Gąski (powiat koszaliński)

Gąski (niem. Funkenhagen)^[3] – wieś letniskowa w północno-zachodniej Polsce, w województwie zachodniopomorskim, w powiecie koszalińskim, w gminie Mielno. Położona nad Morzem Bałtyckim, na Wybrzeżu Słowińskim.

Gąski

wieś
Panorama Gąsek
Państwo	Polska
Województwo	zachodniopomorskie
Powiat	koszaliński
Gmina	Mielno
Liczba ludności (2009)	457
Strefa numeracyjna	94
Kod pocztowy	76-034[1]
Tablice rejestracyjne	ZKO
SIMC	0308287
Położenie na mapie gminy Mielno Gąski
Położenie na mapie Polski Gąski
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego Gąski
Położenie na mapie powiatu koszalińskiego Gąski
54°14′17″N 15°55′13″E[2]

Według danych z 31 grudnia 2009 r. Gąski miały 457 osób zameldowanych na stałe^[4].

Miejscowość znajduje się w całości w obrębie obszaru chronionego krajobrazu Koszaliński Pas Nadmorski. Przy zachodniej części wsi, część nadbrzeża objęta jest specjalnym obszarem ochrony siedlisk Trzebiatowsko-Kołobrzeski Pas Nadmorski.

Dzieło autorskiego herbu Gąsek

Turystyka

Największą atrakcją Gąsek jest Latarnia Morska

Na obszarze wsi o zabudowie rozproszonej, ośrodki wypoczynkowe, w centrum, oddalonym od morza o 1 km, neoklasycystyczny pałac, z parkiem o powierzchni 5 ha^[5].

Nad morzem wyznaczono letnie kąpielisko „Gąski 210” o długości 100 m, przy wejściu od ul. Latarników^[6]. W 2012 r. kąpielisko Gąski spełniało wytyczne wymogi jakościowe dla wody w kąpielisku Unii Europejskiej^[7].

W pobliżu latarni skrzyżowanie znakowanych szlaków turystycznych:

• Szlak Nadmorski
• EV10 Szlak Wokół Bałtyku
• Szlak Rowerowy Pałacowy

W Gąskach na działce nr 193/17 rośnie tulipanowiec amerykański – drzewo o obwodzie pnia 295 cm, który został w 2008 r. uznany za pomnik przyrody^[8].

Zabudowa i historia

Znajdują się tu dwa zabytki nieruchome. Pierwszy to neoklasycystyczny pałac z XIX w. oraz park pałacowy z 2. połowy XIX wieku, w którym rośnie tulipanowiec i buki^[9]. Drugi to zespół latarni morskiej wybudowany w latach 1876–77, obejmujący latarnię, dom latarników, stodołę, budynek inwentarski, ogrodzenie oraz mur zespołu latarni^[10]. Latarnia jest trzecią pod względem wielkości na polskim wybrzeżu.

Stara osada należąca do rodziny Damiczów, w 1628 lotne piaski zasypały okoliczne pola. Od XVII wieku zbierano kamień wapienny i wypalano wapno^[11]. W 1846 urodził się tu architekt wrocławski, Richard Plüddemann. Do 1945 wieś nosiła nazwę Funkenhagen.

W 2009 r. w Gąskach było 95 rolników, którzy płacili podatek rolny^[4].

W 2015 r. utworzono Sołectwo Gąski – „Osiedle”^[12].

Samorządy pomocnicze

Gmina Mielno dla obrębu ewidencyjnego Gąski utworzyła 2 sołectwa (jednostki pomocnicze). Sołectwo Gąski, obejmujące całą zachodnią część miejscowości Gąski oraz osadę Paprotno. Sołectwo Gąski-„Osiedle” obejmuje mniejszą wschodnią część zabudowy osiedlowej Gąsek z neoklasycystycznym pałacem, w pobliżu wsi Kiszkowo i osady Pękalin. Mieszkańcy każdego sołectwa wybierają sołtysa oraz radę sołecką, która składa się z 3 do 7 osób^[12][13].

Budowa elektrowni jądrowej

Baner mieszkańców Gąsek sprzeciwiających się planom budowy elektrowni jądrowej (lipiec 2012 r.)

25 listopada 2011 Polska Grupa Energetyczna wskazała trzy potencjalne lokalizacje elektrowni jądrowej w Polsce: Żarnowiec, Choczewo oraz właśnie Gąski^[14].

W efekcie intensywnych działań i mobilizacji obywateli 12 lutego 2012 roku odbyło się referendum, w którym udział wzięło 57% mieszkańców gminy Mielno. Przeciw lokalizacji elektrowni zagłosowało 2237 osób (spośród 4171 uprawnionych do głosowania), 125 poparło lokalizację elektrowni^[15]. W czerwcu 2016 spółka PGE EJ1 poinformowała, że wycofuje się z realizacji inwestycji w Gąskach^[16].

Zobacz też

• Gąski
• Latarnia Morska Gąski
• Sarbinowo
• Ustronie Morskie

Przypisy

1. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 257 [zarchiwizowane 2022-10-26].
2. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 32148
3. Marek Battek: Słownik nazewnictwa krajoznawczego. Polsko-niemiecki, niemiecko-polski. Silesia. ISBN 978-83-924629-0-3. Brak numerów stron w książce
4. Plan Odnowy Miejscowości Gąski. mielno.bip.net.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].. Urząd Gminy Mielno, 2010-09 (Załącznik do Uchwały Nr XLI/430/2010 Rady Gminy Mielno ws. zatwierdzenia Planu odnowy miejscowości Gąski)
5. Jarosław Ellwart: Pomorze Środkowe. Przewodnik turystyczny. Gdynia: Region, 1999, s. 87-88. ISBN 83-87400-26-2.
6. Uchwała Nr XXXIX/418/13 Rady Gminy Mielno z dnia 23 maja 2013 r. ws. wykazu kąpielisk (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego z 2013 r. poz. 2405)
7. Bathing water quality - data viewer. European Environment Agency. [dostęp 2013-06-09]. (ang.).
8. Uchwała Nr XVII/178/2008 Rady Gminy Mielno z dnia 31 stycznia 2008 r. ws. ustanowienia pomnika przyrody (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego z 2008 r. Nr 33, poz. 647)
9. PiotrP. Skurzyński PiotrP., Pomorze, Warszawa: Wyd. Muza S.A., 2007, s. 220, ISBN 978-83-7495-133-3.
10. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo zachodniopomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024.
11. CzesławC. Piskorski CzesławC., Pomorze Zachodnie, mały przewodnik, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka Warszawa, 1980, s. 137, ISBN 83-217-2292-X, OCLC 8032482.
12. Uchwała Nr VI/52/2015 Rady Gminy Mielno z dnia 6 marca 2015 r. w sprawie utworzenia Sołectwa Gąski – „Osiedle”, nadania statutu Sołectwu Gąski -„Osiedle” oraz zmiany uchwały Nr XIX/96/2004 Rady Gminy Mielno z dnia 21 maja 2004 r. w sprawie uchwalenia statutów sołectw (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego z 2015 r. poz. 1374)
13. Uchwała Nr XIX/96/2004 Rady Gminy Mielno z dnia 21 maja 2004 r. ws. uchwalenia statutów sołectw Gminy Mielno (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego z 2004 r. Nr 50, poz. 933)
14. PGE podała trzy potencjalne lokalizacje elektrowni jądrowej.
15. Referendum lokalne. Mielno.pl. [dostęp 2015-07-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-08-03)].
16. Nie będzie atomu w Gąskach