Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Marian Stanisław Jarosz (ur. 12 października 1921, zm. 29 sierpnia 2008) – podpułkownik Wojska Polskiego, uczestnik II wojny światowej, walk z UPA, działacz kombatancki, autor publikacji.
.jpg)
 podpułkownik | |
| Data i miejsce urodzenia |
12 października 1921 |
|---|---|
| Data śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | |
| Stanowiska |
dowódca dywizjonu pociągu pancernego |
| Główne wojny i bitwy |
II wojna światowa (bitwa o Kołobrzeg), |
| Odznaczenia | |
                             | |
Urodził się 12 października 1921[1][uwaga 1] w Oknach-Grzymałowie[2]. Jego rodzina wywodziła się ze wschodu[3]. Był synem Stanisława (wojskowy[3], uczestnik polskiej wojny obronnej w 1939) i Katarzyny z domu Bednarz[4][5][6][2]. W latach 30. zamieszkiwał z rodziną we Lwowie (w tym mieście jego wuj Piotr Hadam był działaczem lewicowym)[7]. Tam zdał maturę[3]. Uzyskał wykształcenie średnie[1] kolejowe[8].
Podczas II wojny światowej po nadejściu frontu wschodniego został wcielony do ludowego Wojska Polskiego i od 28 sierpnia do 4 grudnia 1944 służył w 16 Kołobrzeskim pułku piechoty[5][9][10][11]. W jednostce objął funkcję zastępcy dowódcy zwiadu artyleryjskiego[12][13][8]. Następnie, 4 grudnia 1944 został skierowany do Oficerskiej Szkoły Piechoty Nr 1 w Krakowie[9][10] (według własnej relacji w Riazaniu[8])[10])). Według informacji przekazanej w 2006 przez Centralne Archiwum Wojskowe z tej szkoły został zdemobilizowany 1 września 1945 w stopniu chorążego[9][11]. W różnych publikacjach podawano, że był też żołnierzem 6 Pomorskiej Dywizji Piechoty w strukturze 1 Armii Wojska Polskiego[3], w 18 pułku piechoty w składzie 6PDP w stopniu podporucznika[14]. W marcu 1945 miał uczestniczyć w bitwie o Kołobrzeg[8].
Po wojnie, z uwagi na jego wyuczony zawód, został przydzielony do wojsk kolejowych[3][8]. W stopniu podporucznika był w składzie, po czym został zastępcą dowódcy, a później dowódcą pociągu pancernego[3] nr 2 (model Panzertriebwagen 16, funkcjonującego pod nazwą „Grom”), sformowanego w październiku 1945 w Warszawie, po czym skierowanego do Sanoka pod komendę 8 Drezdeńskiej Dywizji Piechoty[11] i następnie uczestniczącego w walkach z Ukraińską Powstańczą Armią (UPA) na liniach Sanok – Łupków (linia kolejowa nr 107) i wzgl. Sanok –Olszanica[11] wzgl. Sanok – Ustjanowa(linia kolejowa nr 108)[15][11][8]. W stopniu kapitana został dowódcą utworzonego na początku 1947 dywizjonu pociągów pancernych[3] Służby Ochrony Kolei (SOK), który stacjonował w Zagórzu na tamtejszej stacji kolejowej i także brał udział w walkach z UPA (działania zabezpieczające, wsparcie działań operacyjnych, obrona stacji kolejowych, rozminowywanie mostów). Jako komendant pociągu SOK działał przy ochronie linii kolejowej[16]. W tym czasie miał dokonać zatrzymania na stacji kolejowej w Sanoku łącznika oddziałów podziemia antykomunistycznego, którego Józef Kuraś ps. „Ogień” rzekomo wysłał do Antoniego Żubryda ps. „Zuch”[17]. 27 marca 1947 uczestniczył w odprawie oficerów dokonanej przez gen. Karola Świerczewskiego, który tego samego dnia poniósł śmierć w Bieszczadach[18]. Funkcję dowódcy dywizjonu sprawował do 1948[8], pod jego komendą było ok. 3000 żołnierzy. W 1950 odszedł ze służby wojskowej w stopniu kapitana[3].c
Po odejściu z wojska przez około trzy lata był zatrudniony w kopalnictwie naftowym z siedzibą w Sanoku[3]. W tym okresie pracował w Grabownicy, Krośnie, Krakowie[uwaga 2] i finalnie w Sanoku, gdzie pełnił stanowisko zastępcy dyrektora ds. wierceń poszukiwawczych[3]. Później był pracownikiem Sanockiej Fabryki Wagonów „Sanowag” (późniejsza Sanocka Fabryka Autobusów „Autosan”), gdzie przez ok. 30 lat pracował jako kierownik służby transportu i spedycji[3] wzgl. główny specjalista ds. transportu i spedycji, pełniąc także funkcję pełnomocnika dyrektora ds. transportu[19][20][3]. W okresie tego zatrudnienia ukończył studium w zakresie ekonomiki i transportu[3].
Od 1952 był członkiem Związku Bojowników o Wolność i Demokrację[1][21], w 1957 został działaczem kombatanckim w sanockiej organizacji[11], był współzałożycielem[22] i przewodniczącym koła zakładowego przy SFA „Autosan” (1962, 1963)[1], pełnił funkcję prezesa zarządu miejsko-gminnego Koła ZBoWiD w Sanoku[23] od 1984[24][25][26], ponownie wybrany 26 października 1988[27][28][29][30][31][32][11] oraz zasiadał w radzie naczelnej ZBoWiD[33]. Wraz ze swoim bratem Bronisławem w latach 60. był inicjatorem i organizatorem prelekcji w Sanoku znanych osobistości (wśród nim byli Józef Sobiesiak, Jan Gerhard, Jerzy Łyżwa, Włodzimierz Sokorski)[34]. W październiku 1989 został członkiem Zarządu Wojewódzkiego ZBoWiD w Krośnie, zasiadł w prezydium ZW oraz został delegatem na Krajowy Zjazd ZBoWiD[35]. Został członkiem powołanego 31 stycznia 1968 społecznego komitetu ORMO w Sanoku[36]. W 1976 otrzymał zaświadczenie kombatanta[1]. Pełnił funkcję przewodniczącego Klubu Oficerów Rezerwy w SFA „Autosan”, ponownie wybrany w 1985[37]. Po przekształceniu ZBoWiD w 1990 pełnił funkcję prezesa Koła Miejsko-Gminnego Związku Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych Ziemi Sanockiej w Sanoku, które przyjęło do nazwy imię 2 Pułku Strzelców Podhalańskich, jednostki z okresu II Rzeczypospolitej[23][3][38][39] (ponownie wybierany prezesem zarządu tego koła w październiku 2001 na czwartą z kolei kadencję[40][41], następnie w 2005[8]) oraz był wiceprezesem Okręgu ZKRP i BWP[38]. Był także działaczem Ligi Obrony Kraju. W lipcu 1975 zasiadł we władzach wojewódzkich Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej w Krośnie[42].
Na emeryturze zajął się pracą kronikarską i upamiętniającą[3]. Działał społecznie, w tym na rzecz upamiętnienia walk o niepodległość i uczestników wojen. Był inicjatorem powstania pomnika ofiar Zwangsarbeitslager Zaslaw w Zasławiu, pomnika upamiętniającego żołnierzy 6 Pomorskiej Dywizji Piechoty obok Szkoły Podstawowej nr 7, Pomnika Synom Ziemi Sanockiej Poległym i Pomordowanym za Polskę w Sanoku[3][11][38][43][39]. Opublikował pięć wydawnictw książkowych w zakresie udziału przedstawicieli Sanoka i ziemi sanockiej w wojnach[38][44]. Współpracował z miesięcznikiem „Polsce wierni” ZKRP i BWP[45]. Udzielał się także na rzecz szkoły Gimnazjum nr 4 im. 6 Pomorskiej Dywizji Piechoty w Sanoku, noszącej patronat jednostki, w której służył[46]. W tej działalności wygłaszał wykłady wspomnieniowe i na tematy żołnierskie. Był kolekcjonerem pamiątek historycznych. Publikował na łamach „Gazety Sanockiej – Autosan”[47]. Był autorem publikacji o charakterze kombatanckim oraz podsumowań tematyki II wojny światowej. W latach 90. angażował się w polemikę na łamach prasy[48]. W lutym 1999 brał udział w zjeździe powiatowym Socjaldemokracji Rzeczypospolitej Polskiej w Sanoku[49][50].
Pozostawał kapitanem rezerwy w stanie spoczynku w latach 80. i 90[51][52][21]. W 2000 otrzymał nominację na stopień majora[2], przyznaną postanowieniem ministra obrony narodowej[53][54] i pozostawał w tej randze w 2002[3]. Później był przedstawiany w stopniu podpułkownika. Został członkiem zwyczajnym Stowarzyszenia Klub Kawalerów Orderu Wojennego Virtuti Militari[6]. Od października 2005 grupa kombatantów zrzeszonych w Sanoku dążyła do wyjaśnienia sprawy kariery wojskowej Mariana Jarosza, przeprowadzenia jego lustracji i odebrania mu odznaczenia Krzyża Srebrnego Orderu Virtuti Militari (ich zdaniem awanse i order miałby otrzymać dzięki osobistym koneksjom)[10][11][55]. Powoływali się oni zarówno na dokumenty, jak też na relację płk. Antoniego Mroza, zarzucającego Jaroszowi kłamstwa i konfabulacje odnośnie do swego życiorysu[10]. W obronie M. Jarosza stanął płk Adam Sikorski (członek zarządu koła ZKRP i BWP w Sanoku), przywołujący, że Order VM nadano Jaroszowi za „skuteczne i umiejętne wykonywanie zadań bojowych przez pociąg pancerny” dowodzony przez niego w okresie walk z UPA[11]. Sam Jarosz w odpowiedzi prasowej przedstawił swój szlak bojowy i wskazał, że otrzymał order VM w 1970[8]. W związku z powyższym wicedyrektor Departamentu Wojskowego Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych oświadczył, że Marian Jarosz był funkcjonariuszem UB, zaś Order Virtuti Militari, którym został odznaczony w 1970, miał być przyznany w wyniku złożenia wniosku, który w swojej treści obejmował nieprawdziwe dane[23] i jednocześnie zadeklarował wystąpienie o cofnięcie awansu do stopnia podpułkownika i pozbawienie M. Jarosza Orderu Virtuti Militari[39]. W Inwentarzu IPN podano, że w aktach Wojewódzkiego Urzędu Spraw Wewnętrznych w Rzeszowie za lata 1949-1958 Marian Jarosz figuruje jako rezydent wywiadu służb PRL, zarejestrowany pod pseudonimem „101”[56].
Marian Jarosz zmarł 29 sierpnia 2008, a jego pogrzeb odbył się 2 września 2008 w Sanoku[38][39]. Jego żoną była Cecylia z domu Bryndza, podczas II wojny światowej żołnierz Armii Krajowej, ps. „Irena” (zm. 1993)[3]. Oboje zostali pochowani w grobowcu na Cmentarzu Centralnym w Sanoku. Mieli dwie córki: Danutę i Urszulę[3]. Jego brat Bronisław (1924–1977) także był żołnierzem LWP w stopniu majora oraz lekarzem[18][19][57].
W 2002 przygotowywał też publikację pt. Brzozowie w II wojnie światowej[3].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
