1140 założył klasztor żeński nieopodal miasta – Sopwell Priory[28].
- W roku 1154 opat St Albans został oficjalnie uznany głównym opatem Anglii.
- W roku 1190 John de Cella (znany także jako John of Wallingford) rozpoczął rozbudowę opactwa, którą ponawiano w latach 1257–1320, lecz z przyczyn finansowych nigdy nie ukończono zgodnie z planem.
- W roku 1213 w opactwie w St Albans powstał pierwszy szkic Magna Carta[29].
- W roku 1290 przez centrum miasta przeszedł orszak pogrzebowy Eleonory kastylijskiej, a na placu targowym przy wieży zegarowej umieszczono jeden z dwunastu krzyży Eleonory wart 100 funtów. Krzyż został zniszczony i usunięty w roku 1701[30].
- 22 maja 1455 St Albans było miejscem pierwszego starcia w wojnie Dwóch Róż[31].
- II bitwa pod St Albans miała miejsce 12 lutego 1461[32][31] i była najkrwawszą bitwą owej wojny – zginęło ok. 6000 osób.[33]
- W roku 1553 miasto otrzymało od króla prawo (Royal Charter) na prowadzenie targu miejskiego[34].
- Rozwój infrastruktury w XVIII i XIX wieku (m.in. utworzenie dróg, budowa linii kolejowej łączącej St Albans z Londynem w 1868) pomogła miastu w rozwoju handlu[22].
- W 1877 zostały potwierdzone prawa miejskie St Albans, a kościół pw. św. Albana uzyskał status katedry[35].
Kultura i rozrywka
St Albans nie posiada kina; ostatnie, znane pod nazwą Odeon, zostało zamknięte w 1995 roku i sprzedane w roku 2008. Obecnie James Hannaway przy wsparciu mieszkańców (ponad milion funtów dotacji) zamierza odnowić kino w stylu art déco[36]. Nowe kino będzie nosiło nazwę The Odyssey na cześć filmu Stanleya Kubricka (związanego z miastem reżysera)[37]. Filmy wyświetlane są w St Albans Arena oraz pobliskich miejscowościach (Welwyn Garden City, Berkhamsted, Garston i Hatfield).
Przedstawienia teatralne można oglądać w Maltings Art Theatre, Trestle Arts Base, Alban Arena, Abbey Theatre, Sandpit Theatre, Watford Palace Theatre, Radlett Centre[38].
W mieście znajduje się kilka muzeów: Verulamium Museum (w parku Verulamium), Museum of St Albans (Hatfield Road), Clock Tower (wieża zegarowa w centrum miasta), Sopwell Nunnery (ruiny dworku zbudowanego w miejscu średniowiecznego klasztoru)[39] oraz ruiny teatru rzymskiego (przy St Michael’s Street)[40].
Koncerty organowe organizowane są w The St Albans Organ Theatre, gdzie znajduje się także muzeum organów (tzw. organów kinowych – ang. theatre organ, niem. Kinoorgel)[41].
Główne atrakcje turystyczne
Podsumowanie
Perspektywa
Park Verulamium (park jest pod opieką konserwatorską, zajmuje obszar dawnego rzymskiego miasta Verulamium):
- Ruiny teatru rzymskiego;
- Mozaikowa posadzka rzymskiego domu z zachowanym hypocaustum[40].
- Fragment kamiennego muru rzymskiego.
- Verulamium Museum – prezentacja rzymskiej przeszłości miasta, m.in. rekonstrukcje wnętrz rzymskich domów i mozaiki[40].
- Główna brama opactwa (dziś St Albans School).
- Ye Olde Fighting Cocks – najstarszy pub w Anglii[42].
- Jezioro (ang. The Lake) – siedlisko ptactwa wodnego (m.in. czapla siwa).
- Teatr rzymski – wybudowany ok. 140 n.e. z miejscami dla 2000 widzów, jedyny widoczny przykład w Wielkiej Brytanii[43].
- Katedra pw. św. Albana na Holywell Hill.
- Wieża zegarowa z początku XV wieku[40] – jedna z niewielu w Anglii średniowieczna wieża z zegarem[40], w czasie wojen napoleońskich używana jako część systemu wczesnego ostrzegania za pomocą luster (najbliższa wieża znajdowała się w Yarmouth, ok. 8 km od St Albans)[40].
- Sopwell – ruiny XVI-wiecznego dworku wybudowanego w miejscu średniowiecznego klasztoru żeńskiego. Według legendy w klasztorze przebywała Anna Boleyn zanim poślubiła Henryka VIII[44].
- W środy i w soboty odbywa się (od X wieku) najstarszy targ w Anglii (centrum miasta, ulice: St Peter's oraz Market Place).
- Miasto przecinają liczne szlaki rowerowe, łączące pobliskie miejscowości (np. „Albans Way” do Hatfield – dawna linia kolejowa przekształcona w szlak rowerowy).
- Przez miasto i w jego okolicach przebiegają szlaki piesze (m.in. „The River Ver”, „The Moors”, „Verulamium, „The Common”)[45][46][47][48][49].
Transport
Podsumowanie
Perspektywa
Kolej
W mieście znajdują się dwie czynne stacje kolejowe:
- St Albans City – bezpośrednie połączenia (przez Londyn St Pancras International/King’s Cross):
Stacja obsługiwana jest przez First Capital Connect[50]. Stacja St Albans City zapewnia połączenia z lotniskami w Luton (kierunek Bedford) i Gatwick (kierunek Brighton).
- St Albans Abbey – połączenie z Watford Junction, znane jako Abbey Line, obsługiwane jest przez London Midland[51].
- Stara stacja kolejowa (zw. old rail station) została zamknięta, a torowisko łączące St Albans z Hatfield przekształcono w drogę rowerową NCN 61.
Komunikacja autobusowa
Komunikację autobusową (lokalnie i międzymiastowo) zapewnia kilka prywatnych przedsiębiorstw transportowych.
Głównymi przystankami w mieście są:
- St Peter's Street
- stacja kolejowa St Albans City[52].
Linie autobusowe zapewniają połączenia z lotniskami w Luton, Gatwick i Heathrow.
Tramwaje
Do 2012 zostanie przeprowadzona modernizacja Abbey Line z St Albans Abbey do Watford Junction. Pociągi zostaną zastąpione tramwajami i uruchomione zostaną dodatkowe kursy (2-3 na godzinę), co pozwoli na przewóz 450 000 pasażerów rocznie[53]. Hrabstwo Hertfordshire, po przejęciu trasy, będzie dzierżawić linię jednej z czterech startujących w przetargu firm przez 22 lata. Projekt został przesłany Ministerstwu Transportu i czeka na zaakceptowanie[54].
Planowane jest także przedłużenie przyszłej linii tramwajowej do centrum miasta oraz do Hatfield[55].
Drogi rowerowe
Przez St Albans przebiegają dwie krajowe drogi rowerowe (należące do systemu National Cycle Network):
- NCN 6 – docelowo łącząca Londyn z Keswick w Kumbrii. Trasa przebiega przez Watford, Luton, Milton Keynes, Northampton, Market Harborough, Leicester, Derby, Nottingham, Worksop, Sheffield, Manchester, Blackburn, Preston, Lancaster, Kendal i Windermere[56].
- NCN 61 – docelowo łącząca Maidenhead z Rye House Station. Trasa przebiega przez Uxbridge, Rickmansworth, Watford, St Albans, Hatfield, Welwyn Garden City, Hertford i Ware[57]. Część trasy między St Albans i Hatfield (wolna od ruchu samochodowego) znana jest jako The Alban Way[58]. Droga nr 61 częściowo pokrywa się z trasą nr 6 (między Watford i St Albans) oraz trasą nr 12 (między Hatfield i Welwyn Garden City)[57].
Drogi rowerowe są oznakowane i ogólnodostępne są darmowe szczegółowe mapy[59].
Szkolnictwo
Szkoły średnie
Państwowe
- Beaumont School[60]
- Francis Bacon Maths & Computing College[61]
- Loreto College, St Albans (rzymskokatolicka dla dziewcząt)[62]
- Marlborough School[63]
- Nicholas Breakspear Catholic School (rzymskokatolicka)[64]
- Sandringham School[65]
- St Albans Girls’ School (dla dziewcząt)[66]
- Townsend Church of England School (Kościół Anglii)[67]
- Verulam School (dla chłopców)[68]
Niepaństwowe
Szkoły wyższe
W St Albans znajduje się kampus Oaklands College[72] oraz kampus Uniwersytetu Hertfordshire[73].
Polonia
Stowarzyszenie Polaków[74].
Związki partnerskie
Związki partnerskie miasta St Albans i inne związane z nim instytucje[75]
Miasta partnerskie
Inne związki miasta
- Srihotto, Bangladesz
- HMS St Albans
Osoby związane z miastem
- św. Alban (?-22 czerwca ok. 324) – chrześcijański męczennik, stracony przez Rzymian
- Francis Bacon (1561–1626), filozof, naukowiec, I wicehrabia St Albans
- Nicholas Breakspear (ok. 1100–1159), później jako papież Hadrian IV, urodzony w Abbots Langley, uczęszczał do szkoły w St Albans
- Cheryl Campbell (ur. 1949), aktor
- Ryszard z Wallingford (1292–1336), opat katedry w St Albans matematyk, horolog, astronom
- Ralph Chubb (1892–1960), litograf
- Sarah Churchill, książna Marlborough (1660–1744), żona Johna Churchilla, pierwszego księcia Marlborough
- Siobhán Fahey (ur. 1957), piosenkarka z zespołów Bananarama oraz Shakespears Sister, uczęszczała do Loreto College
- Stephen Hawking (ur. 1942), fizyk, uczęszczał do St Albans School
- Christopher Herbert (ur. 1944), IX biskup St Albans (1995–2009)
- Benny Hill (1924–1992), komik, mieszkał w St Albans
- Stanley Kubrick (1928–1999), filmowiec, mieszkał w Childwickbury Manor
- Mike Newell (ur. 1942), reżyser filmowy (m.in. filmy o Harrym Potterze), mieszkał w St Albans, uczęszczał do St Albans School
- Matthew Paris (ok. 1200–1259), benedyktyn, kronikarz
- Robert Runcie (1921–2000), biskup St Albans 1970–1980, arcybiskup Canterbury 1980–1991
- George Gilbert Scott (1811–1878), przebudował katedrę w St Albans (1856–1877)
- Wulsin (Ulsinus) (X wiek), opat, założyciel (948) St Albans School, fundator kościoła pw. św. Michała, kościoła pw. św. Piotra oraz kościoła pw. św. Stefana
Zobacz też
Przypisy
Linki zewnętrzne
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.