Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa
Pokrzywowate
rodzina roślin Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Remove ads
Pokrzywowate (Urticaceae Juss.) – rodzina roślin zielnych z rzędu różowców (Rosales). Należą tu 54 rodzaje z ok. 2,6 tysiącem gatunków (z czego ok. 1,2 tys. to w niemal równych częściach dwa rodzaje – pilea Pilea i Elatostema)[2]. Rodzina o zasięgu globalnym – brak jej przedstawicieli tylko na obszarach pokrytych wieczną zmarzliną i skrajnie suchych. Najwięcej gatunków spotykanych jest w tropikach, ale liczne rosną także w klimacie umiarkowanym[3]. Do flory Polski zaliczane są tylko rośliny z dwóch rodzajów: parietaria i pokrzywa[4]. Pokrzywowate rosną w różnorodnych siedliskach, często w lasach, zwłaszcza w równikowych, często jako pnącza i epifity, poza tym na mokradłach, na siedliskach ruderalnych[5]. Wiele roślin wyposażonych jest we włoski parzące, w tym pokrzywy i szczególnie piekące – rośliny z rodzaju Dendrocnide[5]. Rośliny zwykle wiatropylne[6], przy czym pyłek pokrzyw stanowi istotny alergen[5].
Remove ads
Duże znaczenie ekonomiczne jako rośliny włóknodajne mają szczmiel biały Boehmeria nivea i Laportea canadensis[5], ale włókien dostarczają też inni przedstawiciele tych i innych rodzajów, np. pokrzywa zwyczajna[3]. Różne gatunki z rodzajów pokrzywa Urtica, laportea Laportea i Girardinia spożywane są jako warzywo, a Pouzolzia tuberosa dostarcza jadalnych bulw[3]. Jadalne owoce mają m.in. Oreocnide frutescens[7], Debregeasia longifolia i Pourouma cecropiifolia[3]. Bardzo popularnymi roślinami ozdobnymi uprawianymi w doniczkach są rozmaite gatunki z rodzaju pilea Pilea oraz solejrolia rozesłana Soleirolia soleirolii, rosnące czasem także jako chwasty w szklarniach[5].
Remove ads
Morfologia
- Pokrój
- Rośliny zielne (jednoroczne i byliny), czasem o łodygach gruboszowatych, drzewa, zwykle niezbyt wysokie (do 15 m), o miękkim drewnie[5], często pachykauliczne (słabo rozgałęzione)[6] oraz wysoko wspinające się pnącza[5]. Rośliny zdrewniałe często z korzeniami podporowymi i oddechowymi[3]. Przedstawiciele plemienia Urticeae wyróżniają się obecnością włosków parzących pokrywających pędy. U licznych przedstawicieli w liściach i łodygach obecne są cystolity[5]. Rośliny zazwyczaj bez soku mlecznego[6].
- Liście
- Skrętoległe lub naprzeciwległe[5], pojedyncze, czasem klapowane i tylko u roślin z plemienia Cecropieae dłoniasto złożone[6]. Przylistki różnie wykształcone (brak u niektórych przedstawicieli Boehmerieae), czasem okazałe i obejmujące łodygę, ale zwykle szybko opadające. U części przedstawicieli liście siedzące, u innych ogonkowe, przy czym ogonek liściowy sięgać może nasady blaszki (u większości) lub jej środkowej części (Cecropieae)[3]. Blaszka często nieco asymetryczna i z trzema głównymi żyłkami przewodzącymi rozchodzącymi się od jej nasady[5].
- Kwiaty
- Rozdzielnopłciowe, rośliny dwupienne i jednopienne, rzadko kwiaty obupłciowe (czasem u Parietarieae). Kwiaty zebrane w kwiatostany wierzchotkowate wyrastające zwykle w kątach liści, czasem skupiające się w gęste główki, często wyciągnięte i luźne w postaci gron, kłosów, nibybaldachów, zwykle wsparte podsadką[5][3]. Rzadko kwiatostany zredukowane do dwóch czy pojedynczych kwiatów[5]. Poszczególne kwiaty niepozorne – zwykle drobne (do 2 mm średnicy) i zielonkawe[5]. Kwiaty męskie z okwiatem składającym się zwykle z 3–5 listków, czasem tylko z jednym lub dwoma. W kwiatach żeńskich listki okwiatu też w liczbie 3–5 (często zrośnięte u dołu w rurkę), ale też często ich brak[5]. Pręcików jest tyle co listków okwiatu, są zagięte do środka i gwałtownie prostują się wyrzucając pyłek z pylników. W kwiatach żeńskich znajduje się górna zalążnia powstająca pierwotnie z dwóch owocolistków, z których jeden ulega jednak redukcji. Stąd zalążnia z jedną komorą i pojedynczym zalążkiem[5]. Znamię różnie wykształcone – siedzące lub wzniesione na pojedynczej szyjce słupka[3][5].
Remove ads
Systematyka
Podsumowanie
Perspektywa
- Pozycja systematyczna według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)
Rodzina od czasu systemu APG II z 2003 klasyfikowana[5] jako siostrzana dla morwowatych Moraceae w obrębie rzędu różowców Rosales w kladzie różowych roślin okrytonasiennych[2]. Od dawna łączona była z morwowatymi, konopiowatymi, wiązowatymi i wyodrębnianymi Cecropiaceae, ale pozycja systematyczna tej grupy pozostawała niejasna do czasu zastosowania metod molekularnych na przełomie XX i XXI wieku. Wcześniej w różnych systemach rodzina zaliczana była do takich rzędów jak: oczarowce Hamamelidales, wilczomleczowce Euphorbiales, bukowce Fagales i ślazowce Malvales[5].
| różowce |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- Wykaz plemion i rodzajów[2]
Plemię Cecropieae Gaudichaud (syn. Cecropiaceae C. C. Berg)
- Cecropia Loefling – cekropka, drążnik
- Coussapoa Aublet
- Gibbsia Rendle
- Leucosyke Zollinger & Moritzi
- Maoutia Weddell
- Myrianthus P. Beauvois
- Pourouma Aublet
Plemię Boehmerieae Gaudichaud
Rodzaje Rousselia i Parietaria bywają wyodrębniane w plemię Parietarieae, a Forsskaolea i Droguetia w Forsskaoleae[2].
- Archiboehmeria C. J. Chen
- Astrothalamus C. B. Robinson
- Australina Gaudichaud
- Boehmeria Jacquin – szczmiel, bemeria
- Chamabainia Wight
- Cypholophus Weddell
- Debregeasia Gaudichaud
- Didymodoxa Weddell
- Droguetia Gaudichaud
- Forsskaolea L.
- Gesnouinia Gaudichaud
- Hemistylus Bentham
- Hyrtanandra Miquel
- Neodistemon Babu & A. N. Henry
- Neraudia Gaudichaud
- Nothocnide Chew
- Oreocnide Miquel
- Parietaria L. – parietaria, pomurnik
- Phenax Weddell
- Pipturus Weddell
- Pouzolzia Gaudichaud
- Rousselia Gaudichaud
- Sarcochlamys Gaudichaud
- Soleirolia Gaudichaud – solejrolia
Plemię Elatostemateae Gaudichaud
- Aboriella Bennett
- Elatostema J. R. Forster & G. Forster
- Elatostematoides B. L. Robinson
- Gyrotaenia Grisebach
- Lecanthus Weddell
- Meniscogyne Gagnepain
- Myriocarpa Bentham
- Pellionia Gaudich. – pellionia[8]
- Petelotiella Gagnepain
- Pilea Lindley – pilea
- Procris Jussieu
Plemię Urticeae Lamarck & de Candolle:
- Dendrocnide Miquel
- Discocnide Chew
- Girardinia Gaudichaud
- Laportea Gaudichaud – laportea
- Nanocnide Blume
- Obetia Gaudichaud
- Poikilospermum Miquel
- Touchardia Gaudichaud
- Urera Gaudichaud
- Urtica L. – pokrzywa
- Zhengyia T. Deng et al.
- Achudemia Blume
Remove ads
Przypisy
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads