Szczmiel

Szczmiel, ramia^[4], bemeria^[5][6] (Boehmeria Jacq.) – rodzaj roślin z rodziny pokrzywowatych (Urticaceae). Obejmuje on 47 gatunków występujących w strefie równikowej oraz na półkuli północnej w strefie subtropikalnej, rzadziej wkraczając w strefę klimatu umiarkowanego^[7] (po Labrador w Ameryce Północnej i Japonię w Azji^[8]). 33 gatunki rosną na Starym Świecie, a 14 na Nowym Świecie^[7]. Ze względu na pewne podobieństwo i pokrewieństwo w stosunku do pokrzyw, a jednocześnie brak włosków parzących nazywane są „fałszywymi pokrzywami” (ang. false nettles)^[7].

Szczmiel

Szczmiel biały
Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	różowce
Rodzina	pokrzywowate
Rodzaj	szczmiel
Nazwa systematyczna
Boehmeria N.J. Jacquin Enum. Syst. Pl. 9. Aug-Sep 1760[3]
Typ nomenklatoryczny
B. ramiflora N.J. Jacquin[3]
Synonimy
Ramium O. Kuntze[3]

Boehmeria japonica

Kilka gatunków uprawianych jest jako rośliny użytkowe – ozdobne i włóknodajne^[7]. Szczególne znaczenie ma szczmiel biały B. nivea dostarczająca włókien uznawanych za najdłuższe, najmocniejsze i najbardziej jedwabiste spośród włókien roślinnych^[7]. Wykorzystywane są one do wyrobu tkanin i sznurów, a także sieci rybackich i lin okrętowych^[9]. Wykorzystywane były także m.in. jako izolacja w drzwiach Toyoty Prius^[7]. Pędy tego gatunku służą także do wyrobu papieru^[10].

Nazwa naukowa rodzaju upamiętnia niemieckiego botanika – Georga Rudolfa Böhmera^[11] (ur. 1723 w Legnicy, zm. 1803 w Wittenberdze)^[12].

Morfologia

Boehmeria densiflora

Boehmeria grandis

Boehmeria penduliflora

Pokrój

Byliny, półkrzewy, krzewy^[11][13], a nawet niewielkie drzewa^[13]. Pędy owłosione rzadziej lub gęsto, ale bez włosków parzących, czasem z włoskami haczykowatymi^[11]. Łodygi prosto wzniesione, wyrastają z kłączy, są pojedyncze lub rozgałęzione^[11].

Liście

Skrętoległe lub naprzeciwległe. Przylistki opadające, wolne lub rzadziej zrastające się nasadami^[13]. Blaszka liściowa lancetowata do szerokojajowatej^[11], czasem z dwiema lub trzema klapami^[13], u nasady zaokrąglona, rzadziej zbiegająca, na brzegu wyraźnie piłkowana lub ząbkowana, z wierzchołkiem zaostrzonym^[11]. Liście punktowane – pod światło widoczne są kulistawe cystolity^[13][11].

Kwiaty

Drobne, jednopłciowe, rzadziej obupłciowe (rośliny bywają i jednopienne i dwupienne^[13]), wiatropylne^[4]. Zebrane są w kwiatostany kłosokształtne lub wiechowate, wyrastające w kątach liści, rzadziej szczytowo. Kwiaty męskie z okwiatem 4-5 listkowym, 4-5 pręcikami i szczątkową zalążnią. Kwiaty żeńskie z 2–4 listkami okwiatu zrośniętymi w rurkę, bez śladu pręcików. Zalążnia owalna z szyjką słupka zakończoną nitkowatym znamieniem^[13] prostym lub zagiętym na końcu^[11].

Owoce

Niełupka jajowata, kulistawa lub elipsoidalna, zwykle bocznie spłaszczona, otoczona trwałym okwiatem^[11].

Systematyka

Rodzaj roślin z plemienia Boehmerieae Gaudichaud z rodziny pokrzywowatych Urticaceae Juss.^[7] Rośliny z tego rodzaju dzielone są na dwie grupy, przedstawiciele jednej występują tylko na Nowym Świecie, a drugiej na Starym Świecie^[7].

Wykaz gatunków Starego Świata^[14][15][16]

• Boehmeria beyeri C. B. Rob. 1911
• Boehmeria clidemioides Miq. 1851
• Boehmeria conica C.J.Chen, Wilmot-Dear & Friis 2003
• Boehmeria densiflora Hook. & Arn. 1838
• Boehmeria depauperata Wedd. 1854
• Boehmeria didymogyne Wedd. 1869
• Boehmeria grandis (Hook. & Arn.) A.Heller 1897
• Boehmeria hamiltoniana Wedd. 1856
• Boehmeria helferi Blume 1857
• Boehmeria heterophylla Wedd. 1856
• Boehmeria holosericea Blume 1857
• Boehmeria japonica (L.f.) Miq. 1867
• Boehmeria kurzii Hook.f. 1888
• Boehmeria lanceolata Ridl. 1911, nec 1910
• Boehmeria leptostachya Friis & Wilmot-Dear 2010
• Boehmeria listeri Friis & Wilmot-Dear 2010
• Boehmeria manipurensis Friis & Wilmot-Dear 2010
• Boehmeria multiflora C.B.Rob. 1908
• Boehmeria nivea (L.) Hook f. & Arn. 1837 – szczmiel biały^[4], bemeria biała^[5]
• Boehmeria ourantha Miq. 1851
• Boehmeria penduliflora Wedd. ex D.G.Long 1982
• Boehmeria pilosiuscula (Blume) Hassk. 1844
• Boehmeria polystachya Wedd. 1856
• Boehmeria rugosissima (Blume) Miq. 1851
• Boehmeria sieboldiana Blume 1857
• Boehmeria siamensis Craib 1916
• Boehmeria splitgerbera Koidz. 1926
• Boehmeria subintegra Friis & Wilmot-Dear 2010
• Boehmeria ternifolia D.Don 1825
• Boehmeria tsaratananensis Leandri 1950
• Boehmeria virgata (G.Forst.) Guill. 1837
• Boehmeria yaeyamensis Hatus. 1979
• Boehmeria zollingeriana Wedd. 1854

Wykaz gatunków Nowego Świata^[17]

• Boehmeria aspera Wedd. 1856
• Boehmeria brevirostris Wedd. 1854
• Boehmeria bullata Kunth 1817
• Boehmeria caudata Sw. 1788
• Boehmeria celtidifolia Kunth 1817
• Boehmeria cylindrica (L.) Sw. 1788 – bemeria walcowata^[5]
• Boehmeria dolichostachys Friis & Wilmot-Dear 1996
• Boehmeria excelsa (Bertero ex Steud.) Wedd. 1854
• Boehmeria pavonii Wedd. 1854
• Boehmeria radiata Burger 1975
• Boehmeria ramiflora Jacq. 1760
• Boehmeria repens (Griseb.) Wedd. 1869
• Boehmeria ulmifolia Wedd. 1854