Pałac w Brunowie

Pałac w Brunowie (niem. Schloss Braunau) – zabytkowy^[4] pałac we wsi Brunów w powiecie lwóweckim.

Pałac w Brunowie

Schloss Braunau

nr rej. A/5386/486/J i A/5385/487/J z 14 stycznia 1977 roku[1]
Widok pałacu
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Miejscowość	Brunów
Adres	Brunów 27 59-600 Lwówek Śląski[2]
Typ budynku	pałac
Styl architektoniczny	barokowy z elementami neobarokowymi
Architekt	Mohrensberg z Legnicy i Scholtz z Lwówka Śląskiego
Kondygnacje	2
Rozpoczęcie budowy	1740
Ukończenie budowy	1750
Ważniejsze przebudowy	• 1787 • XIX wiek • 1900-1901[3]
Pierwszy właściciel	śląski ród Zedlitz.
Kolejni właściciele	• hrabia Bernhard von Schmettau • baron Filip Herman von Sonnenburg • Krzysztof Henryk i Ernesta von Schweinitz • Georg von Cottenet
Położenie na mapie gminy Lwówek Śląski Pałac w Brunowie
Położenie na mapie Polski Pałac w Brunowie
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Pałac w Brunowie
Położenie na mapie powiatu lwóweckiego Pałac w Brunowie
51°07′58,044″N 15°35′14,485″E
Strona internetowa

Obiekt wybudowany w 1750 r. w stylu barokowym z elementami neobarokowymi i klasycystycznymi. 14 stycznia 1977 roku pod numerem A/5386/486/J i A/5385/487/J, został wpisany do rejestru zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa.

Historia pałacu

Pierwsza wzmianka o istnieniu dworu obronnego pochodzi z XV w. Wcześniej była to wieża rycerska. W 1599 właścicielem był Melchior von Lest^[5][6]. Następnie dwór należał do śląskiego rodu Zedlitz, w którego rękach był do 1740 r. Wówczas to właścicielem został Bernard von Schmettau. W tym czasie dwór został przebudowany w dwupiętrowy pałac. Bernard von Schmettau założył również folwark oraz wybudował dom dla zarządcy majątku. W latach 1750-1786 pałac był własnością barona Filipa Hermanna von Sonnenburg. W 1787 r. został sprzedany Krzysztofowi (Christoph) von Schweinitz (1746-1814) i jego żonie Erneście (Ernestine) z domu von Eicke (ur. 1749)^[7]. W trzy tygodnie później pałac wraz z zabudowaniami zniszczył pożar. Małżeństwo Schweinitzów rozpoczęło odbudowę swojej posiadłości w stylu neobarokowym, która zakończyła się w 1789 r. Kolejną właścicielką była Senden von Schweinitz, a w latach 1838-1945 rodzina Cottenetów. Przez ten czas pałac został rozbudowany (niektóre jego elementy posiadają cechy XIX-wiecznego klasycyzmu)^[8]. Powstały wówczas stajnia z powozownią, park z kaplicą (mauzoleum) rodziny von Cottenet^[9], fontanna, kordegarda czy młyn wodny. Na ścianie szczytowej stajni umieszczono herb rodziny von Cottenet. W 1933 r. rezydencja została przejęta na szkołę sportową Hitlerjugend, a następnie stała się własnością nazistów. Zaraz po zakończeniu II wojny światowej pałac wraz z zabudowaniami został ogołocony z wyposażenia i częściowo zniszczony. Po przejęciu go przez Skarb Państwa i zabezpieczeniu w budynku otwarto ośrodek kolonijny Rejonu Dróg Publicznych. Obecnie pałac jest w rękach prywatnych i funkcjonuje jako obiekt hotelowy^[3].

Opis

Dwupiętrowym, barokowy pałac wybudowany na planie prostokąta. W latach 1900–1901 przebudowany w stylu klasycystycznym. Powstało wówczas skrzydło południowe pałacu wraz z oranżerią i ośmioboczną, czteropiętrową wieżą. Od frontu ryzalit z głównym wejściem pod półkolistym balkonem z metalową balustradą. Ryzalit dzielony czterema pilastrami zwieńczony frontonem z kartuszem zawierającym herb rodziny von Cottenet. Obiekt został pokryty dwuspadowym dachem naczółkowym. Wnętrze pałacu przebudowano w dwu- i trzytraktowe, a miejscami użyto secesyjnej dekoracji, co widać szczególnie w balustradzie klatki schodowej^[10].

Nad głównym wejściem, pod balkonem, znajdują się kartusze z herbami: von Glaubitz (duży, umieszczony centralnie)^[11], Grafa Promnitza z inicjałami G.P. (po lewej stronie) oraz von Lest z inicjałami W.V.L. (po prawej stronie)^[12].

• 
  Herb von Promnitz
• 
  Herb von Glaubitz
• 
  Herb von Lest

Oficyna

Obok pałacu stoi piętrowa oficyna wybudowana na planie prostokąta, kryta czterospadowym dachem mansardowym z lukarnami. Na pierwszym piętrze bocznej ściany dwie płyciny:

• pierwsza upamiętniająca pożar 29 listopada 1787^[13][14][15];
• druga z herbami Christopha Heinricha Ludewiga von Schweinitz i inicjałami C. H. L. v. S. (lewy) i jego żony Ernestine Sophie von Schweinitz Gräfin von Eicke i inicjałami E. S. v. S. G. v. E. (prawy)^[16].

• 
  Szczyt z herbem von Cottenet
• 
  Herb von Cottenet
• 
  Tablice na oficynie
• 
  Herby Christopha v. Schweinitz, E. v. Eicke
• 
  Herb von Schweinitz
• 
  Herb von Eicke

Bibliografia

• Marek Gaworski, Najpiękniejsze zamki i pałace Śląska i pogranicza polsko-czeskiego, Matiang, Strzelce Opolskie 2012, ISBN 978-83-932293-6-9.

Przypisy

1. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 [dostęp 2013-03-04].
2. Dane adresowe pałacu. [dostęp 2013-03-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (18 sierpnia 2012)].
3. Gaworski Marek - "Najpiękniejsze zamki, pałace Śląska i pogranicza polsko-czeskiego" Wydawca - Matiang (Strzelce Opolskie 2012) Strona - od 31 do 32 ISBN 978-83-932293-6-9
4. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024.
5. Zobacz Pałac w Czernicy (woj. dolnośląskie)
6. Familie von Lest in Schlesien in Zedlers Lexikon. s. 5. [dostęp 2024-12-28].
7. Christoph Von Schweinitz. [dostęp 2024-12-28].
8. Historia pałacu. [dostęp 2013-03-04].
9. Mausoleum der Familie von Cottenet. [dostęp 2024-08-17].
10. Wojciech Kapałczyński, Kazimierz Śliwa: Przewodnik po cenniejszych zabytkach województwa jeleniogórskiego. Jelenia Góra: Reprocolor s.c., 1997, s. 25. ISBN 83-87416-00-2.
11. Dokumenty NID. [dostęp 2024-12-28].
12. Detale architektoniczne. [dostęp 2024-12-28].
13. niem. Eine Schreckens volle Nacht ward die Nacht des 29. November 1787. Verwahrlostes Feuer verödete sämtliche Wirthschafts Gebäude mit allem was drinnen war. Groß warder Verlust der erst drey Wochen vorher neu angezogenen Herrschaft, Herrn Christoph Heinrich Ludewig von Schweinitz und Frauen Ernestinen Sophien geboren von Eick; groß aber auch die Standhaftigkeit der Geprüften. Hier stehn sie nun wieder die verwüsteten Gebäude, in zwey Jahren dauerhafter und schöner aufgebaut, als sie vor dem waren. Bis hieher hat der Herr geholffen! 1789. Baumeister war Herr Mohrenberg von Liegnitz, und Zirnner, Meister Scholtz aus Löwenberg
14. Noc 29 listopada 1787 była przerażająca. Przez zaniedbanie pożar zniszczył wszystkie budynki gospodarcze i całą ich zawartość. Strata nowych właścicieli, którzy przybyli trzy tygodnie wcześniej, pana Christopha Heinricha Ludewiga von Schweinitz (1746-1814) i pani Ernestiny Sophie z domu von Eick (ur. 1749), była wielka; ale także wytrwałość doświadczonych była wielka. Zdewastowane budynki odbudowano w dwa lata, aby były trwalsze i piękniejsze niż wcześniej. Pan Bóg pomógł! 1789. Budowniczymi byli pan Mohrenberg z Legnicy, i Zirnner, mistrz Scholtz z Lwówka
15. Tablica Pamiątkowa. [dostęp 2024-08-17].
16. Detale architektoniczne. [dostęp 2024-08-17].

Linki zewnętrzne

• Dolina pałaców i ogrodów
• Film o pałacu w Brunowie
• Zabytki powiatu lwóweckiego
• Brunów - pałac