Hala Targowa przy ul. Piaskowej we Wrocławiu
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Hala Targowa we Wrocławiu (właśc. Hala Targowa nr I, niem. Markthalle Nummer 1) – zbudowana według projektu Richarda Plüddemanna i Heinricha Küstera w latach 1906–1908[a]. Mieści się przy ul. Piaskowej (Sandstraße), u zbiegu z pl. Nankiera (Ritterplatz) i ul. św. Ducha (Heiligegeiststraße), w bezpośredniej bliskości wyspy Piasek, mostu Piaskowego i najstarszych dzielnic miasta. Hala stanowi cenny zabytek sztuki inżynierskiej.
 nr rej. 401/Wm | |
 Hala Targowa od strony pl. Nankiera | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
Piaskowa (Sandstraße) 17 |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt | |
| Rozpoczęcie budowy |
1906 |
| Ukończenie budowy |
1908 |
| Ważniejsze przebudowy |
1980–1983 |
| Pierwszy właściciel |
miasto Wrocław |
| Kolejni właściciele |
WSS Społem, PSS Społem Północ we Wrocławiu |
Położenie na mapie Wrocławia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
 51°06′45″N 17°02′24″E | |
Historia
Podsumowanie
Perspektywa
W latach 1890-1891 planowano budowę czterech hal targowych, jednak ostatecznie powstały tylko dwie. Halę Targową nr I wzniesiono dla uporządkowania handlu w centrum miasta, który odbywał się wcześniej m.in. na Nowym Targu. Prawie identyczna Hala Targowa nr II tych samych projektantów powstała w tym samym czasie przy ul. Kolejowej, lecz po poważnym uszkodzeniu w 1945 została wyburzona w 1973[1].
Przedtem na miejscu Hali nr 1 znajdował się czternastowieczny dwór biskupów lubuskich, który na początku XVI wieku przebudowano na Arsenał Piaskowy. Działkę arsenału, należącą od roku 1511 do miasta, w 1889 powiększono dokonując zakupu sąsiednich domów z zamysłem wzniesienia hali targowej. Wielokrotnie przekładaną decyzję o ważnej dla miasta inwestycji ostatecznie podjęto 19 lutego 1901 i przystąpiono do prac projektowych.
1 października 1905 rozpoczęto rozbiórkę arsenału i sąsiednich domów. Później wmurowano w północną elewację Hali znalezione w czasie prac ziemnych kamienne kule armatnie na pamiątkę po poprzednim przeznaczeniu tego miejsca. Jesienią 1906 rozpoczęto budowę hali o żelbetowej konstrukcji piwnicy i pierwotnie planowanej stalowych wiązarach dachowych. Roboty budowlane przy fundamentach i poziomie piwnic wykonywała początkowo firma Theodor Hülssner z Lipska. W związku z propozycją firm budujących obie powstające hale oraz porównaniu kosztów zdecydowano się na przeprojektowanie konstrukcji z użyciem żelbetu zamiast stali. Ponownie rozpisany przetarg wygrała firma Lolat-Eisenbeton z Wrocławia[b]. 5 października 1908 przekazano halę do użytku.
Z trzech stron Hala przylega do ulic, jedynie od południa przybudowana jest do sąsiednich budynków, powstałych częściowo jako zaplecze administracyjne Hali. Znajdowały się w nich mieszkania urzędników, biura, oddział kasy oszczędności oraz stołówka. Elewacja północna zaakcentowana jest dwiema wieżami, nawiązującymi do dawnej funkcji obronnej tego miejsca, przy czym wyższa wieża północno-zachodnia mieściła kiedyś zegar (dziś nieczynny). Wnętrze rozwiązane jest osiowo i ma układ bazylikowy z główną nawą na kierunku wschód-zachód, obustronnie niższymi nakrytymi dachem płaskim nawami bocznymi oraz trzema nawami poprzecznymi - dwiema od północy i jedną dłuższą od południa. W nawach bocznych na poziomie piętra znajduje się galeria obiegająca nawę główną. Zaprojektowane przez Heinricha Küstera przekrycie Hali, wsparte w głównej nawie na żelbetowych łukach parabolicznych o rozstawie podpór 20,65 m i wysokości przekraczającej 17 m stanowi pionierskie w skali światowej osiągnięcie inżynierskie. Podziemia hali mieszczą piwnice wysokości do 3,7 metra. Zewnętrzna szata budynku z ceglanego muru z oszczędnie stosowanym detalem kamiennym, inspirowana giełdą w Amsterdamie Berlagego, posiada cechy nawiązującego do średniowiecza nurtu historyzmu, podczas gdy wnętrze jest już całkowicie modernistyczne.
Budynek nie był poważnie zniszczony przez działania wojenne w 1945 i po wojnie wykorzystywany był zgodnie z przeznaczeniem. Zniszczenia objęły około 400 metrów kwadratowych dachu oraz część stropu nad piwnicą. W latach 1947-1948, po prowizorycznym remoncie, hala ponownie rozpoczęła działalność. Gruntowny remont budynek przeszedł w latach 1980–1983 i od tego czasu należy do największych miejsc targowych w całym mieście.
Galeria
Historia
Miejsce wybudowania Hali przed wyburzeniem Arsenału Piaskowego (po lewej)
Nowo wybudowana hala w 1909 roku
Fasada hali, stan w 2005 roku
Fasada po remoncie, 2017 rok
Architektura
Bryła budynku
Wnętrze hali
Historyzujący krenelaż
Wejście od ul. Piaskowej
Płaskorzeźba nad głównym wejściem
Płaskorzeźba przy jednym z wejść
Uwagi
- Dobrzyniecki podaje błędnie imiona Küstera jako Friedrich August. Heinrich Küster (1870–1956) pracował we Wrocławiu w latach 1905–1908.
- Później ta sama firma była generalnym wykonawcą Hali Stulecia (przez wiele lat nazwanej Halą Ludową.
Przypisy
Bibliografia
Linki zewnętrzne
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
