Żaba moczarowa

Żaba niebieska (Rana arvalis) – gatunek płaza bezogonowego z rodziny żabowatych (Ranidae), należący do nieformalnej grupy żab brunatnych.

Żaba moczarowa

Rana arvalis
Nilsson, 1842
Samiec w szacie godowej
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	płazy
Rząd	płazy bezogonowe
Podrząd	Neobatrachia
Rodzina	żabowate
Rodzaj	Rana
Gatunek	żaba moczarowa
Synonimy Rana terrestris Andrzejowski, 1832 Rana oxyrrhinus Steenstrup, 1846 Rana angustifrongs Schiff in Thomas, 1855 Rana temporaria var. oxyrrhina — Günther, 1859 Rana temporaria var. arvalis — Günther, 1859 Rana oxyrhina — Filippi, 1865 Rana oxyrhinus var. striatus Koch, 1872 Rana (Crotaphitis) arvalis — Schulze, 1891 Rana arvalis altaica Kashchenko, 1899 Rana arvalis var. striata — Nikolskii, 1905 Rana altaica — Kashchenko, 1909 Rana arvalis wolterstorffi Fejérváry, 1919 Rana terrestris altaica natio issaitschikovi Terentjev, 1927 Rana terrestris terrestris — Mertens & Müller, 1928 Rana terrestris wolterstorffi — Mertens & Müller, 1928 Rana arvalis arvalis — Lindholm, 1929 Rana asiatica var. oxyrrhinus — Pavlov, 1933 Rana arvalis wolterstorffi — Mertens & Müller, 1940 Rana arvalis issaltschikovi — Mertens & Wermuth, 1960 Rana wolterstorffi — Cochran, 1961 Rana (Rana) altaica — Dubois, 1987 Rana (Rana) arvalis — Dubois, 1987 Rana terrestris — Dunayev & Orlova, 1994 Rana (Laurasiarana) arvalis — Hillis & Wilcox, 2005[1]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]
najmniejszej troski
Zasięg występowania

Osobnik młodociany

Występowanie

Obszar występowania żaby moczarowej obejmuje północną, środkową i wschodnią Europę na wschód po północną i środkową Azję. Zasięg rozciąga się od północno-wschodniej Francji, Belgii, Holandii, Niemiec, Danii, Szwecji, południowo-wschodniej Norwegii i Finlandii na południe po Alpy i północną Rumunię oraz na wschód po Syberię (aż po Jakucję i rejon jeziora Bajkał na wschodzie), północny i centralny Kazachstan, skrajnie północną część prowincji Sinciang w północno-zachodnich Chinach oraz północną Mongolię^[1][2]. Na północy zasięg sięga aż po koło podbiegunowe, a nawet nieco je przekracza. W Polsce występuje dość pospolicie, ale wyłącznie na nizinach^[3]. Na znacznym obszarze swojego zasięgu występuje sympatrycznie z żabą trawną (Rana temporaria).

Budowa

Długość ciała samic 4–8 cm, masa ciała 8–24 g, długość ciała samców 4–8 cm, masa ciała 8–30 g. Ciało delikatnej budowy, błona bębenkowa mniejsza od oka, oczy wypukłe. Skóra cienka i gładka. Na grzbiecie ciała wyraźnie widoczne fałdy grzbietowe. Ubarwienie podobne do ubarwienia żaby trawnej. Grzbiet ciała ubarwiony na różne odcienie koloru brązowego i pokryty licznymi, ciemniejszymi plamami. Brzuch biały, lub kremowy. Skóra na wewnętrznych powierzchniach kończyn tylnych jest przezroczysta. Cechą gatunkową żaby moczarowej jest występowanie okrągłych, niemal czarnych plam okolic brzeżnych ciała^[3].

Biotop

Wykazuje większe od pozostałych żab występujących w Polsce przystosowanie do życia w środowisku lądowym, żyć może nawet w dość suchych biotopach. Jest bowiem bardziej wytrzymała na brak wody. Występuje na łąkach, w lasach świerkowych, liściastych, polanach śródleśnych, a nawet w suchych terenach o podłożu wapiennym. Można ją spotkać w dzień nie tylko podczas deszczu, jak większość płazów, ale także przy słonecznej pogodzie. Często przebywa na zupełnie odkrytych terenach. Występuje na terenach podmokłych oraz na suchych łąkach^[3].

Tryb życia

Dobowa aktywność tego gatunku jest prawdopodobnie zależna od regionu występowania. Żywi się ślimakami, dżdżownicami, pająkami, owadami i ich larwami i innymi drobnymi zwierzętami. W chłodniejszych regionach zapada w sen zimowy – odbywa się to na lądzie, w różnych norach ziemnych, wnękach pod korzeniami drzew, pod stertami gałęzi lub pod darnią łąk. Budzi się ze snu zimowego zwykle w marcu i od razu rozpoczyna wędrówkę do najbliższych zbiorników wodnych, by odbyć gody i złożyć jaja. Ponieważ zimują dość daleko od stawów, wędrówka trwa dosyć długo. Podczas tej wędrówki nie zachodzi ampleksus^[3].

Gody

Dymorfizm płciowy u żab z tego gatunku jest dobrze wykształcony. Godujący samiec ma na palcach przednich kończyn duże czarne modzele godowe, wyraźnie widoczne rezonatory i obwisłe fałdy skórne. Charakterystyczną cechą jest pojawienie się szaty godowej. Godujący samiec ma grzbiet i boki ciała ubarwione na kolor jaskrawo niebieski. U samic brak szaty godowej. W stawach wcześniej pojawiają się samce. Żaby w czasie godów gromadzą się na płyciznach oraz wśród trzcin i sitowia. Samce podczas godowania wydają donośne głosy i są bardzo ruchliwe (ale tylko te, które nie są w stanie ampleksus). Są przy tym bardzo ostrożne i przy każdym podejrzanym głosie lub ruchu kryją się i milkną^[3].

Rozród

Samice składają jaja głównie nocą. Znajdujący się na nich samiec (w stanie ampleksus) wypuszcza w tym samym czasie plemniki. Zapłodnienie następuje w wodzie. Głównym okresem składania jaj w Polsce jest koniec kwietnia, gdy woda osiągnie temperaturę przynajmniej 10 stopni Celsjusza. Jaja (tzw. skrzek) składane są jednorazowo i w jednym miejscu w postaci kulistej bryły. Liczba jaj składanych przez jedną samicę wynosi od 700 do 3000. Kijanki wylęgają się już z wykształconą płetwą ogonową, która służy im do poruszania się w wodzie. Oddychają za pomocą skrzeli zewnętrznych, które już na samym początku rozwoju kijanki przekształcają się w skrzela wewnętrzne. Odżywiają się odcedzając cząstki organiczne z wody lub zeskrobując je z roślin i przedmiotów w wodzie. W toku rozwoju powiększa się ich wielkość i wyrastają im kończyny. Na pewien czas przed przeobrażeniem przestają rosnąć. Młode osobniki po przeobrażeniu mają długość ok. 10–15 mm i wychodzą na ląd, zwykle podczas deszczu. Dojrzewają płciowo po 3 latach^[3].

Ochrona

Gatunek ujęty w załączniku IV dyrektywy siedliskowej, co zobowiązuje wszystkie państwa Unii Europejskiej do objęcia go ochroną gatunkową, w tym zapewnienia ochrony miejsc rozrodu i odpoczynku. Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową^[4].

Zobacz też

• Lista gatunków zwierząt objętych ścisłą ochroną w Polsce