Państwowa Straż Rybacka

Państwowa Straż Rybacka – służba mundurowa o uprawnieniach policyjnych, klasyfikowana jako straż ochrony przyrody i zaliczana do policji administracyjnych^[1]. Została utworzona w 1985, jest jednostką wojewódzkiej administracji zespolonej, podlega wojewodzie i zajmuje się kontrolą przestrzegania Ustawy z dnia 18 kwietnia 1985 r. o rybactwie śródlądowym oraz przepisów wydanych na jej podstawie^[2]. Działa we wszystkich 16 województwach. Z Państwową Strażą Rybacką może współdziałać utworzona przez radę powiatu na wniosek starosty Społeczna Straż Rybacka^[3].

Państwowa Straż Rybacka

Pojazdy Państwowej Straży Rybackiej podczas X Podkarpackiego Młodzieżowego Święta Bezpieczeństwa (2023)
Państwo	Polska
Data utworzenia	1985
Zatrudnienie	ok. 310
brak współrzędnych

Strażnicy i ich uprawnienia

Strażnikowi Państwowej Straży Rybackiej przysługuje bezpłatne umundurowanie, które zobowiązany jest nosić przy wykonywaniu czynności służbowych wraz z oznakami służbowymi, odznakami służbowymi, odzieżą specjalną i wyposażeniem osobistym. W szczególnie uzasadnionych przypadkach komendant wojewódzki PSR ma prawo zezwolić strażnikowi na używanie ubioru cywilnego^[2]. Prawa i obowiązki pracownicze, zasady wynagradzania, wzory oznak, legitymacji służbowej, odznaki służbowej i umundurowania strażnika reguluje rozporządzenie ministra rolnictwa i gospodarki żywnościowej z 1997^[4].

Strażnikom przysługuje szereg uprawnień. Mają oni prawo do m.in.: kontroli dokumentów uprawniających do połowu ryb u osób dokonujących połowu oraz dokumentów stwierdzających pochodzenie ryb u osób przetwarzających lub wprowadzających ryby do obrotu; kontroli ilości masy i gatunków odłowionych ryb, przetwarzanych lub wprowadzanych do obrotu oraz przedmiotów służących do ich połowu. Strażnicy mogą także: zabezpieczać porzucone ryby i przedmioty służące do ich połowu w wypadku niemożności ustalenia ich posiadacza; legitymować osoby podejrzane; odbierać za pokwitowaniem ryby i przedmioty służące do ich połowu; nakładać mandaty karne. W trakcie wykonywania obowiązków przysługują im uprawnienia Państwowej Straży Łowieckiej, strażników leśnych i Straży Parku^[2].

Strażnik PSR ma prawo do noszenia broni palnej krótkiej, broni sygnałowej, kajdanek zakładanych na ręce, ręcznych miotaczy substancji obezwładniających, pałki służbowej i przedmiotów przeznaczonych do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej. W określonych przypadkach może użyć środków przymusu bezpośredniego i broni palnej^[2]. Zasady posiadania, przechowywania i ewidencjonowania przez PSR broni palnej, sygnałowej, amunicji oraz środków przymusu bezpośredniego określa rozporządzenie ministra rolnictwa i rozwoju wsi z 2014^[5].

Działalność

Według stanu z 2016 Państwowa Straż Rybacka miała 298 etatów strażników terenowych. Najmniej etatów (7) było w województwach lubuskim i świętokrzyskim, najwięcej zaś (38) w województwie warmińsko-mazurskim. Łączna powierzchnia kontrolowanych obwodów wód wynosiła 619,3 tys. ha, w tym 120,0 tys. ha w województwie warmińsko-mazurskim (19,4%)^[6].

W latach 2013–2016 (I kwartał) Państwowa Straż Rybacka skonfiskowała 23 386 sztuk sprzętu, ujawniła 2466 przestępstw i 51 308 wykroczeń oraz nałożyła 34 729 mandatów karnych na łączną kwotę 5556,6 tys. zł. W przeprowadzonej w 2016 kontroli Najwyższa Izba Kontroli zwróciła uwagę na brak regulacji dotyczących wysokości grzywien nakładanych przez PSR w drodze mandatów karnych za poszczególne rodzaje wykroczeń. Dla przykładu w województwie dolnośląskim średnia wartość mandatu za okres 2013–2016 (I kwartał) wyniosła 124 zł, a w województwie wielkopolskim 239 zł^[6].

W 2016 Najwyższa Izba Kontroli, po przeprowadzonej kontroli w komendach wojewódzkich PSR w Gdańsku, Szczecinie, Krakowie, Poznaniu i Warszawie, wystawiła ocenę pozytywną (mimo stwierdzonych nieprawidłowości) w zakresie użytkowania i przechowywania broni. Stwierdzono, że w okresie objętym kontrolą strażnicy PSR pełnili służbę z bronią. Najczęściej była ona pobierana przez strażników PSR w Krakowie (347 razy) i PSR w Gdańsku (216 razy). Jednocześnie nie odnotowano przypadków użycia bądź wykorzystania broni, ani przypadków jej utraty. W dobrowolnym badaniu ankietowym, w którym wzięło udział 78 strażników PSR (80% zatrudnionych w kontrolowanych jednostkach), ankietowani jako podstawowe wyposażenie wskazali: pistolet i kajdanki (85% badanych) i miotacz gazu (71%)^[1].

Według stanu z 2016 Państwowa Straż Rybacka posiadała 423 sztuki broni palnej bojowej i innej, pięć paralizatorów oraz 234 miotaczy substancji obezwładniających^[1].

Stopnie[4]

• Młodszy strażnik
• Strażnik
• Starszy strażnik
• Komendant posterunku
• Zastępca komendanta wojewódzkiego
• Komendant wojewódzki

Komendy wojewódzkie PSR

Województwo	Siedziba		Powierzchnia obwodów wód (tys. ha; 2019)		Przeciętne zatrudnienie			Wydatki budżetu państwa (tys. zł)
					2019	2020		2018	2019	2020
dolnośląskie	Wrocław		30,0		23	22		1459,0	1357,8	1581,5
kujawsko-pomorskie	Bydgoszcz		52,4		18	18		1188,0	1214,0	1451,8
lubelskie	Lublin		18,9		18	16		1295,9	1205,8	1207,7
lubuskie	Gorzów Wielkopolski		26,0		12	11		673,0	899,4	763,9
łódzkie	Sieradz		18,0		20	19		1331,0	1341,8	1513,6
małopolskie	Kraków		26,5		13	13		832,6	756,7	966,3
mazowieckie	Warszawa		42,3		33	33		2631,7	2668,0	2724,9
opolskie	Opole		17,0		10	10		803,0	863,1	863,1
podkarpackie	Rzeszów		30,2		23	22		1707,0	bd.	bd.
podlaskie	Suwałki		25,8		19	19		1334,4	1339,5	1454,9
pomorskie	Gdańsk		64,7		19	18		1462,7	1506,4	1557,2
śląskie	Katowice		25,0		14	12		979,0	1036,0	1161,7
świętokrzyskie	Kielce		8,7		5	6		380,5	358,9	580,9
warmińsko-mazurskie	Olsztyn		120,0		35	34		2706,0	2633,0	2804,9
wielkopolskie	Poznań		42,5		39	39		2495,4	2544,6	2597,7
zachodniopomorskie	Szczecin		71,3		18	18		1515,0	1390,0	1493,0
Razem			619,3		319	310		22 794,2	21 115,0	22 723,1
Źródło: Najwyższa Izba Kontroli: 2018[6][7], 2019[8]. 2020[9]. Uwaga: Podsumowanie wydatków w 2017 i 2018 bez województwa podkarpackiego.

Przypisy

1. Wykorzystanie broni przez wybrane służby i straże oraz nadzór organów państwa nad jej reglamentacją. nik.gov.pl, 3 lutego 2016. [dostęp 2019-09-09].
2. Art. 21-23 ustawy z dnia 18 kwietnia 1985 r. o rybactwie śródlądowym (Dz.U. z 2022 r. poz. 883).
3. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 8 stycznia 2002 r. w sprawie zakresu i warunków współpracy Państwowej Straży Rybackiej ze Społeczną Strażą Rybacką (Dz.U. z 2002 r. nr 5, poz. 55).
4. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej dnia 9 maja 1997 r. w sprawie praw i obowiązków pracowniczych, zasad wynagradzania, wzorów oznak, legitymacji służbowej, odznaki służbowej i umundurowania strażników Państwowej Straży Rybackiej oraz wzoru oznaki i legitymacji strażnika Społecznej Straży Rybackiej (Dz.U. z 1997 r. nr 55, poz. 354).
5. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 4 czerwca 2014 r. w sprawie szczegółowych zasad i warunków posiadania, przechowywania i ewidencjonowania przez Państwową Straż Rybacką broni palnej, sygnałowej, amunicji oraz środków przymusu bezpośredniego (Dz.U. z 2014 r. poz. 756).
6. Realizacja zadań Państwowej Straży Łowieckiej i Państwowej Straży Rybackiej w województwie dolnośląskim. nik.gov.pl, 17 października 2016. [dostęp 2019-09-09].
7. Analiza wykonania budżetu państwa i założeń polityki pieniężnej w 2016 r. – kontrole cząstkowe (cz. 85/02–85/32). nik.gov.pl. [dostęp 2019-09-09].
8. Analiza wykonania budżetu państwa i założeń polityki pieniężnej w 2017 r. – kontrole cząstkowe (cz. 85/02–85/32). nik.gov.pl. [dostęp 2019-09-09].
9. Analiza wykonania budżetu państwa i założeń polityki pieniężnej w 2018 r. – kontrole cząstkowe (cz. 85/02–85/32). nik.gov.pl. [dostęp 2019-09-09].