Loading AI tools
rodzina błonkówek Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Platygastridae – rodzina błonkówek z infrarzędu owadziarek i nadrodziny Platygastroidea. Kosmopolityczna. Obejmuje ponad 1150 opisanych gatunków. Wszystkie są parazytoidami innych owadów. W zapisie kopalnym znane od kredy.
.jpg)
Drobne błonkówki o ciele poniżej 2 mm długości[1], najczęściej osiągającym około 1 mm. Zwykle mają oskórek gładki lub płytko mikrorzeźbiony, ale zdarzają się gatunki o silnej rzeźbie[2]. Zazwyczaj ubarwione są czarno, rzadko żółtawo, nigdy z połyskiem metalicznym. W podrodzinie Platygastrinae dominują formy o pokroju smukłym do silnie wydłużonego, natomiast wśród Sceliotrachelinae formy o pokroju przysadzistym[1].
Głowa pozbawiona jest wcisku na czole, a bruzdy malarne obecne są tylko u części gatunków[2]. Czułki są silnie załamane kolankowato[1]; u samic ich biczyk buduje zwykle osiem, a rzadziej od pięciu do siedmiu członów. Samce mają piąty, a rzadziej czwarty człon czułków zmodyfikowany[1][2]. Ogólna liczba członów czułków u samców nie przekracza dziesięciu, z wyjątkiem samców rodzaju Orwellium, u których wynosi jedenaście[2].
Mezosomę cechuje mniej więcej tak szeroka jak długa tarcza śródplecza i brak szwów mezepimeralnych, natomiast szczecinki w bruździe szyjnej przedplecza i linie transepisternalne na mezepisternitach mogą być obecne lub nie. Skrzydła czasem wcale nie występują[2], a jeśli są obecne to zwykle pozbawione są użyłkowania[1]. W przednim skrzydle żyłka submarginalna nie sięga nigdy krawędzi kostalnej, a żyłka r-rs jest co najwyższej skrajnie krótka – wyjątkiem jest rodzaj Orwellium u którego żyłka radialna jest lepiej wykształcona, a z krótkiej żyłki marginalnej wyrasta przeciętnie długa żyłka r-rs[2]. W skrzydle tylnym obecna jest co najwyżej kikutowata żyłka submarginalna[1]. Odnóża przedniej pary zawsze mają po jednej ostrodze na goleni, natomiast pozostałych par po jednej lub dwóch[2].
Metasoma u samic ma sześć widocznych tergitów, wyjątkowo mniej, natomiast tergit siódmy zawsze jest zredukowany, pozbawiony pigmentu, uwewnętrzniony i skryty pod poprzednim[1]. Szwy pomiędzy tergitami oraz pomiędzy sternitami są niezmodyfikowane, rzadziej na przedniej krawędzi pierwszego i drugiego tergitu występuje szereg dołków. Laterotergity są wyraźnie widoczne[2]. Drugi z tergitów zawsze jest najdłuższy i najszerszy[1][2]. Pierwszy ze sternitów nie jest bocznie ścieśniony i zazwyczaj nie jest wyciągnięty ku przodowi między tylną parę bioder[2]. Nie występują przysadki odwłokowe. U samic pokładełko nie wystaje poza szczyt metasomy[1].
Przedstawiciele podrodziny nominatywnej są koinobiontycznymi parazytoidami indukujących powstawanie galasów muchówek z rodziny pryszczarkowatych. Swe ofiary porażają w stadium jaja lub wczesnym stadium larwalnym. Ciało żywiciela opuszczają, gdy osiągnie on stadium przedpoczwarki lub poczwarki. Sceliotrachelinae są natomiast idiobiontycznymi parazytoidami wewnętrznymi jaj i larw różnych grup owadów. Do ich poznanych żywicieli należą jaja chrząszczy z rodzin ryjkowcowatych i kózkowatych oraz pluskwiaków z grupy piewików, a także larwy błonkówek z rodziny grzebaczowatych oraz pluskwiaków z infrarzędów czerwców i mączlików[1][2].
U niektórych Platygastridae stwierdzono wielozarodkowość[1].
Rodzina kosmopolityczna, szeroko rozprzestrzeniona na całym świecie, liczebna w różnorodnych siedliskach[1][2]. W Polsce stwierdzono do 2019 roku 139 gatunków, jednak ich faktyczna liczba jest znacznie większa[3] (zobacz też: Platygastridae Polski). Z Wysp Brytyjskich wykazano 260 ich gatunków[4].
Takson ten wprowadzony został w 1833 roku przez Alexandra H. Halidaya[5]. Obejmuje ponad 1150 opisanych gatunków[6], zgrupowanych w 69 rodzajów[2], przy czym faktyczną ich różnorodność szacuje się na kilka tysięcy gatunków współczesnych[6]. Tradycyjnie klasyfikuje się je w dwóch podrodzinach[2][1]:
Jeszcze w drugiej połowie XX wieku wyróżniano trzecią podrodzinę, Inostemmatinae. Znieśli ją w 1989 roku Lubomír Masner i Lars Huggert[7][1]. Do żadnej z tych podrodzin nie jest zaliczany rodzaj Orwellium[2].
Definicja Platygastridae ulegała zmianom w XXI wieku[2]. Wyniki analizy filogenetycznej Nicholasa P. Murphyego i innych z 2007 roku wskazały na parafiletyzm tradycyjnie ujmowanej rodziny Scelionidae, drugiej z zaliczanych wówczas do nadrodziny Platygastroidea rodzin[8]. W związku z tym Michael J. Sharkey w tym samym roku zniósł Scelionidae, zaliczając wszystkie ich rodzaje do Platygastridae[9]. Krok ten wkrótce został skrytykowany, jako że dla zachowania monofiletyzmu Scelionidae wystarczyło wyłączyć z nich dwa rodzaje. Ryan C. McKellar i Michael S. Engel w 2012 roku przywrócili Scelionidae i wynieśli do rang rodzin Nixoniidae i Sparasionidae[10]. W 2021 roku Chen Huayan i inni na podstawie wyników molekularno-morfologicznej analizy filogenetycznej dokonali rewizji systematyki Platygastroidea, w ramach której Platygastridae zostały zrediagnozowane tak, by objąć również rodzaj Orwellium[2].
W zapisie kopalnym przedstawiciele rodziny znani są od przełomu albu i cenomanu w kredzie[11]. Według wyników łączonej analizy czterogenowo-morfologicznej oraz analizy czetrogenowej autorstwa Chena i innych Platygastridae zajmują pozycję siostrzaną dla Janzanellidae, tworząc z nimi klad siostrzany dla Neuroscelionidae. Inne wyniki uzyskano w analizie filogenomicznej, tam Platygastridae zajęły pozycję siostrzaną względem kladu obejmującego Neuroscelionidae i Nixoniidae, jednak w badaniu tym nie uwzględniono Janzanellidae i Geoscelionidae[2].
Kladogram Platygastroidea wg wyników analizy czterogenowo-morfologicznej; Chen et al. (2021)[2]
|
Kladogram Platygastroidea wg wyników analizy czterogenowej; Chen et al. (2021)[2]
|
Kladogram Platygastroidea wg wyników analizy filogenomicznej; Chen et al. (2021)[2]
|
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
_Figure_1.jpg)
