Schronisko w Jali
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Schronisko w Jali – nieistniejące obecnie schronisko turystyczne Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego położone w dolinie rzeki Łomnicy w Gorganach na wysokości 758 m n.p.m.[1]
.jpg)
Plany budowy pierwszego w Gorganach schroniska turystycznego powstały już w 1924 r. Jego inwestorem był Oddział Lwowski Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego (PTT)[2][3]. Na miejsce budowy wybrano okolice gajówki i stacji kolejki leśnej Ryzarnia, położonej ok. 5 km na południe od Osmołody i ok. 2 km na północ od Jali (lub Jały) – miejsca u ujścia potoku Jala (lub Jał) do Łomnicy[4][5][6]. Pomimo takiej lokalizacji obiekt określano zwykle mianem Schroniska w Jali[4][7][8] (ew. na Jali[5][9] czy w Jale[6]), niekiedy także Schroniska w Dolinie Łomnicy[2].
Działkę o powierzchni 3900 m² wydzierżawiono na 25 lat od Nadleśnictwa Lasów Rządowych w Jasieniu, a wiosną 1926 roku rozpoczęto budowę według projektu Adama Lenkiewicza i Maksymiliana Dudryka. Szybko postępujące prace zakończono już 9 października 1926 r., zaś ich koszt wyniósł 15 tys. zł (skorzystano z subwencji Ministerstwa Robót Publicznych w wysokości 1000 zł oraz Zarządu Głównego PTT w wysokości 200 zł)[3]. Następnie za kwotę 3 tys. zł schronisko częściowo wyposażono, dzięki czemu 16 czerwca 1927 r. odbyła się uroczystość poświęcenia i oficjalnego otwarcia budynku przy udziale ok. 150 zgromadzonych osób[2][10]. W październiku 1927 roku wyprawiono ściany wewnętrzne obiektu celem przygotowania go do sezonu zimowego[10]. W tym roku było to jedyne schronisko w Gorganach[11].
Na parterze drewnianego budynku znajdowały się trzy pomieszczenia: sala jadalna, kuchnia i duża sypialnia oraz dwie werandy. Na poddaszu mieściły się trzy większe pokoje i jeden mniejszy. Docelowa pojemność schroniska wynosiła 25 miejsc noclegowych, choć początkowo wstawiono jedynie 20 łóżek na metalowych ramach. W 1931 roku zakupiono 10 stolików, ławy (łącznie 14), krzesła. Ściany jadalni ozdabiały fotografie krajobrazowe, m.in. autorstwa Zygmunta Klemensiewicza i Adama Lenkiewicza[2][8][10]. Wykarczowaną w 1929 roku działkę otoczono parkanem, założono ogródek warzywny, dookoła zasadzono limby i wiązy, uregulowano także fragment potoku[8][9][10]. W latach 30. do schroniska doprowadzono linię telefoniczną i uruchomiono pośrednictwo pocztowe[10].
Ruch turystyczny w okolicy początkowo był niewielki[8], jednak z czasem zaczął wyraźnie rosnąć, dzięki czemu w 1931 roku obiekt zaczął przynosić zyski[9]. Ostatecznie placówka cieszyła się sporą popularnością wśród turystów, np. w 1937 r. udzielając 1000 noclegów[10]. Schronisko czynne było przez cały rok[8]. Pierwotnie jego gospodynią była Maria Sodoma, a od czerwca 1931 roku Zofia Marcakowa, żona gajowego z Jali[9][10].
Budynek został zniszczony w czasie II wojny światowej[10] przez wycofujące się latem 1941 roku wojska ZSRR (wcześniej zajęty był przez radziecką straż graniczną)[12].
Schronisko stanowiło węzeł szlaków pieszych i punkt wyjścia zarówno na grupę Wysokiej i Ihrowca (Ihrowyszcze) na wschodzie, jak i na grupę Grofy, Parenek i Popadii na zachodzie[3]. Według stanu na 1935 rok z obiektu prowadziły następujące szlaki:
Główny Szlak Karpacki
- na Popadię,
odgałęzienie na Mały Kanusiak,- odgałęzienie na Wielki Kanusiak[a],
odgałęzienie na Grofę przez połoninę Płyśce,- odgałęzienie na Małą Popadię,
- na Sywulę przez Wysoką, przełęcz Borewka i Łopuszną,
- na Popadię,
- do Osmołody,
- na Ruszczynę (Bystrą),
- na Ruszczynę przez Koniec Gorganu i Kruhłą,
na Kruhłą doliną Bystryka,- na Popadię przez Petros i Koretwinę[a],
- na Jałową Kłewę[a],
- na Studenec[a][5][7].
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
