Powiat międzyrzecki

Powiat międzyrzecki – powiat w Polsce (województwo lubuskie), utworzony 10 sierpnia 1998 w ramach reformy administracyjnej i formalnie funkcjonujący od 1 stycznia 1999. Jego siedzibą jest miasto Międzyrzecz.

Powiat międzyrzecki

powiat
Wieś Wysoka, powiat międzyrzecki
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	lubuskie
TERC	0803
Siedziba	Międzyrzecz
Starosta	Bogusław Zaborowski
Powierzchnia (2022[1])	1387,59 km²
Populacja (31.12.2022) • liczba ludności	55 357[2]
• gęstość	40 os./km²
Urbanizacja	51,46%
Nr kierunkowy	95
Tablice rejestracyjne	FMI
Adres urzędu: ul. Przemysłowa 2 66–300 Międzyrzecz
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba gmin miejsko-wiejskich 3 Liczba gmin wiejskich 3
Położenie na mapie województwa
Strona internetowa
Biuletyn Informacji Publicznej

W skład powiatu wchodzą:

• gminy miejsko-wiejskie: Międzyrzecz, Skwierzyna, Trzciel
• gminy wiejskie: Bledzew, Przytoczna, Pszczew
• miasta: Międzyrzecz, Skwierzyna, Trzciel

Gminy powiatu

Nazwa	Typ	Pow. (km²)[1]	Populacja (2022)[2]	Siedziba
Gmina Międzyrzecz	miejsko-wiejska	315,36	23 920	Międzyrzecz
Gmina Skwierzyna	miejsko-wiejska	284,81	11 647	Skwierzyna
Gmina Trzciel	miejsko-wiejska	177,51	6251	Trzciel
Gmina Bledzew	wiejska	247,48	3977	Bledzew
Gmina Przytoczna	wiejska	184,82	5359	Przytoczna
Gmina Pszczew	wiejska	177,67	4203	Pszczew

Położenie i warunki geograficzne

Jezioro Lubikowskie

Powiat międzyrzecki zlokalizowany jest w następujących regionach fizycznogeograficznych: Kotlina Gorzowska, Bruzda Zbąszyńska, Pojezierze Łagowskie i Pojezierze Poznańskie, pomiędzy dorzeczami Warty i Obry. Jego lesistość wynosi 53%. W powiecie usytuowane są: Pszczewski Park Krajobrazowy (w gminie Pszczew) i Puszcza Notecka (w gminie Skwierzyna). Ważniejsze bogactwa mineralne: żwir, kreda, iły, ropa naftowa i gaz ziemny (przy granicy z powiatem międzychodzkim). Główną atrakcją turystyczną powiatu jest Międzyrzecki Rejon Umocniony.

Struktura powierzchni

• Użytki rolne: 37%
• Użytki leśne: 53%

Powiat stanowi 9,92% powierzchni województwa lubuskiego.

Demografia

Liczba ludności (dane z 31 grudnia 2022^[2]):

	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
	osób	%	osób	%	osób	%
Ogółem	55 357	100	28 193	50,93	27 164	49,07
Miasto	28 487	51,46	14 866	26,85	13 621	24,61
Wieś	26 870	48,54	13 327	24,07	13 543	24,46

▶Wieś vs ▶miasto

Ogółem (▶k, ▶m)

Miasto (▶k, ▶m)

Wieś (▶k, ▶m)

Historia

Powiat międzyrzecki na historycznej mapie Wielkopolski sporządzonej w 1888 roku według danych zaczerpniętych z Kodeksu dyplomatycznego.

Obszar Wielkopolski do rozbiorów Polski w XVIII wieku na tle współczesnego podziału administracyjnego. Powiat międzyrzecki znajdował się w granicach I RP w województwie poznańskim.

Historycznie ziemie powiatu międzyrzeckiego należały do Wielkopolski, co znajduje potwierdzenie w dokumentach zebranych w Kodeksie dyplomatycznym.

• 29 stycznia 1230 – pierwsza wzmianka o kasztelanii międzyrzeckiej (pierwowzorze powiatu), z Teodorykiem jako kasztelanem (zobacz: Kasztelania międzyrzecka);
• koniec XIII w. – kasztelania międzyrzecka należy do Wielkopolski;
• początek XIV w. – po reformie administracyjnej państwa, dokonanej przez Wacława II, wprowadzono urząd starosty (z czasem starostwa przejęły funkcje kasztelanii, a urząd kasztelana stał się wyłącznie godnością honorową). Od tego czasu funkcjonowało więc starostwo międzyrzeckie;
• 2 listopada 1791 – utworzenie ustawą Sejmu Czteroletniego powiatu międzyrzeckiego, jako jednostki administracyjnej kraju, sięgającego Skwierzyny (na północy), Kębłowa i Wielichowa (na południu), Paradyża (na zachodzie) i Pniewa, Opalenicy i Grodziska (na wschodzie), z centralnie położonym Międzyrzeczem jako siedzibą starosty;

Ustawa nigdy nie weszła w życie, bowiem reformę administracyjną Polski przerwały jej rozbiory.

• 1793 – powiat międzyrzecki jednym z 17 powiatów Wielkopolski w granicach Prus (Prusy Południowe)^[3];
• 1 stycznia 1818 – powiat międzyrzecki (Powiat Międzyrzecz) w granicach Prus (Rejencja poznańska w Prowincji Poznańskiej);
• 10 stycznia 1920 – po uzgodnieniach traktatu wersalskiego, wschodnia część powiatu wraz ze Zbąszyniem została przyłączona do Polski;
• 1 lipca 1922 – powiat międzyrzecki (Powiat Międzyrzecz) w granicach Prus (Rejencja pilska w prowincji Marchia Graniczna Poznańsko-Zachodniopruska);
• 1 października 1938 – powiat międzyrzecki (Powiat Międzyrzecz) w granicach Prus (Rejencja frankfurcka w Prowincji Brandenburgia);
• 15 marca 1945 – powiat międzyrzecki (11 gmin, w tym 5 miast) ponownie w granicach Polski (okręg Pomorze Zachodnie), z Lucjanem Brudło jako starostą;
• 7 lipca 1945 – powiat międzyrzecki w granicach województwa poznańskiego;
• 30 października 1946 – zmniejszono liczbę gmin powiatu do 7, w tym 3 miast, starostą międzyrzeckim został Bolesław Arlyth-Karaśkiewicz;
• 1950 – powiat międzyrzecki w granicach województwa zielonogórskiego;
• 1 stycznia 1962 – powierzchnia powiatu międzyrzeckiego została powiększona o 1/3 (w sumie do 1157 km²) na skutek przyłączenia do niego części powiatu skwierzyńskiego (zlikwidowanego w dniu 31 grudnia 1961);
• 31 lipca 1975 – likwidacja powiatów w Polsce (w tym powiatu międzyrzeckiego);
• 10 sierpnia 1998 – formalne utworzenie powiatu międzyrzeckiego, jako jednostki administracyjnej kraju II stopnia;
• 11 października 1998 – pierwsze wybory samorządowe do rady powiatu międzyrzeckiego – starostą międzyrzeckim został Kazimierz Puchan (SLD);
• 1 stycznia 1999 – wejście w życie nowego, trójstopniowego podziału administracyjnego Polski;
• 2 maja 2000 – pierwszy dzień faktycznego wydawania przez Wydział Komunikacji Starostwa Powiatowego w Międzyrzeczu nowych tablic rejestracyjnych (formalnie od 1 maja 2000) w kolorach biało-czarnych z symbolem literowym powiatu międzyrzeckiego – FMI;
• 27 października 2002 – drugie wybory samorządowe do rady powiatu międzyrzeckiego – starostą międzyrzeckim ponownie został Kazimierz Puchan (SLD);
• 12 listopada 2006 – trzecie wybory samorządowe do rady powiatu międzyrzeckiego – starostą międzyrzeckim został Grzegorz Gabryelski (PSL), który będzie tę funkcję sprawował przez trzy kadencje z rzędu;
• 21 października 2018 – szóste wybory samorządowe do rady powiatu międzyrzeckiego – starostą międzyrzeckim została Agnieszka Olender (KWW 3xM)^[4]

Zestawienie starostów po 1999

Imię i nazwisko	Lata pełnienia funkcji
Kazimierz Puchan	1999–2006
Grzegorz Gabryelski	2006–2018
Agnieszka Olender	2018–2024
Bogusław Zaborowski	2024–

Komunikacja

• Linia kolejowa nr 367 relacji Zbąszynek – Gorzów Wielkopolski (ruch pasażerski i towarowy, ruch pasażerski obsługiwany przez autobusy szynowe);

Ważniejsze publiczne drogi kołowe:

• drogi krajowe:
  • A2 (E30)
  • S3 (E65)
  • DK24
  • DK92
• drogi wojewódzkie:
  • DW137
  • DW159
  • DW192
  • DW199

Na terenie powiatu międzyrzeckiego istnieje ogółem 397,265 km dróg powiatowych, z czego: 22,295 km stanowią ulice w granicach administracyjnych wszystkich trzech miast (Międzyrzecz, Skwierzyny, Trzciela), a 374,970 km – drogi zamiejskie^[5]. Do głównych dróg powiatowych należą:

• DP 1213F relacji Międzyrzecz – Lutol Suchy – Chociszewo – granica powiatu (Rogoziniec)
• DP 1268F relacji gr. powiatu (Boryszyn) – Wysoka – Kaława – Łagowiec – Lutol Suchy
• DP 1295F relacji gr. powiatu (Osiecko) – Sokola Dąbrowa – Bledzew – Zemsko – Skwierzyna
• DP 1319F relacji Ociosna – Stary Dworek – Zemsko – Popowo
• DP 1322F relacji Skwierzyna – Krasne Dłusko – gr. woj. (Muchocin)
• DP 1326F relacji Chełmicko – Rokitno – Kalsko – Międzyrzecz
• DP 1328F relacji DW 137 – Żółwin – Kuligowo – Stołuń – Pszczew
• DP 1331F relacji Pszczew – Rybojady – Trzciel
• DP 1332F relacji DW 137 (Bobowicko) – Policko – Pszczew – Nowe Gorzycko
• DP 1341F relacji Sokola Dąbrowa – Goruńsko – Kursko – Pieski

Sąsiednie powiaty

• Powiat gorzowski
• Powiat świebodziński
• Powiat sulęciński
• Powiat strzelecko-drezdenecki
• Powiat międzychodzki (woj. wielkopolskie)
• Powiat nowotomyski (woj. wielkopolskie)

Zobacz też

• Powiat Meseritz (niem. Landkreis Meseritz, do 1938 r. Kreis Meseritz)
• Powiat skwierzyński

Przypisy

1. Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2022 roku. Główny Urząd Statystyczny, 2022-12-07. [dostęp 2022-12-22]. (pol.).
2. Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 grudnia. Główny Urząd Statystyczny, 2023-04-28. [dostęp 2023-05-23]. (pol.).
3. Historisch statistisch topographische Beschreibung von Südpreußen, 1798
4. Agnieszka Olender. [dostęp 2020-11-02]. (pol.).
5. Wykaz dróg powiatowych na terenie powiatu międzyrzeckiego. Zarząd Dróg Powiatowych w Międzyrzecz. [dostęp 2018-02-02].

Linki zewnętrzne

• Dane o powiatach i gminach (Regioset)
• Oficjalna strona internetowa Powiatu Międzyrzeckiego