Powiat karkonoski

Powiat karkonoski (w latach 1999–2020 pod nazwą powiat jeleniogórski^[1]) – powiat w Polsce, położony w południowo-zachodniej części województwa dolnośląskiego, utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą, niewchodzącą zarazem w jego skład jest miasto Jelenia Góra.

Ten artykuł dotyczy współczesnego powiatu, funkcjonującego w latach 1999–2020 pod nazwą powiat jeleniogórski. Zobacz też: powiat jeleniogórski w latach 1945–1975.

powiat karkonoski

powiat
Panorama wsi Janowice Wielkie
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Data powstania	1 stycznia 1999
TERC	0206
Siedziba	Jelenia Góra
Starosta	Krzysztof Wiśniewski
Powierzchnia (2024)	627,16 km²
Populacja (2023) • liczba ludności	60 438
• gęstość	96 os./km²
Urbanizacja	42,1%
Nr kierunkowy	75
Kod pocztowy (2024)	58-5XX[a]
Tablice rejestracyjne	DJE
Adres urzędu: ul. Jana Kochanowskiego 10 58-500 Jelenia Góra
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba gmin miejskich 4 Liczba gmin wiejskich 5 Liczba sołectw 44 Liczba miejscowości 51
Położenie na mapie województwa
Strona internetowa
Biuletyn Informacji Publicznej

Podział administracyjny

Powiat karkonoski (wówczas pod nazwą jeleniogórski) powstał 1 stycznia 1999 roku wskutek reformy administracyjnej, której jednym z aspektów było wprowadzenie powiatów jako drugiego szczebla administracji, pomiędzy województwami i gminami^[2]. Został stworzony z części znoszonego województwa jeleniogórskiego^[3][4].

Terytorium powiatu zostało określone w kształcie podobnym do tego, jaki posiadał on przed swoją likwidacją w 1975 roku^[5][6][7] – jedyną różnicą są tereny, które w 1976 i 1998 roku włączono do Jeleniej Góry (miasta Cieplice Śląskie-Zdrój i Sobieszów oraz miejscowość Maciejowa z gminy Janowice Wielkie)^[8][9].

Z powiatem karkonoskim graniczą jednostki^[10]:

• powiat złotoryjski od północy,
• powiaty jaworski i kamiennogórski od wschodu,
• powiat lwówecki od północnego zachodu.

Dodatkowo, powiat otacza od zachodu, północy i wschodu Jelenią Górę, a od południa graniczy z krajami hradeckim i libereckim w Czechach.

W skład powiatu wchodzi 9 gmin: 4 miejskie oraz 5 wiejskich. Na jego terenie położone są cztery miasta: Karpacz, Kowary, Piechowice oraz Szklarska Poręba^[11].

Gmina[11]				Pow. (2024)[12]	Ludność (2023)[12]	Siedziba[13]
TERYT	Typ	Nazwa
0206011	miejska		Karpacz	37,99	4208	—
0206021	miejska		Kowary	37,39	9745	—
0206031	miejska		Piechowice	43,17	5743	—
0206041	miejska		Szklarska Poręba	75,44	5776	—
0206052	wiejska		Janowice Wielkie	57,88	4045	Janowice Wielkie
0206062	wiejska		Jeżów Sudecki	94,27	7898	Jeżów Sudecki
0206072	wiejska		Mysłakowice	87,98	9640	Mysłakowice
0206082	wiejska		Podgórzyn	82,49	8115	Podgórzyn
0206092	wiejska		Stara Kamienica	110,55	5268	Stara Kamienica

Od powstania powiatu, dokonano dwóch nieudanych prób zmian jego granic:

• w 2000 roku, z powiatu złotoryjskiego do powiatu jeleniogórskiego próbowały przenieść się gmina Świerzawa i miasto Wojcieszów^[14],
• w 2019 roku, drugą próbę podjął samodzielnie samorząd miasta Wojcieszowa^[15].

Zmiana nazwy powiatu

W 2012 roku samorządowcy z Karpacza i Szklarskiej Poręby wysunęli projekt zmiany nazwy powiatu na powiat karkonoski^[16].

W 2020 r. do ministra właściwego do spraw administracji publicznej wpłynął wniosek Rady Powiatu Jeleniogórskiego w tej sprawie. Intencja zmiany została uzasadniona względami identyfikacyjnymi i promocyjnymi. Według radnych, po zmianie nazwy powiat byłby utożsamiany z Karkonoszami, jego główną atrakcją turystyczną, nie zaś z Jelenią Górą, która jedynie pełni funkcję jego siedziby, nie wchodząc jednocześnie w jego skład. Podniesiono również argument stworzenia przez gminy powiatu wspólnej „Marki Karkonosze”, w ramach której promowany jest cały region^[17].

Rada Ministrów przychyliła się do argumentacji wnioskodawców i 29 lipca 2020 roku wydała rozporządzenie, na mocy którego z dniem 1 stycznia 2021 roku powiat jeleniogórski zmienił nazwę na powiat karkonoski^[1].

Pokrycie terenu

Powiat karkonoski według danych z 2024 roku zajmował powierzchnię 627,16 km², co stanowiło 3,14% powierzchni województwa dolnośląskiego. Pod względem powierzchni zajął 243. lokatę wśród 314 powiatów Polski^[18]. Największą część powierzchni powiatu zajmowały grunty leśne (50,8%) oraz rolne (40,9%). Zabudowanych i zurbanizowanych było 7,1% terenów, zaś pod wodami znajdowało się ich 1,0%^[19].

Pokrycie terenu w powiecie karkonoskim
stan na 1 stycznia 2024 r.^[19]

Demografia

Liczba mieszkańców w powiecie karkonoskim w latach 1998–2022
Źródło: Bank Danych Lokalnych^[20]. Stan w dniu 31 grudnia.

Według stanu z dnia 31 grudnia 2023 roku w powiecie karkonoskim zamieszkiwało 60 438 mieszkańców: 31 309 kobiet (51,8% ludności) i 29 129 mężczyzn (48,2%), czyli 2,10% ludności województwa dolnośląskiego. Gęstość zaludnienia w powiecie wyniosła 96 osób na km². Pod względem ludności powiat karkonoski zajął w 2024 roku 188. lokatę wśród 314 powiatów Polski^[18].

Wskaźnik urbanizacji wyniósł 42,1%; w miastach w tym dniu mieszkało 25 472 osób, zaś na wsi 34 966 osób^[20].

Sytuacja demograficzna w powiecie karkonoskim
stan na 31 grudnia 2023 r.^[20]

Piramida wieku mieszkańców powiatu karkonoskiego
stan na 31 grudnia 2023 r.^[20]

Gospodarka

W końcu listopada 2019 liczba zarejestrowanych bezrobotnych w powiecie obejmowała ok. 1,6 tys. mieszkańców, co stanowi stopę bezrobocia na poziomie 8,1% do aktywnych zawodowo^[21].

Starostowie powiatu

Karkonosze – jedna z największych atrakcji w powiecie karkonoskim

Do końca 2020 roku na czele zarządu powiatu stał starosta jeleniogórski. Jego tytuł uległ zmianie 1 stycznia 2021 roku, wraz z wejściem w życie nowego statutu powiatu^[22].

Na podstawie źródła^[23]:

Starostowie jeleniogórscy

• Ryszard Brol (13 listopada 1998 – 28 listopada 2002)
• Jacek Włodyga (29 listopada 2002 – 15 grudnia 2014)
• Anna Ewa Konieczyńska (15 grudnia 2014 – 22 listopada 2018)
• Krzysztof Wiśniewski (22 listopada 2018 – 31 grudnia 2020)

Starostowie karkonoscy

• Krzysztof Wiśniewski (od 1 stycznia 2021)

Współpraca międzynarodowa

W lipcu 2007 powiat zawarł umowę partnerską z powiatem Bamberg^[24][25].

Uwagi

1. Poza numerami 58-506 oraz 58-570, wykorzystywanymi tylko w Jeleniej Górze.