Richard Plüddemann

Richard Adolf Odo Plüddemann (ur. 30 września 1846 w Gąskach [dawniej Funkenhagen na Pomorzu], zm. 1 lutego 1910 we Wrocławiu) – niemiecki architekt i projektant, przez 23 lata radca budowlany we Wrocławiu. Ceglane gmachy Plüddemanna do dziś stanowią nieodłączny element pejzażu miasta.

Richard Plüddemann

Data i miejsce urodzenia	30 września 1846 Gąski
Data i miejsce śmierci	1 lutego 1910 Wrocław
Miejsce spoczynku	Cmentarz parafii Zbawiciela we Wrocławiu
Zawód, zajęcie	architekt
Narodowość	niemiecka

Życiorys

Richard Plüddemann urodził się w rodzinie ziemiańskiej, jako syn Sellmara Plüddemanna – pruskiego oficera, właściciela Gąsek. W 1857 rozpoczął naukę w berlińskim Friedrich-Wilhelms-Gymnasium, w 1866 zdał maturę, a po odbyciu służby wojskowej (walczył w wojnie prusko-austriackiej) w wieku 1868 rozpoczął naukę w Akademii Budowlanej Miasta Berlina (jego nauczycielami byli m.in. Friedrich Adler i Johann Eduard Jacobsthal). Ponownie wcielony do wojska w czasie wojny francusko-pruskiej walczył w 1870 w bitwie pod Wissembourgiem. Po wojnie studia dokończył. W 1876 wygrał projektem cmentarza i kaplicy w Spandau doroczną nagrodę im. Schinkla^[1]. W 1878 roku objął stanowisko urzędnicze w randze rządowego mistrza budowlanego (Regierungsbaumeister) w Ministerstwie Robót Publicznych w Berlinie, później został przeniesiony do rządowych urzędów budownictwa (Staatliches Hochbauamt) we Flensburgu, Wrocławiu^[2] i w Poczdamie.

2 lipca 1885 Plüddemann został przez radę miejską Wrocławia wybrany na stanowisko miejskiego radcy budowlanego do spraw architektury/budownictwa naziemnego (Stadtbaurat in der Hochbauverwaltung) po tym, jak nieoczekiwanie pokonał trzech związanych z wrocławską administracją budowlaną kontrkandydatów, w tym swojego poprzednika, Johanna Roberta Mendego. 1 września 1885 został zaprzysiężony na dwunastoletnią kadencję. 18 stycznia 1897 wybrano go na drugą kadencję. W 1903 otrzymał tytuł honorowy tajnego radcy budownictwa (Geheimer Baurat). Był głównym architektem lub współprojektantem wielu budynków mieszkalnych i użyteczności publicznej we Wrocławiu – w tym przeszło trzydziestu szkół, dwóch hal targowych, kilku mostów, łaźni, sierocińców, rogatek celnych, straży pożarnych oraz budynków portu odrzańskiego. Szczególnie istotny wpływ jego koncepcji zaznaczył się w obiektach wybudowanych we Wrocławiu po 1894. Współpracował najczęściej z budowniczym rady Karlem Klimmem, a także z Gustavem Oelsnerem, Heinrichem Küsterem, Hermannem Froböse, Charlotem Cabanisem i Juliusem Nathansohnem. Do najbardziej znanych jego projektów należał most Grunwaldzki zbudowany w latach 1908–1910, jego autorstwa była także cała ówczesna koncepcja urbanistyczna osi dzisiejszego placu Grunwaldzkiego. Jego wizytówką w projektach były malownicze, neogotyckie elementy architektury: rozbudowane i urozmaicone zwieńczenia budowli z dużą ilości szczytów, lukarn, wież z ostrosłupowymi hełmami, wysokie dachy, barwne dekoracje z glazurowej ceramiki. Rzuty projektowanych przez Plüddemanna budynków szkolnych czy gmachów urzędów były zasadniczo racjonalne i odpowiadające ówczesnym wymaganiom funkcjonalno-programowym. Plüddemann uważał jednak, że należy osłabić powstającą siłą rzeczy monotonię elewacji i nadawał projektowanym budynkom historyczno-romantyczny kostium, od około 1900 z elementami secesji. Pod względem technicznym nie unikał rozwiązań postępowych, np. stosowania żelbetu.

Richard Plüddemann zasiadał wielokrotnie w sądach konkursowych, a w latach 1894–1908 w Komisji Badania i Ochrony Zabytków prowincji Śląskiej. Był także inicjatorem niektórych przedsięwzięć w mieście, m.in. był udziałowcem Towarzystwa Akcyjnego Łaźnie Miejskie, założonego w celu zdobycia funduszy na wybudowanie łaźni publicznych, w tym Łaźni Miejskiej przy ul. Teatralnej.

W 1909 upływała druga kadencja Plüddemanna, jednak ze względu na wiek i słabe zdrowie zrezygnował z ubiegania się o kolejną. Po tym, jak w grudniu 1908 rada miejska znalazła dla niego następcę, przeszedł 2 stycznia 1909 na emeryturę. Z tej okazji uhonorowano go pruskim Orderem Korony III klasy^[3] oraz tytułem nestora miasta (Stadtältester)^[4]. W grudniu tegoż roku odwiedził rodzinę w Berlinie, lecz w trakcie uciążliwego powrotu nabawił się ciężkiej choroby i wkrótce zmarł, nie doczekawszy ukończenia swojego bodajże najbardziej znanego dzieła, mostu Grunwaldzkiego.

Plüddemann mieszkał przy Kaiser-Wilhelm-Straße (ob. ul. Powstańców Śląskich) w nieistniejącym już domu pod numerem 58, a później przeniósł się na Tiergartenstraße (ob. ul. M. Curie-Skłodowskiej). Jego córką była malarka i rzeźbiarka Ina Hoßfeld (ur. 1881 we Flensburgu, zm. 1943 w Monachium)^[5], żona późniejszego (w latach 1918–1930) miejskiego radcy budowlanego w Naumburgu Friedricha Hoßfelda (ur. 1879, zm. 1972 w Stuttgarcie), który z kolei był synem architekta Oskara Hoßfelda^[6].

Dzieła

R. Plüddemann: Miejska Kasa Oszczędności

R. Plüddemann: Szkoła podstawowa przy ul. Glinianej

R. Plüddemann:Hala Targowa przy ul. Piaskowej

Autograf Plüddemanna z datą 1890 zdobiący jeden ze szczytów gmachu banku przy ul. Gepperta

• gmach sądu krajowego we Flensburgu, 1879–1882

wszystkie następujące we Wrocławiu

• odbudowa spalonej wieży Katedry pw. św. Marii Magdaleny (1890–1892, razem z K. Lüdecke)
• budynek Łaźni Miejskiej przy ul. Księcia Witolda (1894, niezachowana, na jej miejscu powstaje obecnie marina)
• budynek Miejskiej Kasy Oszczędności i Biblioteki Miejskiej przy ul. K. Szajnochy (1887–1891)
• budynki szpitala Wszystkich Świętych (do 2007 Szpital Wojewódzki, obecnie w likwidacji) przy pl. Jana Pawła II (1901, częściowo przebudowa starszych budynków)
• budynek Szkoły Rzemiosł Budowlanych (obecnie Wydział Architektury Politechniki Wrocławskiej) przy ulicy B. Prusa (projekt z 1899–1901; budowa w 1903–1904 razem z K. Klimmem)
• budynki szpitalne przy ul. Rydygiera (1890–1891; razem z K. Klimmem)
• budynek Śląskiego Akcyjnego Banku Ziemskiego, obecnie oddział PKO BP przy ul. Gepperta 4 (1889–1891)
• budynek obecnego IX LO przy P. Skargi (1891-1893; razem z K. Klimmem)
• Most Zwierzyniecki (1895–1897; razem z K. Klimmem)
• budynki Portu Miejskiego (1897; razem z K. Klimmem)
• Hala Targowa przy ul. Piaskowej (1906–1908, istniejąca i działająca do dziś; z Heinrichem Küsterem)
• Hala Targowa przy ul. Kolejowej (1906–1908, uszkodzona w 1945 i wyburzona w 1973; z Heinrichem Küsterem; zachowany budynek frontowy z Juliusem Nathansohnem)
• projekt architektoniczny mostu Grunwaldzkiego we Wrocławiu (zbudowano 1908–1910) opierał się na projekcie studialnym R. Plüddemanna z 1902. Uroczyste otwarcie mostu 1910 r.
• budynek obecnego XVII Liceum Ogólnokształcącego przy ul. Tęczowej
• budynek obecnego Liceum Ogólnokształcącego Nr VII przy ul. Kruczej
• budynek szkoły przy ulicy Jemiołowej 57 przy ulicy Jemiołowej 57
• budynek obecnego Gimnazjum nr 13 przy ul. Reja
• rozbudowa budynku obecnego Gimnazjum nr 17 przy ul. Ślężnej o salę gimnastyczną (1890) i trakt północno-zachodni (1895; razem z H. Frobösem i K. Klimmem; pozostałe skrzydła wcześniejsze, projektu Johanna Roberta Mendego)
• budynek obecnej Szkoły Podstawowej nr 58 przy ul. Składowej (1895/1897)
• Szpital MSWiA na pl. Powstańców Wielkopolskich

Przypisy

1. 150 Jahre Schinkel-Wettbewerb – Preisgekrönte Ideen und Projekte. Wettbewerbssieger 1852–2006 (niem.), dostęp 15 stycznia 2012.
2. We Wrocławiu Plüddemann nadzorował prace fundamentowe przy budowie Gmachu Prowincji.
3. Amtliche Mitteilungen. „Zentralblatt der Bauverwaltung”. 29 (3), s. 13, 1909-01-09. [dostęp 2013-01-22]. (niem.).
4. Vermischtes. „Zentralblatt der Bauverwaltung”. 29 (23), s. 185, 1909-03-12. [dostęp 2013-01-22]. (niem.).
5. Ingo Bach. Künstlerin setzte viele sichtbare Zeichen. „Mitteldeutsche Zeitung”, 1995-02-01. [dostęp 2013-01-22]. (niem.).brak numeru strony
6. Hartmut Mai: Der Kirchenbau des 19. und frühen 20. Jahrhunderts in Thüringen. [w:] Evangelische Kirche in Mitteldeutschland [on-line]. s. 13. [dostęp 2013-01-22]. (niem.).

Bibliografia

• R. Plüddemann †. „Zentralblatt der Bauverwaltung”. XXX (12), s. 77, 1910-02-09. [dostęp 2013-01-24]. (niem.).
• Tote. Geheimer Baurat Rich. Plüddemann in Breslau. „Deutsche Bauzeitung”. XLIV (13), s. 88, 1910-02-12. [dostęp 2013-01-24]. (niem.).
• Iwona Bińkowska, Marzena Smolak, Nieznany portret miasta: fotografie Wrocławia z 2. połowy XIX i początku XX w., Muzeum Historyczne we Wrocławiu, Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu, Wrocław, 1997, ISBN 83-86642-56-4.
• Agnieszka Gryglewska, Architektura Wrocławia XIX–XX wieku w twórczości Richarda Plüddemanna, Oficyna Wydawnicza PWr, Wrocław 1999, ISBN 83-7085-386-2.
• Agnieszka Gryglewska, Wrocławskie hale targowe. 1908-2008, Muzeum Architektury we Wrocławiu, Wrocław 2008, ISBN 978-83-89262-49-3.

Linki zewnętrzne

• Realizacje Richarda Plüddemanna we Wrocławiu (galeria)

Kontrola autorytatywna (osoba):

• ISNI: 0000000110452965
• VIAF: 23013978
• LCCN: n2001009149
• GND: 122061527
• SUDOC: 167825038
• Open Library: OL2499484A
• PLWABN: 9810594640405606
• NUKAT: n99067293