Park Ludowy w Bydgoszczy
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Park Ludowy im. Wincentego Witosa – park miejski w Bydgoszczy o powierzchni 6,42 hektarów. Jego patronem jest Wincenty Witos – polski polityk, działacz ruchu ludowego, trzykrotny premier.
 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Dzielnica | |
| Powierzchnia |
6,42 ha |
| Data założenia |
1953 |
Położenie na mapie Bydgoszczy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |
 53°07′28″N 18°00′47″E | |
Park jest położony w Śródmieściu Bydgoszczy, między ulicami: Jagiellońską, Piotrowskiego i Markwarta. Teren zajmowany przez park ma wymiary: 250 × 275 m i leży na zapleczu Pałacu Młodzieży i Bazyliki Mniejszej św. Wincentego à Paulo.
Park Ludowy został założony na miejscu cmentarza Ewangelickiej Gminy Zjednoczonej[1]. Cmentarz pochodził z roku 1778 i był najstarszym i największym na terenie miasta[2].
Teren pod cmentarz zakupiony od majątku Grodztwo, poszerzany w okresie późniejszym, zajmował powierzchnię ok. 6,5 ha. W 1838 roku na jego terenie wybudowany został dom mieszkalny dla zarządcy, w którym wydzielono osobne pomieszczenie na kostnicę. W 1884 roku zbudowana została kaplica cmentarna, a w 1898 r. masywny, murowany parkan, który przetrwał do czasu likwidacji cmentarza[2]. Kute bramy wjazdowe wykonano od ulicy Jagiellońskiej (dwie) i ul. Markwarta (również dwie). Od bram prowadziły drogi o szerokości 8 m, wysadzane lipą wąskolistną, które biegły równolegle do siebie i prowadziły przed kaplicę – umieszczoną na środku cmentarza. Tam znajdował się duży plac, od którego rozchodziły drogi, dzieląc cmentarz na kwatery. Wokół placu rosły dęby, kasztanowce, a przy kwaterach: buk zwyczajny o formie zwisłej, dąb omszony, dąb bezszypułkowy, dąb czerwony, grochodrzew, brzoza, lipa szerokolistna. Droga okólna wzdłuż granic cmentarza była wysadzona świerkiem pospolitym, świerkiem kłującym i świerkiem białym, a w pobliżu domu zarządcy-ogrodnika rosło 10 drzew katalpy zwyczajnej[1]. W 1938 r. na terenie cmentarza rosło 66 gatunków drzew i krzewów, a miejsce spoczynku znalazło w nim wielu zasłużonych dla miasta osób, głównie narodowości niemieckiej[1].
W 1927 roku polskie władze wystąpiły z inicjatywą likwidacji cmentarza, argumentując to znacznym zmniejszeniem liczby ewangelików w mieście, chęcią przebudowy okolicznych ulic oraz względami sanitarnymi. Odpowiednia decyzja likwidacyjna magistratu została jednak zaskarżona do Najwyższego Trybunału Administracyjnego, który orzeczeniem z 1934 r. uchylił postanowienie władz miejskich[3].
Po wyzwoleniu Bydgoszczy spod okupacji hitlerowskiej w 1945 roku stary cmentarz został zamknięty, a dla ewangelików przeznaczono kwatery na cmentarzu ewangelicko-augsburskim przy ul. Zaświat[2]. Likwidację cmentarza przeprowadzono w latach 1951-1952[4]. Ostatnia ekshumacja pozostałości kostnych na cmentarz przy ul. Zaświat odbyła się w 1956 r.[1] W czasie likwidacji cmentarza zniszczono wiele nagrobków, rzeźb, płaskorzeźb i katakumb, m.in. grobowiec rodzinny i miejsce spoczynku Teodora Gottlieba von Hippel (1775-1843) – niemieckiego działacza społeczno-narodowego, a także grobowiec rodziny fabrykantów Carla i Wilhelma Blumwe[5], przy którym znajdowała się kopia rzeźby Chrystusa Zbawiciela Berthela Thorwaldsena z Kopenhagi. Rzeźbę tą przeniesiono na skwer przed kościołem ewangelicko-augsburskim Zbawiciela i jest ona do dzisiaj jednym z najokazalszych pomników sakralnych w Bydgoszczy.
Po likwidacji cmentarza urządzono na jego miejscu park miejski, który nazwano Parkiem Ludowym, a nieoficjalnie Parkiem Sztywnych[6]. Jego ozdobą stał się stary drzewostan pozostały po nekropolii. W 1956 roku zbudowano muszlę koncertową wraz z zapleczem dla występujących zespołów, następnie trzy bloki mieszkalne na zachodnim obrzeżu parku, a po stronie wschodniej pawilon, w którym swą siedzibę ma Automobilklub Bydgoski oraz kawiarnia „Parkowa”. W 1974 r. na południowym obrzeżu parku wybudowano Pałac Młodzieży[2].
3 czerwca 1984 r. z inicjatywy Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego parkowi nadano patrona Wincentego Witosa. Odsłonięto wówczas popiersie działacza autorstwa art. rzeźb. Witolda Marciniaka, ufundowany przez ludowców województwa bydgoskiego. Między pomnikiem, a muszlą koncertową wybudowano również okrągły basen z tryskającą w okresie letnim fontanną[2] (rozebraną w marcu 2021)[7].
W 2007 r. odnowiono alejki parkowe, wyremontowano muszlę koncertową oraz dokonano konserwacji zieleni parkowej. 24 kwietnia 2007 r. w południowo-wschodnim narożniku parku odsłonięto czarny, granitowy obelisk upamiętniający istnienie cmentarza z napisem:
"Pamięci spoczywających na byłym cmentarzu ewangelickim.
Miasto Bydgoszcz
Parafia Ewangelicko-Augsburska w Bydgoszczy
Bydgoszcz 2007"
W lipcu 2009 w pobliżu parku powstał największy wówczas mural w kraju, będący efektem tygodniowej pracy dziewięciu młodych artystów z Bydgoszczy, Olsztyna i Łodzi i przedstawiający Piotrusia Pana pod drzewem, na którym umieszczono domki i postaci z bajek. Dziesięciopiętrowy obraz znalazł się potem w największym na świecie albumie 'Mural Art', nazywanym biblią światowego muralu[8].
W 2017 podjęta została decyzja o rewitalizacji parku, połączonej z umieszczeniem w nim urządzeń retencyjnych kanalizacji deszczowej oraz urządzeniem łąki kwiatowej[9]. W 2018 wraz z rozpoczęciem działań rewitalizacyjnych usunięto z parku ponad 60 drzew, mających zagrażać bezpieczeństwu, w złym stanie sanitarnym, suchych, z zachwianą statyką, uszkodzonymi konarami. Były to głównie klony zwyczajne, robinie akacjowe, wiązy szypułkowe oraz kasztanowce, które uległy zniszczeniu podczas wichur w 2017 r.[10][11]. Prace rewitalizacyjne rozpoczęto 21 marca 2018[12]. Wkrótce po ich rozpoczęciu okazało się, że pod powierzchnią ziemi, na głębokości nawet 90 cm, nadal spoczywają szczątki pogrzebanych zmarłych, niepoddanych ekshumacji (szacowana liczba pochówków: 80.000), w związku z czym podjęta została decyzja o rezygnacji z wyposażenia parku w elementy o charakterze rekreacyjnym (m.in. sceny muzycznej, placu zabaw z huśtawkami i zjeżdżalniami, istniejącej tu wcześniej górki saneczkowej, siłowni zewnętrznej)[13][14] oraz z instalacji zbiorników retencyjnych[15]. O docelowym kształcie parku (którego nazwa może ulec zmianie na „Park Pamięci”, „Park Pojednania” lub „Park Pamięci i Pojednania”) ma zadecydować konkurs urbanistyczno-architektoniczny, w którym mają zostać uwzględnione dostępne materiały archiwalne oraz wyniki badań archeologicznych dotyczące lokalizacji, głębokości zalegania pochówków oraz umiejscowienia i konstrukcji architektury funeralnej. Ponadto przeniesiono pomnik dotychczasowego patrona[16].
W 2019 odtworzono istniejący tu wcześniej plac zabaw, pozbawiony jednak znacznej części planowanych wcześniej elementów[17]. Pierwszy etap rewitalizacji parku, obejmujący obszar 4,1 ha (bez kortów tenisowych i centralnej części parku) i kosztujący 8,2 mln zł zakończono w końcu października 2019[18]. Wśród nowych elementów wyposażenia parku pojawił się fotoplastykon[19].
Park Ludowy jest wyposażony w sieć ścieżek z ławkami, posiada korty tenisowe, place zabaw dla dzieci i amfiteatr.
Muszla koncertowa
Pośrodku parku znajdował się amfiteatr z zadaszoną estradą wybudowany w 1956 r., o pojemności 5 tys. osób. Budowla ta zastąpiła wzniesiony w 1946 r. amfiteatr w parku Kazimierza Wielkiego, który był miejscem imprez i koncertów organizowanych z okazji obchodów 600-lecia lokacji miasta Bydgoszczy[20].
Amfiteatr był miejscem, w którym zaczynała się ekspansja jazzu i muzyki młodzieżowej, określanej wtedy mianem „mocnego uderzenia”. Oprócz występów zagranicznych zespołów nowej fali cyklicznie koncertowały tu orkiestry dęte (koncerty promenadowe), młodzieżowe zespoły pieśni i tańca i grupy folklorystyczne. Dawał tu swoje przedstawienia plenerowe dla dzieci Teatr Polski, występowały „Czarne Berety”, odbywały się imprezy quizowe i rekreacyjne, a także miejskie festyny[20]. To tu w 1977 zainicjowane zostały Bydgoskie Impresje Muzyczne.
W latach 80. zainteresowanie muszlą koncertową zmalało, gdyż główną areną plenerową został amfiteatr „Zawiszy”. Nastał okres, gdy w parku występowali jedynie amatorzy. W połowie lat 90. miejskie władze dokonały generalnego remontu muszli koncertowej i oddały ją w użytkowanie Miejskiemu Ośrodkowi Kultury[20]. Odtąd w obiekcie odbywały się masowe imprezy kulturalne: koncerty, festyny, konkursy i pikniki. Do większych festiwali tu się odbywających należały m.in. imprezy w ramach Muzycznego Ogrodu, Bydgoskich Impresji Muzycznych i Ogólnopolskiego Przeglądu Artystycznego Ruchu Seniorów „Ars”[20].
Od 2002 r. we wrześniu każdego roku w parku odbywał się Muszla Fest – festiwal promujący miejscowe zespoły muzyczne, łączący różne gatunki muzyki[21], przeniesiony następnie do Myślęcinka.
Wykonana w grudniu 2016 ekspertyza wykazała zły stan techniczny muszli koncertowej (pękniecie i przesunięcie fundamentów, uszkodzenie konstrukcji nośnych) spowodowany pęcznieniem i wysychaniem zalegających pod obiektem warstw iłów. Ewentualne prace rewitalizacyjne pochłonęłyby 3-4 mln zł, w związku z czym podjęto decyzję o jej likwidacji[22], która nastąpiła w grudniu 2017[23]. Rozpatrywana była lokalizacja w jej miejscu palmiarni z kameralną sceną muzyczną[24].
Walory przyrodnicze
Park jest zadrzewiony głównie przez rodzime gatunki drzew: klony, lipy, graby i dęby[25]. Do najciekawszych należą: grab pospolity odmiana stożkowata, katalpa zwyczajna, glediczja trójcierniowa[26]. Wzdłuż alei posadzono m.in. klon zwyczajny, kasztanowiec zwyczajny, sosnę czarną, świerk kłujący, topolę włoską[27]. W parku Ludowym im. Wincentego Witosa i jego najbliższym otoczeniu znajduje się łącznie pięć okazów pomników przyrody.
Pomniki przyrody w parku Ludowym i jego najbliższym otoczeniu:
| Nr | Typ | Lokalizacja | Sztuk | Uwagi[28] |
| 1. | Kasztanowiec biały[29] | w zachodniej części parku | 1 | obwód w pierśnicy: 540 cm, najokazalszy kasztanowiec w Bydgoszczy |
| 2. | Dąb szypułkowy[30] | w zachodniej części parku | 2 | obwody w pierśnicy 266 cm i 308 cm, "Jakub" i "Ryszard" |
| 3. | Katalpa zwyczajna[29] | ul. Jagiellońska 27, przed Pałacem Młodzieży | 1 | obwód w pierśnicy: 196 cm |
| 4. | Magnolia pośrednia[29] | ul. Markwarta 9 | 1 | rośnie w przydomowym ogrodzie |
Alejka w centrum parku
Alejka przy Pałacu Młodzieży
Rzeźba
Plac zabaw
Hotel dla owadów
Karmnik
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
