Piotr Jaroszewicz
polski polityk Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Piotr Jaroszewicz (ur. 25 września?/8 października 1909 w Nieświeżu, zm. 1 września 1992 w Warszawie) – polski nauczyciel, polityk i działacz komunistyczny. Wicepremier (1952–1970) oraz minister górnictwa (1954–1955) i następnie minister górnictwa węglowego (1955–1956). Generał dywizji Wojska Polskiego, prezes Rady Ministrów w latach 1970–1980, członek Biura Politycznego KC PZPR (1970–1980), członek prezydium Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu (1971–1981) oraz członek Komisji Wojskowej Biura Politycznego KC PZPR, nadzorującej Wojsko Polskie od maja 1949[2]. Poseł na Sejm Ustawodawczy oraz na Sejm PRL I, II, III, IV, V, VI, VII i VIII kadencji. Budowniczy Polski Ludowej.
_(cropped).jpg) Piotr Jaroszewicz (1973) | |
| Data i miejsce urodzenia |
8 października 1909 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
1 września 1992 |
| Prezes Rady Ministrów | |
| Okres |
od 23 grudnia 1970 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Wiceprezes Rady Ministrów | |
| Okres |
od 21 listopada 1952 |
| Przynależność polityczna | |
| Minister górnictwa węglowego | |
| Okres |
od 14 maja 1954[1] |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
 | |
| Odznaczenia | |
                                    Odebrane:  | |
 | |
 generał dywizji | |
| Data i miejsce urodzenia |
8 października 1909 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
1 września 1992 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1943–1960 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki |
1 Korpus Polski |
| Stanowiska |
Zastępca szefa Wydziału Polityczno-Wychowawczego 2 DP |
| Główne wojny i bitwy | |
| Późniejsza praca |
polityk |
Młodość
Syn Konstantego i Ludmiły z Horoszewiczów[3]. Stryjeczny brat Alfreda Jaroszewicza[4]. Jego ojciec był prawosławnym duchownym oraz nauczycielem w szkołach ludowych[5][6]. Od 1929 pracował jako nauczyciel w szkole powszechnej w powiecie stolińskim. W 1934 ukończył Wyższy Kurs Nauczycielski, studiował także pedagogikę w Warszawie[3]. W latach 1934–1939 był dyrektorem szkoły powszechnej w Michałówce, Pilawie i w Borowiu w powiecie garwolińskim. Na tym terenie był organizatorem organizacji sanacyjnej „Strzelec”[7]. Przed wojną był członkiem Związku Młodzieży Wiejskiej RP „Wici” (w latach 1930–1931) i Związku Nauczycielstwa Polskiego (w latach 1929–1939)[3].
Po agresji ZSRR na Polskę znalazł się na terenie okupacji sowieckiej. W 1940 został deportowany w okolice Archangielska, gdzie pracował przy wyrębie lasu[6]. Na zesłaniu przebywał również w Kazachstanie[8]. Z powodu tyfusu nie mógł wstąpić do formowanych Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR[6].
Kariera wojskowa
Podsumowanie
Perspektywa
28 sierpnia 1943 przyjęty został do 1 Korpusu Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR, przydzielony do 4 Pułku Piechoty i wyznaczony na stanowisko pisarza-magazyniera. Następnie jako „oficer bez stopnia” został zastępcą dowódcy 7 kompanii 4 pp. W okresie od 20 września do 15 listopada 1943 był słuchaczem kursu oficerskiego 2 Dywizji Piechoty i kursu oficerów polityczno-wychowawczych 1 Korpusu PSZ w ZSRR. Po ukończeniu kursów powrócił do 4 pp, w którym objął stanowisko zastępcy dowódcy III batalionu do spraw polityczno-wychowawczych. W tym momencie rozpoczęła się jego błyskotliwa kariera wojskowa. 1 grudnia 1943 przeniesiony został do Wydziału Polityczno-Wychowawczego 2 DP na stanowisko instruktora propagandy wśród ludności cywilnej i wojsk nieprzyjaciela. 15 kwietnia 1944 został zastępcą szefa tego wydziału, 21 lipca szefem wydziału, a 19 sierpnia wyznaczony został na stanowisko zastępcy dowódcy 2 DP ds. polityczno-wychowawczych.
13 września 1944 powołany został na stanowisko szefa Zarządu Polityczno-Wychowawczego 1 Armii Wojska Polskiego (sprzeciwiał się temu na posiedzeniu Biura Politycznego KC PPR Jakub Berman, twierdząc, że Piotr Jaroszewicz nie jest komunistą[9]). 16 października tego roku powierzono mu pełnienie obowiązków zastępcy dowódcy 1 Armii WP do spraw polityczno-wychowawczych. 25 listopada 1944 został zatwierdzony na tym stanowisku. Jako szef delegacji jednostek frontowych raportował Krajowej Radzie Narodowej o udziale Polaków w zdobyciu Berlina[7]. 14 czerwca 1945 został zastępcą szefa Głównego Zarządu Polityczno-Wychowawczego WP. W okresie od sierpnia do października 1945 pełnił obowiązki szefa tej instytucji.
28 sierpnia 1943 z chwilą przyjęcia do 1 Korpusu PSZ w ZSRR otrzymał stopień szeregowca. 1 lutego 1944 awansował na chorążego, a 1 maja tego roku na porucznika z pominięciem stopnia podporucznika. 17 czerwca 1944 dowódca 1 Armii WP ustalił okresy wysługi w stopniach oficerskich. Zgodnie z rozkazem dowódcy armii minimalny okres wysługi dla oficerów liniowych, pełniących służbę w oddziałach walczących, do sztabu korpusu włącznie wynosił: porucznika i kapitana – 3 miesiące, a dla oficerów liniowych, pełniących służbę w oddziałach walczących, do sztabu armii i frontu włącznie wynosił: majora 8 miesięcy i podpułkownika – 10 miesięcy. Piotr Jaroszewicz awans na kapitana otrzymał 27 lipca, a więc po przesłużeniu prawie trzech miesięcy w stopniu porucznika. We wrześniu 1944 przeniesiony został z dowództwa 2 DP do dowództwa 1 Armii WP. Majorem został w dniu 1 października 1944, dwa miesiące i trzy dni od ostatniego awansu. 3 listopada 1944 mianowany został do stopnia podpułkownika. 2 grudnia 1944 Naczelny Dowódca WP ustalił nowe zasady nadawania stopni oficerskich. Zgodnie z tymi zasadami okres wysługi w stopniu dla podpułkownika korpusu polityczno-wychowawczego pełniącego służbę w sztabie armii wynosił 18 miesięcy i mógł zostać skrócony do połowy. Piotr Jaroszewicz awans na pułkownika otrzymał 18 kwietnia 1945, a więc po przesłużeniu w stopniu podpułkownika niespełna sześciu miesięcy. Generałem został w wieku 36 lat (po przesłużeniu w wojsku jedynie 28 miesięcy).
29 października 1945 powołany został na stanowisko głównego kwatermistrza WP – III wiceministra obrony narodowej. 14 grudnia 1945 awansował na generała brygady. Wydział Polityki Zagranicznej Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (bolszewików) w swej analizie sytuacji w Polsce sporządzonej w kwietniu 1948 stwierdzał, że Piotr Jaroszewicz jest jednym z ministrów, który prezentuje „nacjonalistyczne dążenia”, przeprowadzając w wojsku akcję usuwania ze stanowisk dowódczych oficerów radzieckich[10].
W latach 1950–1952 był zastępcą przewodniczącego Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego do spraw planowania wojskowego. 11 listopada 1950 mianowany generałem dywizji. Następnie wyznaczony został do prac poza wojskiem. Z dniem 6 czerwca 1960 przeniesiony został do rezerwy.
Działalność polityczna
Podsumowanie
Perspektywa
Od 1944 był członkiem Polskiej Partii Robotniczej, a następnie (od 1948) należał do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.
Zaliczany do nieformalnej frakcji „puławian” podczas walki o władzę w kierownictwie PZPR w latach pięćdziesiątych[11].
W latach 1947–1985 poseł na Sejm Ustawodawczy oraz na Sejm PRL I, II, III, IV, V, VI, VII i VIII kadencji. W latach 60. poseł regionu krośnieńskiego.
Od 1956 stały przedstawiciel Polski w Radzie Wzajemnej Pomocy Gospodarczej oraz członek Komitetu Wykonawczego RWPG. W latach 1952–1970 wicepremier, w okresie 1954–1956 minister górnictwa oraz minister górnictwa węglowego. Od 1957 wiceprzewodniczący Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów oraz przewodniczący Komitetu Współpracy Gospodarczej z Zagranicą.
Od 1972 prezes Rady Naczelnej Związku Bojowników o Wolność i Demokrację (odwołany w 1980). W latach 1971–1981 członek prezydium Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu.
Od 1948 do 1980 zasiadał w Komitecie Centralnym PZPR. W latach 1964–1970 był zastępcą członka, a w latach 1970–1980 członkiem Biura Politycznego KC PZPR. W lutym 1980 na VIII Zjeździe PZPR został usunięty przez Edwarda Gierka z funkcji premiera oraz z Biura Politycznego KC PZPR. W 1981 usunięty z PZPR.
W latach 1948–1951 był prezesem Polskiego Związku Tenisowego[12].
Po wprowadzeniu stanu wojennego został internowany jako członek ekipy Edwarda Gierka.
Prezes Rady Ministrów (1970–1980)
Premier od 23 grudnia 1970 do 18 lutego 1980.
W 1971 Rada Ministrów pod jego przewodnictwem podjęła uchwałę o anulowaniu decyzji Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej z września 1946 o pozbawieniu obywatelstwa m.in. generałów Andersa, Kopańskiego, Chruściela i Maczka, a także Stanisława Mikołajczyka. Uchwała nie została jednak opublikowana[13].
Współautor tzw. manewru gospodarczego z 1976 polegającego na podwyżce cen żywności (połączonej z wprowadzeniem rekompensat) w związku z całkowitym oderwaniem się cen detalicznych żywności od kosztów produkcji rolnej. Decyzja o podwyżkach doprowadziła do protestu robotników w Ursusie i Radomiu. Po strajkach Piotr Jaroszewicz chciał ustąpić ze stanowiska premiera, ale został przekonany przez Edwarda Gierka do pozostania na tej funkcji[14].
W lutym 1980 został usunięty na VIII Zjeździe PZPR z funkcji premiera.
Awanse
- chorąży – 1 lutego 1944
- porucznik (z pominięciem rangi podporucznika) – 1 maja 1944
- kapitan – 27 lipca 1944
- major – 1 października 1944
- podpułkownik – 3 listopada 1944
- pułkownik – 18 kwietnia 1945
- generał brygady – 14 grudnia 1945
- generał dywizji – 11 listopada 1950
Ordery i odznaczenia
Polskie
- Order Budowniczych Polski Ludowej (18 lipca 1969)[15]
- Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski (1979, pozbawiony w lipcu 1981)[16]
- Order Krzyża Grunwaldu I klasy (8 października 1979)[17]
- Order Sztandaru Pracy I klasy (dwukrotnie, w tym w 1964[18])
- Order Krzyża Grunwaldu II klasy (12 lipca 1945)[19]
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (19 lipca 1946)[20]
- Order Krzyża Grunwaldu III Klasy (5 czerwca 1945)[21]
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari (1945)
- Medal 30-lecia Polski Ludowej (1974)[22]
- Medal za Warszawę 1939–1945 (17 stycznia 1946)[23]
- Medal za Odrę, Nysę, Bałtyk
- Medal Zwycięstwa i Wolności 1945
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (30 grudnia 1954)[24]
- Medal „Za udział w walkach o Berlin” (1966)
- Złoty Medal „Za zasługi dla obronności kraju”
- Srebrny Medal „Za Zasługi dla Obronności Kraju”
- Brązowy Medal „Za Zasługi dla Obronności Kraju”
- Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego
- Odznaka Grunwaldzka
- Złoty Znak Związku Ochotniczych Straży Pożarnych (1966)[25]
- Złota Honorowa Odznaka PTTK (1960)[26]
- Odznaka „Zasłużony Działacz Ruchu Spółdzielczego” (1967)[27]
- Złota odznaka honorowa Naczelnej Organizacji Technicznej (1969)[28]
- Złota Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy” (1960)[29]
- Odznaka honorowa „Za zasługi dla Gdańska” (1960)[30]
- Złota Odznaka „Za zasługi dla województwa warszawskiego” (1963)[31]
- Odznaka „Zasłużony dla województwa rzeszowskiego” (1966)[32]
- Odznaka „Za szczególne zasługi dla województwa bydgoskiego” (1980)[33]
- Medal „Zasłużony dla miasta Zabrza” (1975)[34]
- Odznaka honorowa „Za zasługi dla miasta Bydgoszczy” (1978)[35]
- Odznaka Honorowa „Za zasługi w rozwoju Piły” (1978)[36]
- Złota honorowa odznaka Trybuny Robotniczej (1975)[34]
- Złota honorowa odznaka Automobilklubu Polski (1960)[37]
- Honorowa odznaka 400-lecia Poczty Polskiej (1958)[38]
- Medal „Budowniczy Legnicko-Głogowskiego Okręgu Miedziowego” (1973)[39]
- Odznaka „Zasłużony dla Huty Katowice” (nadana uchwałą Konferencji Samorządu Robotniczego Huty Katowice, 1978)[40]
- Medal im. Bolesława Rumińskiego (nadany przez Radę Główną Naczelnej Organizacji Technicznej, 1977)[41]
- Medal pamiątkowy 30-lecia Apelu Wincentego Pstrowskiego (1977)[42]
- Medal pamiątkowy Wyższej Szkoły Oficerskiej Wojsk Zmechanizowanych im. Tadeusza Kościuszki (1971)[43]
- Medal pamiątkowy „X wieków Płocka” (1971)[44]
- Odznaka pamiątkowa „150-lecia istnienia Towarzystwa Naukowego Płockiego” (1971)[44]
Zagraniczne
- Order Rewolucji Październikowej (Związek Radziecki, 1974)
- Order Przyjaźni Narodów (Związek Radziecki, 1979)
- Medal „Za zwycięstwo nad Niemcami w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” (Związek Radziecki)
- Odznaka „25 lat Zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” (Związek Radziecki, 1970)[45]
- Medal jubileuszowy „Dwudziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” (Związek Radziecki, 1972)
- Medal jubileuszowy „Trzydziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” (Związek Radziecki, 1975)[46]
- Medal jubileuszowy „W upamiętnieniu 100-lecia urodzin Władimira Iljicza Lenina” (Związek Radziecki, 1969)[47]
- Odznaka honorowa Radzieckiego Komitetu Weteranów Wojny (Związek Radziecki, 1974)[48]
- Wielki Krzyż Orderu Rewolucji Majowej (Argentyna, 1974)[49]
- Wielka Złota Odznaka Honorowa na Wstędze za Zasługi dla Republiki Austrii (Austria, 1974)[50]
- Order Georgi Dimitrowa (Bułgaria, 1972)[51]
- Order Stara Płanina ze Wstęgą (Bułgaria, 1979)[52]
- Medal 90-lecia urodzin Georgi Dymitrowa (Bułgaria, 1972)[53]
- Czechosłowacki Wojskowy Order Lwa Białego „Za zwycięstwo” (Czechosłowacja, 1947)[54]
- Gwiazda I klasy Czechosłowackiego Wojskowego Orderu Lwa Białego „Za zwycięstwo” (1949)[55]
- Medal 50-lecia Komunistycznej Partii Czechosłowacji (Czechosłowacja, 1971)[56]
- Medal 30-lecia wyzwolenia Czechosłowacji przez Armię Radziecką (Czechosłowacja, 1975)[57]
- Krzyż Wielki Orderu Białej Róży Finlandii (Finlandia, 1974)[58]
- Krzyż Wielki Orderu Legii Honorowej (Francja, 1975)[59]
- Wielka Wstęga Orderu Korony (Iran, 1974)[60]
- Wielki Łańcuch Orderu Infanta Henryka (Portugalia, 1976)[61]
- Wielka Wstęga Orderu Leopolda (Belgia, 1977)[62]
- Order José Martí (Kuba, 1979)[63]
Wyróżnienia
- Honorowe obywatelstwo Nowego Orleanu (USA, 1960)[64]
- Honorowe obywatelstwo Jasła (1965)[65]
- Honorowe obywatelstwo Czaplinka (1966)[66]
- Honorowe obywatelstwo wsi Borowie (1967)[67]
- Honorowe obywatelstwo miasta Kołobrzeg (17 marca 1970)[68]
- Honorowe obywatelstwo Przemyśla (1961)[69]
- Tytuł Honorowego Górnika Kopalni Wesoła (1959)[70]
- Honorowy członek Polskiego Związku Łowieckiego (1973)[71]
- Tytuł członka honorowego Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Górnictwa (1972)[72]
- Honorowy Tytuł Budowniczego Huty Katowice (1976)[73]
Życie prywatne
Piotr Jaroszewicz był dwukrotnie żonaty. Pierwszą jego żoną była Oksana z domu Stefurak (1914–1952), z którą miał syna Andrzeja i córkę Alinę. Drugą żoną była Alicja Solska-Jaroszewicz, z którą miał syna Jana.
Był numizmatykiem i notafilem[74]. W przypadku pieniędzy papierowych był zainteresowany przede wszystkim zbieraniem walorów o niskich numerach seryjnych. W numizmatyce polskiej utrwaliło się określenie wzór Jaroszewicza oznaczające banknot pierwotnie przeznaczony do obiegu, jednak pozbawiony siły nabywczej poprzez umieszczenie na nim drukowanego bądź perforowanego napisu „WZÓR” w celu przekazania waloru Piotrowi Jaroszewiczowi[75].
W 1991 nakładem wydawnictwa „Fakt” ukazała się książka Bohdana Rolińskiego Przerywam milczenie...: 1939–1989, wywiad rzeka z Piotrem Jaroszewiczem[76].
Okoliczności śmierci
Podsumowanie
Perspektywa
Został zamordowany razem z żoną Alicją Solską w niewyjaśnionych okolicznościach, w nocy z 31 sierpnia na 1 września 1992, w swoim domu w Aninie przy ul. Zorzy 19 (pod tym adresem po wojnie mieszkał Julian Tuwim)[77]. Przed śmiercią był torturowany i finalnie uduszony poprzez zadzierzgnięcie paska na jego szyi[78]. Sprawców ani motywu nie wykryto, proces domniemanych zabójców zakończył się uniewinnieniem. Część materiału dowodowego w śledztwie została wykradziona z akt policyjnych, co stwierdzono w 2005[79][80].
Pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera A2-7-12)[81].
W 2007 Biuro Wywiadu Kryminalnego Komendy Głównej Policji postawiło tezę, że zabójstwo Jaroszewiczów miało związek z archiwum hitlerowskim, którego część Piotr Jaroszewicz zatrzymał w Radomierzycach w 1945 jako pułkownik WP, gdzie dotarł wraz z Tadeuszem Steciem (zm. 1993) i generałem Jerzym Fonkowiczem (zm. 1997, wszyscy zostali zamordowani w niewyjaśnionych okolicznościach). Według analityków policji dokumenty, które trafiły później do prywatnego archiwum Piotra Jaroszewicza, zawierały informacje kompromitujące polityków z różnych krajów[82].
W czerwcu 2017 wznowiono śledztwo w sprawie śmierci Jaroszewiczów[83][84]. W grudniu 2019 skierowano akt oskarżenia przeciwko trzem członkom tzw. gangu karateków. Morderstwo miało być dokonane na tle rabunkowym[85]. W listopadzie 2024 sąd uniewinnił oskarżonych od wszystkich zarzuconych czynów, uzasadniając tę decyzję błędami i niekonsekwencjami prokuratury w postępowaniu przygotowawczym[86].
Przypisy
Bibliografia
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.