Ocelot

Ocelot^[15] (Leopardus) – rodzaj drapieżnych ssaków z podrodziny kotów (Felinae) w obrębie rodziny kotowatych (Felidae).

Zobacz też: inne znaczenia.

Ocelot

Leopardus
J.E. Gray, 1842[1]
Ocelot wielki (L. pardalis)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	drapieżne
Podrząd	kotokształtne
Infrarząd	Feloidea
Rodzina	kotowate
Podrodzina	koty
Rodzaj	ocelot
Typ nomenklatoryczny
Leopardus griseus J.E. Gray, 1842 (= Felis pardalis Linnaeus, 1758)
Synonimy Oncoides Severtzov, 1858[2] Dendrailurus Severtzov, 1858[2] Oncifelis Severtzov, 1858[2] Noctifelis Severtzov, 1858[3] Lynchailurus Severtzov, 1858[2] Pardalina J.E. Gray, 1867[4] Pajeros J.E. Gray, 1867[5] Pardalis J.E. Gray, 1867[6] Margay J.E. Gray, 1867[7] Oncilla J.A. Allen, 1919[8] Mungofelis Antonius, 1933[9] Oreailurus Cabrera, 1940[10] Pseudolynx[a] Schwangart, 1941[11] Montifelis Schwangart, 1941[12] Colocolo Pocock, 1941[13] Severtzowius[b] Miklós Kretzoi & Mária Kretzoi, 2000[14]
Podrodzaje i gatunki
5 podrodzajów i 14 gatunków (w tym 1 wymarły) – zobacz opis w tekście

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzaj obejmuje gatunki o cętkowanej sierści występujące w Stanach Zjednoczonych, Meksyku, Belize, Gwatemali, Salwadorze, Hondurasie, Nikaragui, Kostaryce, Panamie, Kolumbii, Wenezueli, na Trynidadzie i Tobago, w Gujanie, Surinamie, Gujanie Francuskiej, Brazylii, Ekwadorze, Peru, Boliwii, Chile, Paragwaju, Urugwaju i Argentynie^[16][17][18].

Morfologia

Długość ciała 38–100 cm, ogona 19,5–51,8 cm; masa ciała 1,3–15,5 kg (samce są większe i cięższe od samic)^[17][19].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1842 roku angielski zoolog John Edward Gray w artykule zatytułowanym Opisy kilku nowych rodzajów i pięćdziesięciu niezarejestrowanych gatunków ssaków, opublikowanym w czasopiśmie „The Annals and magazine of natural history”^[1]. Gray wymienił cztery gatunki – Leopardus griseus J.E. Gray, 1842 (= Felis pardalis Linnaeus, 1758), Leopardus pictus J.E. Gray, 1842 (= Felis pardalis Linnaeus, 1758), Leopardus ellioti J.E. Gray, 1842 (= Felis bengalensis Kerr, 1792) i Leopardus horsfieldii J.E. Gray, 1842 (= Felis bengalensis Kerr, 1792) – nie wyznaczając gatunku typowego; Gatunkiem typowym jest (późniejsze oznaczenie)^[20] Leopardus griseus J.E. Gray, 1842 (= Felis pardalis Linnaeus, 1758) (ocelot wielki).

Etymologia

• Leopardus: gr. λεοπαρδος leopardos ‘lampart, pantera’^[21].
• Oncoides: epiet gatunkowy Felis onca Linnaeus, 1758; gr. ειδος eidos ‘wygląd, postać’^[22]. Gatunek typowy (późniejsze oznaczenie)^[23]: Felis pardalis Linnaeus, 1758.
• Dendrailurus: gr. δενδρον dendron ‘drzewo’; αιλουρος ailouros ‘kot’^[24]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Felis strigilata J.A. Wagner, 1841 (= Felis lineata Swainson, 1838) (nomen dubium).
• Oncifelis: epiet gatunkowy Felis onca Linnaeus, 1758; rodzaj Felis Linnaeus, 1758 (kot)^[22]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Felis geoffroyi d’Orbigny & P. Gervais, 1844.
• Noctifelis: łac. nox, noctis ‘noc’; rodzaj Felis Linnaeus, 1758 (kot)^[25]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Felis guigna G.I. Molina, 1782.
• Lynchailurus: rodzaj Lynchus Jardine, 1834 (ryś)^[c]; gr. αιλουρος ailouros ‘kot’^[26]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Felis pajeros Desmarest, 1816.
• Pardalina: zdrobnienie łac. pardalis ‘pantera’^[27]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Pardalina warwickii J.E. Gray, 1867 (=  Felis geoffroyi d’Orbigny & P. Gervais, 1844).
• Pajeros: epiet gatunkowy Felis pajeros Desmarest, 1816^[28]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Pajeros pampanus J.E. Gray, 1867 ( =  Felis pajeros Desmarest, 1816).
• Pardalis: gr. παρδαλις pardalis ‘lampart’^[27]. Gatunek typowy (absolutna tautonimia): Felis pardalis Linnaeus, 1758.
• Margay: lokalna, indiańska nazwa Maragua lub Maragaia znad rzeki Marañón dla cętkowanego kota^[29]. Gatunek typowy: Gray wymienił cztery gatunki – Felis geoffroyi d’Orbigny & P. Gervais, 1844, Felis mitis^[d] F. Cuvier, 1820, Felis tigrina von Schreber, 1775, Felis macroura Wied-Neuwied, 1821 (= Felis wiedii Schinz, 1821), Felis colocolla J.E. Gray, 1867 (= Felis colocola G.I. Molina, 1782) – nie wskazując gatunku typowego; gatunek typowy (późniejsze oznaczenie)^[30] Felis macroura Wied-Neuwied, 1823 (= Felis wiedii Schinz, 1821).
• Oncilla: epitet gatunkowy Felis pardinoides oncilla Thomas, 1903; hiszp. oncilla ‘mały irbis śnieżny’^[8]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Felis pardinoides oncilla^[e] O. Thomas, 1903.
• Mungofelis: zbitka wyrazowa nazw rodzajów: Mungos É. Geoffroy Saint-Hilaire & F. Cuvier, 1795 (mungo) oraz Felis Linnaeus, 1758 (kot)^[9]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Felis braccata Cope, 1889.
• Oreailurus: gr. ορος oros, ορεος oreos ‘góra’^[31]; αιλουρος ailouros ‘kot’^[32]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Felis jacobita Cornalia, 1865.
• Pseudolynx: gr. ψευδος pseudos ‘fałszywy’^[33] ; rodzaj Lynx Kerr, 1792 (ryś). Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Lynchailurus (Pseudolynx) kriegi Schwangart, 1941 (species inquirenda).
• Montifelis: łac. mons, montis ‘góra’^[34]; felis lub feles ‘kot’^[35]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Felis colocolo G.I. Molina, 1782.
• Colocolo: hiszp. colocolo ‘kot’, od mapudungun Colo Colo ‘potwór z legend Mapucze’^[13]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Felis jacobita Cornalia, 1865.
• Severtzowius: Nikołaj Siewiercow (1827–1885), rosyjski podróżnik, przyrodnik^[14].

Podział systematyczny

Status dwóch gatunków L. braccatus i L. pajeros nie został jeszcze ostatecznie wyjaśniony; zostały wyodrębnione z gatunku L. colocolo przez Garcia-Pereę w 1994 na podstawie różnic morfologicznych i geograficznych^[36]. Jednak analiza genetyczna umożliwia istnienie podziału w poszczególnych populacjach, ale nie na poziomie gatunku^[37][38]. Jednak analizy molekularne, morfologiczne i biogeograficzne z 2020 roku wykazały, że L. braccatus i L. pajeros jest odrębnym gatunkiem^[39][16]. Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki^[40][19][16]:

Podrodzaj	Grafika	Gatunek	Autor i rok opisu	Nazwa zwyczajowa[15]	Podgatunki[17][16][19]	Rozmieszczenie geograficzne[17][16][19]	Podstawowe wymiary[17][19][f]	Status IUCN[41]
Leopardus J.E. Gray, 1842		Leopardus wiedii	(H.R. Schinz, 1821)	ocelot nadrzewny	3 podgatunki	od Meksyku na południe, przez Amerykę Środkową i Południową do Peru, Boliwii, Paragwaju, północnej Argentyny i Urugwaju; wymarły w południowym Teksasie (Stany Zjednoczone); zakres wysokości: do 1200 m n.p.m.	DC: 42–79 cm DO: 30–52 cm MC: 2,3–4,9 kg	NT
		Leopardus pardalis	(Linnaeus, 1758)	ocelot wielki	2 podgatunki	od Stanów Zjednoczonych (południowa Arizona i południowo-wschodni Teksas) i Meksyku na południe, przez Amerykę Środkową i Południową po północną Argentynę i Urugwaj, także Trynidad i Tobago; zakres wysokości: 0–1200 m n.p.m.	DC: 73–100 cm DO: 24–41 cm MC: 6,6–15,5 kg	LC
Oreailurus Cabrera, 1940		Leopardus jacobita	(Cornalia, 1865)	ocelot andyjski	gatunek monotypowy	wysokie Andy i stepy Patagonii w środkowym i południowym Peru, południowo-zachodniej Boliwii, północno-wschodniej Kolumbii i północno-zachodniej Argentynie (na południe do Neuquen, być może Río Negro); zakres wysokości: 650–5180 m n.p.m.	DC: 58–64 cm DO: 41–48 cm MC: około 4 kg	EN
Lynchailurus Severtzov, 1858		Leopardus colocola	(G.I. Molina, 1782)	ocelot pampasowy	gatunek monotypowy	endemit Chile: zachodnie stoki Andów; zakres wysokości: 0–1800 m n.p.m.	DC: 56–67 cm DO: 38–32 cm MC: brak danych	NT
		Leopardus pajeros	(A.G. Desmarest, 1816)		gatunek monotypowy	trawiasta pampa w środkowej i południowej Argentynie (na południe od Buenos Aires) i Chile; niepewny w północnej Argentynie	DC: 54–65 cm DO: 23–28 cm MC: brak danych	NE
		Leopardus braccatus	(Cope, 1889)		gatunek monotypowy	Boliwia (niziny w Beni), środkowa i wschodnia Brazylia (od Pantanalu na północny wschód do południowo-zachodniego Piauí) na południe do Paragwaju i północnej Argentyny (Formosa)	DC: 47–56 cm DO: 23–33 cm MC: około 2,9 kg	NE
		Leopardus garleppi	(Matschie, 1912)		gatunek monotypowy	Andy od Ekwadoru do północnego Chile (Tarapacá) i północno-zachodniej Argentyny (Catamarca i Córdoba); być może na północ do Andów w Kolumbii; zakres wysokości: do 4800 m n.p.m.	DC: 46–72 cm DO: 24–38 cm MC: brak danych	NE
		Leopardus fasciatus	(Larrañaga, 1923)		gatunek monotypowy	południowa Brazylia (południowa część Rio Grande do Sul), Urugwaj i północno-wschodnia Argentyna (Corrientes)	DC: 38–62 cm DO: 24–34 cm MC: 3,7–4 kg	NE
Margay J.E. Gray, 1867		Leopardus tigrinus	(von Schreber, 1775)	ocelot tygrysi	2 podgatunki	Kostaryka, zachodnia Panama, Wenezuela, wschodnie Andy i dorzecze rzeki Amazonki na południe do Boliwii i Brazylii; południowe granice nie są dobrze poznane; zakres wysokości: 0–4800 m n.p.m.	DC: 41–56 cm DO: 24–34 cm MC: 1,3–3,5 kg	VU
		Leopardus pardinoides	(J.E. Gray, 1867)		gatunek monotypowy	północne Andy, od Kolumbii do Boliwii	DC: około 48,5 cm DO: około 29 cm MC: około 2,27 kg	NE
		Leoardus guttulus	(Hensel, 1872)		gatunek monotypowy	południowa i wschodnia Brazylia (na południe od Mato Grosso i Espírito Santo), wschodni Paragwaj i północno-wschodnia Argentyna (Misiones)	DC: 36–54 cm DO: 22–35 cm MC: 1–4,6 kg	VU
Oncifelis Severtzov, 1858		Leopardus guigna	(G.I. Molina, 1782)	ocelot chilijski	2 podgatunki	środkowe i południowe Chile i przylegająca południowo-zachodnia Argentyna; zakres wysokości: poniżej 2000 m n.p.m.	DC: 39–51 cm DO: 19,5–25 cm MC: 1,3–3 kg	LC
		Leopardus geoffroyi	(d’Orbigny & P. Gervais, 1844)	ocelot argentyński	gatunek monotypowy	od środkowej Boliwii, przez Paragwaj, południową Brazylię i Urugwaj, na południe do południowego Chile i południowej Argentyny; zakres wysokości: 0–3300 m n.p.m.	DC: 43–88 cm DO: 23–40 cm MC: 1,8–7,8 kg	LC

Kategorie IUCN:  LC  – gatunek najmniejszej troski,  NT  – gatunek bliski zagrożenia,  VU  – gatunek narażony,  EN  – gatunek zagrożony;  NE  – gatunki niepoddane jeszcze ocenie.

Opisano też gatunek wymarły z pliocenu i plejstocenu dzisiejszej Argentyny^[42]:

• Leopardus vorohuensis (Berta, 1983)

Uwagi

1. Młodszy homonim Pseudolynx Girault, 1916 (Hymenoptera).
2. Nowa nazwa dla Noctifelis Severtzov, 1858.
3. Synonim Lynx Kerr, 1792.
4. Podgatunek L. pardalis.
5. Podgatunek L. tigrinus.
6. DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała