Murawy w Haćkach

Murawy w Haćkach (PLH200015) – obszar mający znaczenie dla Wspólnoty (planowany specjalny obszar ochrony siedlisk) sieci Natura 2000 obejmujący siedliska murawowe pod Bielskiem Podlaskim (157,3 ha). Teren ten jest ponadto w zainteresowaniu archeologów. Pod koniec roku 2010 otrzymał plan zadań ochronnych, jako pierwszy w Polsce obszar Natura 2000^[1]. Jako że stwierdzono brak uzgodnienia projektu aktu prawa miejscowego z wojewodą, został on uchylony 15 kwietnia 2011 r.^[2], jednak po usunięciu nieprawidłowości formalnych został ponownie przyjęty 27 maja 2011 roku^[3].

Murawy w Haćkach

kod: PLH200015
obszar mający znaczenie dla Wspólnoty
Państwo	Polska
Województwo	podlaskie
Położenie	gmina Bielsk Podlaski
Mezoregion	Równina Bielska
Data utworzenia	2009
Powierzchnia	1,573 km²
Położenie na mapie Polski Murawy w Haćkach
Położenie na mapie województwa podlaskiego Murawy w Haćkach
Położenie na mapie powiatu bielskiego Murawy w Haćkach
Położenie na mapie gminy wiejskiej Bielsk Podlaski Murawy w Haćkach
52°49′57″N 23°10′58″E

Położenie

OZW Murawy w Haćkach składa się z trzech odrębnych fragmentów leżących na Wysoczyźnie Bielskiej. Większa część znajduje się na terenie wsi Haćki. Obejmuje formy staroglacjalne (niecki wytopiskowe i kemy).

Przyroda

Najważniejszą część obszaru stanowią pagórki kemowe pokryte murawami kserotermicznymi, jednymi z najlepiej zachowanych na północnym Podlasiu. Duża część obszaru pokryta jest również bardziej zwartymi łąkami i zaroślami. Wśród zarośli są jałowczyska i lasy łęgowe typowe dla tego typu siedlisk, ale również nasadzenia drzew leśnych. Mniejsze fragmenty stanowią torfowisko przepływowe. Większość terenu jest użytkowana rolniczo – od pastwisk, przez łąki, po grunty orne. W ramach obszaru znajduje się mały fragment zabudowy wiejskiej. Z użytkowanych siedlisk najcenniejsze przyrodniczo są ekstensywnie wykorzystywane łąki świeże typu rajgrasowego. Również murawy mają charakter półnaturalny i powstały w wyniku wielowiekowej działalności człowieka. Mozaika siedlisk sprawia, że przyroda okolicy wyróżnia się zróżnicowaniem gatunkowym na tle zdominowanej przez krajobraz rolniczy Równiny Bielskiej. Stwierdzono w niej ok. 400 gatunków roślin naczyniowych i ok. 50 gatunków ptaków, a także po kilka gatunków gadów i płazów. Wiele z nich jest rzadkich lub chronionych prawem polskim i unijnym. Jeden z fragmentów ostoi (pod wsią Proniewicze) był jednym z nielicznych stanowisk wymierającego w Polsce storczyka cuchnącego.

Siedliska przyrodnicze

OZW Murawy w Haćkach powołano dla ochrony następujących siedlisk przyrodniczych:

• 5130 zarośla jałowca pospolitego na wrzosowiskach lub murawach nawapiennych – 0,2% powierzchni
• 6210 murawy kserotermiczne (Festuco-Brometea) – 2,5% powierzchni
• 6510 świeże łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris) – 5% powierzchni
• 7230 torfowiska zasadowe o charakterze młak, turzycowisk i mechowisk – 0,1% powierzchni
• 91E0 lasy łęgowe – 5% powierzchni.

Gatunki chronione na mocy dyrektywy siedliskowej lub ptasiej

• ptaki
  • bocian biały
  • dzięcioł czarny
  • gąsiorek
  • lerka
  • żuraw
• owady
  • czerwończyk nieparek

Inne cenne gatunki

• rośliny nasienne
  • driakiew żółta
  • dziewięciornik błotny
  • goryczka krzyżowa
  • goździk kartuzek
  • głowienka wielkokwiatowa
  • kocanki piaskowe
  • kukułka krwista
  • pierwiosnek lekarski
  • podkolan biały
  • przetacznik pagórkowy
  • tymotka Boehmera
  • wiązówka bulwkowa
  • zawilec wielkokwiatowy (wyjątkowo liczna populacja)
  • żebrzyca roczna
• płazy
  • ropucha szara
  • żaba jeziorkowa
  • żaba moczarowa
  • żaba trawna
  • żaba wodna
• gady
  • jaszczurka żyworodna
  • padalec zwyczajny

Inne formy obszarowej ochrony przyrody

Obszar nie jest objęty inną niż wynikająca z sieci Natura 2000 ochroną powierzchniową. Najbliższe mu obszary sieci Natura 2000 to OZW Ostoja w Dolinie Górnej Narwi i SOOP Dolina Górnej Narwi, jednak jest stosunkowo izolowany od sieci.

Zagrożenia

Główne zagrożenia dla przyrody obszaru to intensyfikacja lub zarzucenie użytkowania pastwiskowo-łąkarskiego. Może to prowadzić odpowiednio do zubożenia gatunkowego, kosztem intensywniejszej produkcji lub do zarośnięcia (spontanicznego lub wskutek zalesień) otwartych terenów. Zniszczenie siedliska może nastąpić również w wyniku wydobycia kruszywa z kemów lub niekontrolowanej działalności archeologicznej i presji turystycznej.

Przypisy

1. Pierwszy w Polsce plan zadań ochronnych w Haćkach. Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Białymstoku, 2010-12-22. [dostęp 2011-02-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-01-30)]. (pol.).
2. Zarządzenie Nr 11/2011 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Białymstoku z dnia 15 kwietnia 2011 roku uchylające zarządzenie w sprawie ustanowienia planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Murawy w Haćkach (PLH200015). Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Białymstoku, 2011-06-07. [dostęp 2011-06-10]. (pol.).
3. Zarządzenie Nr 15/2011 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Białymstoku z dnia 27 maja 2011 roku w sprawie ustanowienia planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Murawy w Haćkach (PLH200015). Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Białymstoku, 2011-06-14. [dostęp 2011-06-25]. (pol.).

Bibliografia

• Wojciech Adamowski, Dan Wołkowycki: Murawy w Haćkach – standardowy formularz danych. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 2011-02-02]. (pol.).

Linki zewnętrzne

• Towarzystwo Ochrony Siedlisk „ProHabitat”: Plan Zadań Ochronnych dla obszaru Natura 2000 „Murawy w Haćkach” (PLH200015) w województwie podlaskim na lata 2013−2023. Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Białymstoku. [dostęp 2019-02-14]. (pol.).
• Obszar Natura 2000 Murawy w Haćkach. [w:] Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody [on-line]. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 2019-02-14].