Medvědská hornatina

Medvědská hornatina (pol. Masyw Orlíka^[1], niem. Bärenfang-Bergland) – mikroregion wchodzący w skład pasma górskiego Wysokiego Jesionika (cz. Hrubý Jeseník), w północno-wschodnich Czechach, w Sudetach Wschodnich, na Śląsku. Graniczy od zachodu, północy i północnego wschodu z Górami Opawskimi (cz. Zlatohorská vrchovina), od południowego wschodu z Niskim Jesionikiem (cz. Nízký Jeseník) a od południowego zachodu z Masywem Pradziada (cz. Pradědská hornatina).

Medvědská hornatina
Masyw Orlíka

Masyw Orlíka część pasma górskiego Wysokiego Jesionika (2008 rok)
Mapa Masywu Orlíka na tle pasma Wysokiego Jesionika
Megaregion	Pozaalpejska Europa Środkowa
Prowincja	Masyw Czeski
Podprowincja	Sudety z Przedgórzem Sudeckim
Makroregion	Sudety Wschodnie
Mezoregion	Wysoki Jesionik cz. Hrubý Jeseník
Mikroregion(y)	Medvědská hornatina pol. Masyw Orlíka
Zajmowane jednostki administracyjne	Czechy

Charakterystyka

Widok z góry Pradziad na Masyw Orlíka (2010 rok)

Jest to jeden z trzech mikroregionów pasma Wysokiego Jesionika o średniej wysokości 815 m n.p.m. z najwyższym szczytem Medvědí vrch^[2]. Od Masywu Pradziada oddzielają go przełęcze: Videlské sedlo, Kóta i Hvězda, a od Gór Opawskich przełęcz Rejvíz^[3] .

Masyw Orlíka składa się z dwóch głównych ramion (grzbietów)^[3] :

• północnego, łukowatego grzbietu głównego góry Medvědí vrch, ciągnącego się od góry Zámecký vrch (1) do góry Na Vyhlídce (1)
• południowego, łukowatego grzbietu góry Vysoká hora, ciągnącego się od góry Zámecký vrch (2) do góry Nad rychtou

Ponadto z czterech ramieni bocznych^[3] :

• łukowatego grzbietu góry Dlouhá hora, ciągnącego się od przełęczy Kristovo loučení do przełęczy Rejvíz
• grzbietu góry Žárový vrch, ciągnącego się od góry Zámecká hora do przełęczy Kóta
• grzbietu góry Jelení loučky, ciągnącego się od góry Jelení kameny do góry Kamenec (3)
• grzbietu góry Lysý vrch, ciągnącego się od góry Mrazový vrch do góry Nad Borovým

Budowa geologiczna

Pod względem geologicznym Masyw Orlíka zbudowany jest ze skał metamorficznych, głównie: gnejsów, ortognejsów, paragnejsów, migmatytów, łupków łyszczykowych, amfibolitów, kwarcytów, fyllitów, marmurów i in.^[4]

Rzeźba terenu

Szczyty

Najwyższy szczyt Masywu Orlíka Medvědí vrch (2010 rok)

Widok ze szczytu góry Jelení loučky na górę Pradziad (2010 rok)

Widok z góry Medvědí vrch na górę Orlík (2010 rok)

Widok ze szlaku rowerowego na górę Lysý vrch (2012 rok)

Widok na szczytowe skalisko góry Lyra, w dali szczyt Žárový vrch (2014 rok)

Formacja skalna Rolandův kámen z widocznym krzyżem na jej szczycie (2014 rok)

W Masywie Orlíka znajduje się 150 określonych i nazwanych szczytów, w tym 37 o wysokości powyżej 1000 m n.p.m.^[5][3] .

Lista szczytów Masywu Orlíka

Lp. Szczyt Wysokość m n.p.m. 1 Medvědí vrch 1216 2 Jelení loučky 1205 3 Orlík 1204 4 Černý vrch 1203 5 Medvědí vrch – JV 1195 6 Orlík – JV 1138 7 Lysý vrch 1128 8 Medvědí louka 1111 9 Děrná 1102 10 Žárový vrch 1101 11 Děrná – S 1100 12 Lyra 1099 13 Lysý vrch – J 1097 14 Lyra – J 1097 15 Karliny kameny 1091 16 Osikový vrch 1079 17 Ztracený vrch 1078 18 Slatina 1075 19 Dlouhá 1056 20 Orlík – SZ 1056 21 Orlík – Z 1051 22 Velké Bradlo 1051 23 Žárový vrch – SZ 1047 24 Stará hora 1045 25 Žárový vrch – SV 1045 26 Malé Bradlo 1044 27 Velké Bradlo – Z 1041 28 Pytlák 1040 29 Velké Bradlo – ZSZ 1038 30 Vysoká hora 1031 31 Plošina 1027 32 Srnčí vrch 1027 33 Ostruha 1023 34 Ostruha – JV 1022 35 Loupežník 1020 36 Žárový vrch – JZ 1012 37 Zaječí hora 1012 38 Velké Bradlo – SZ 991 39 Kamzičí skála (1) 989 40 Hřib 987 41 Mrazový vrch 982 42 Na vyhlídce (1) – JV 979 43 Na vyhlídce (1) 977 44 Na vyhlídce (1) – S 967 45 Ovčí vrch (1) 967 46 Sokolí skály 963 47 Hřeben 961 48 Bučina 959 49 Hřeben – Z 950 50 Suchý vrch 944 51 Rolandův kámen 936 52 Zámecký vrch (1) 934 53 Skály (1) 933 54 Jelení kameny 933 55 Zlatá stráň 928 56 Kazatelny 926 57 Dřevina 922 58 Javůrka 922 59 Dlouhá hora 917 60 Zlatá stráň – V 915 61 Kamzičí skála (2) 912 62 Pod Vysokou 908 63 Skalnatý vrch 903 64 Klanke 900 65 Rovný vrch 899 66 Hřeben – JV 899 67 Zadní plošina 896 68 Prostřední skála 894 69 Kazatelny – SV 892 70 Prostřední skála – J 889 71 Zlatá stráň – JV 888 72 Prostřední skála – JZ 883 73 Hřeben – J 877 74 Kopřivový vrch 876 75 Přední Jestřábí 868

Lp. Szczyt Wysokość m n.p.m. 76 Hvězda 865 77 Anenský vrch 861 78 Železný vrch 860 79 Zámecká hora 854 80 Na vyhlídce (2) 847 81 Anenský vrch – SZ 844 82 Šindelná 842 83 Přední Jestřábí – JZ 842 84 Nad maštalí 841 85 Kopřivový vrch – JZ 841 86 Kopřivník 837 87 Solná 836 88 Kopřivník – SZ 834 89 Šindelná – J 832 90 Kopřivník – SV 831 91 Kopřivový vrch – J 829 92 Výří kameny 829 93 Čertova hora 825 94 Čerťák 825 95 Šindelná – JV 822 96 Ranná 818 97 Ranná – SZ 817 98 Vysoká hora – V 817 99 Kopřivník – S 816 100 Hrbek 815 101 Rovný vrch – JV 815 102 Šindelná – V 814 103 Skalnatá 811 104 Železný vrch – J 811 105 Čertova hora – J 809 106 Železný vrch – Z 806 107 Pytlák – JZ 800 108 Skalisko 797 109 Bělská stráň 797 110 Čertova hora – S 795 111 Kamenec (3) 794 112 Bučín 793 113 Čertova hora – SV 793 114 Hrbek – S 789 115 Žárnice 782 116 Žárnice – JV 781 117 Čertův vrch 780 118 Hrbek – J 779 119 Medvědí skály 772 120 Pastvina 767 121 Brdo 767 122 Skalisko – J 766 123 Brantloch 765 124 Nad rychtou 763 125 Pastvina – SV 759 126 Za šestkou 758 127 Brdo – SZ 755 128 U pramenů 755 129 Halda 754 130 Nad Podlesím 752 131 Pod Suchým vrchem 751 132 Za šestkou – SV 748 133 Strážná 747 134 Brdo – Z 742 135 Velká seč 740 136 Strážiště 738 137 Šumná 720 138 Šumná – JV 720 139 Nad tratěmi 717 140 Stříbrný kopec 706 141 Zámecký vrch (2) 705 142 Nad Borovým 697 143 Vavřinec – JV 679 144 Za vodojemem 675 145 Za vodojemem – V 674 146 Zámecký vrch (2) – V 669 147 Vavřinec 643 148 Freudenstein 614 149 Skalka 597 150 Vavřinec – Z 563

Przełęcze

Widok na przełęcz Kóta (2013 rok)

Najwyższą przełęczą Masywu Orlíka jest niewielka, słabo ukształtowana przełęcz pomiędzy szczytami gór Medvědí vrch i Medvědí vrch – JV położona na wysokości 1187 m n.p.m.^[3] 

Ważniejsze przełęcze Masywu Orlíka[6] [3]
Lp.	Przełęcz	Wysokość m n.p.m.
1	Orlík	1098
2	Kristovo loučení	1044
3	Kóta	1003
4	U ztraceného	1001
5	Zvuk	993
6	Na rozhraní	987
7	Videlské sedlo (Sedlo Videlský Kříž)	930
8	Zadní Jestřábí	900
9	Hvězda	860
10	Malá hvězda	853
11	Sedlo pod Zámeckou horou	786
12	Ranná	780
13	Rejvíz	770

Wody

Grzbiet główny (grzebień) góry Pradziad (Masywu Pradziada), biegnący od przełęczy Skřítek do przełęczy Červenohorské sedlo jest częścią granicy Wielkiego Europejskiego Działu Wodnego, dzielącej zlewiska Morza Bałtyckiego i Morza Czarnego^[7] .

Cały obszar Masywu Orlíka położony jest na północny wschód od tej granicy, a więc znajduje się w zlewisku Morza Bałtyckiego. Trzy główne rzeki Biała Głuchołaska (cz. Bělá), dopływ Nysy Kłodzkiej (cz. Kladská Nisa), Opawa (cz. Opava) i Moravice wpadają do Odry.

Mają tu swoje źródła potoki, z których najważniejsze to: Šumný p., Slučí p., Sokolí p., Rudná, Suchý p., Skalní p., Borový p., Bílý p., Zámecký p. i Černý p.

Ochrona przyrody

Ścieżka dydaktyczna w narodowym rezerwacie przyrody Rejvíz (2012 rok)

W 1969 roku, w Jesionikach (cz. Jeseníky) wydzielono obszar objęty ochroną o nazwie Obszar Chronionego Krajobrazu Jesioniki (cz. Chráněná krajinná oblast (CHKO) Jeseníky), na którym w granicach Wysokiego Jesionika utworzono 4 narodowe rezerwaty przyrody, 15 rezerwatów przyrody, 1 narodowy pomnik przyrody i 4 pomniki przyrody, w celu ochrony utworów skalnych, ziemnych i roślinnych oraz rzadkich gatunków zwierząt.

Rezerwaty i pomniki przyrody

W Masywie Orlíka utworzono narodowy rezerwat przyrody, 4 rezerwaty przyrody i pomnik przyrody^[3] :

• NRP Rejvíz (329 ha)
• RP Skalní potok (198 ha)
• RP Suchý vrch (49 ha)
• RP Jelení bučina (46 ha)
• RP Borek u Domašova (14 ha)
• PP Morgenland (2 ha)

Miejscowości

Widok na miejscowość Andělská Hora (2009 rok)

Na obszarze Masywu Orlíka położone są następujące miejscowości^[3] :

• Andělská Hora
• Dětřichov (część miejscowości Jesionik (cz. Jeseník))
• Karlova Studánka
• Ludvíkov
• Malá Morávka
• Rudná pod Pradědem
• Vrbno pod Pradědem

Schroniska i hotele górskie

W Masywie Orlíka nie ma żadnych schronisk turystycznych, natomiast pensjonaty i hotele zlokalizowane są wyłącznie w miejscowościach.

Poza tym na obszarze Masywu Orlíka znajduje się kilkadziesiąt chat rozsianych na stokach gór, jednak nie mają one charakteru typowych schronisk, a zalicza się je do tzw. chat łowieckich^[8].

Zobacz też

• Szczyty Wysokiego Jesionika

Przypisy

1. Wistuba 2008 ↓, s. 394.
2. JanJ. Ondryáš JanJ., Medvědská hornatina [online], tourism.cz [zarchiwizowane z adresu 2019-04-01] (cz.).
3. Medvědská hornatina. pl.mapy.cz ↓.
4. Horniny Jeseníků. (PDF), docplayer.cz [zarchiwizowane 2020-11-29] (cz.).
5. Geoprohlížeč – ZÚ (Geoportal Czech). ags.cuzk.cz ↓, Produkty → ZABAGED dle ZM10 (Měřítko mapy 1:1880).
6. Geoprohlížeč – ZÚ (Geoportal Czech). ags.cuzk.cz ↓.
7. Hrubý Jeseník (mapa). dudisoft.eu ↓.
8. ZdeňkaZ. Jordanová ZdeňkaZ., Lovecké chaty v Jeseníkách, lovecke-chaty-v-jesenikach.webnode.cz [zarchiwizowane 2019-12-31] (cz.).

Bibliografia

• PiotrP. Banaszkiewicz PiotrP., JerzyJ. Parzewski JerzyJ., Jesioniki, Góry Opawskie. Mapa turystyczna: skala 1:50 000, wyd. 1, Kraków: Wydawnictwo Kartograficzne „Compass”, 2019, ISBN 978-83-7605-941-9, OCLC 1150586280 (pol. • cz.). Brak numerów stron w książce
• WaldemarW. Brygier WaldemarW. i inni, Jesioniki. Pradziad, Jeseník: skala 1:40 000, wyd. 4, Wrocław: Studio Plan, 2017, ISBN 978-83-65689-75-7, OCLC 1036547484 (pol. • cz.). Brak numerów stron w książce
• Chráněná Krajinná Oblast Jeseníky jih. Turistická a cykloturistická mapa 1:25 000, wyd. 1, Česká Lípa: Geodézie On Line, 2010 (Eurocart), ISBN 978-80-87380-18-5, OCLC 865043859 (cz.). Brak numerów stron w książce
• Chráněná Krajinná Oblast Jeseníky sever. Turistická a cykloturistická mapa 1:25 000, wyd. 1, Česká Lípa: Geodézie On Line, 2010 (Eurocart), ISBN 978-80-87380-17-8, OCLC 865043841 (cz.). Brak numerów stron w książce
• Geologická mapa 1:50 000, [w:] Česká geologická služba [online], mapy.geology.cz (cz.).
• Geoprohlížeč – ZÚ (Geoportal Czech), [w:] Český Úřad Zeměměřický a Katastrální [online], ags.cuzk.cz (cz.).
• Hrubý Jeseník (mapa) (JPEG), dudisoft.eu [zarchiwizowane 2016-03-04] (cz.).
• Jeseníky – Praděd, Králický Sněžník. Turistická mapa 1:40 000, Zádveřice: SHOCart, 2018, ISBN 978-80-7224-736-3, OCLC 1103831608 (cz.). Brak numerów stron w książce
• Medvědská hornatina (mapa turystyczna) 1:192 000 [online], pl.mapy.cz (pol. • cz.).
• MałgorzataM. Wistuba MałgorzataM., Dendrochronologiczne wskaźniki fluwialnej erozji i depozycji w ujściowych odcinkach dopływów Černej Opavy (Hrubý Jeseník, Sudety Wschodnie). (PDF) [online], geoinfo.amu.edu.pl, 2008 [zarchiwizowane z adresu 2022-03-20].

Linki zewnętrzne

• Hrubý Jeseník [online], tisicovky.cz [dostęp 2015-08-10] (cz.).