Łuków (rejon turzyski)

Łuków, Maciejów (ukr. Луків) – osiedle typu miejskiego na Ukrainie, w obwodzie wołyńskim, w rejonie kowelskim.

Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: inne miejscowości o tej nazwie.

Łuków

Pałac Miączyńskich
Herb Flaga
Państwo	Ukraina
Obwód	wołyński
Data założenia	1537
Powierzchnia	6,93 km²
Wysokość	199 m n.p.m.
Populacja (2018) • liczba ludności	3090[1]
Nr kierunkowy	(+380) 3363
Kod pocztowy	44810
Położenie na mapie obwodu wołyńskiego Łuków
Położenie na mapie Ukrainy Łuków
51°14′00″N 24°20′51″E
Strona internetowa

Stacja kolejowa^[2].

Historia

Maciejów na przełomie XIX/XX w.

Miejscowość została założona w 1537 r. Należała do Stanisława Maciejowskiego. W 1557 r. otrzymała magdeburskie prawa miejskie z rąk króla Polski Zygmunta II Augusta. Przynależała administracyjnie do ziemi chełmskiej Korony Królestwa Polskiego. Po Maciejowskim w posiadaniu Wiśniowieckich, Sapiehów i Miączyńskich. W 1708 miasteczko najechali Szwedzi. W Maciejowie został pochowany wojewoda wołyński Atanazy Walenty Miączyński.

Po III rozbiorze Polski od 1795 w zaborze rosyjskim. W 1870 administracja carska skonfiskowała kościół św. Anny. Kościół przywrócono katolikom po odzyskaniu niepodległości w 1920. W 1877 otwarto stację kolejową na trasie łączącej Chełm i Kowel.

W II Rzeczypospolitej miejscowość była siedzibą gminy wiejskiej Maciejów w powiecie kowelskim województwa wołyńskiego. W tym czasie większość mieszkańców stanowili Żydzi (74% w 1921 roku)^[3].

We wrześniu 1939 roku zajęty przez Armię Czerwoną. Od 27 czerwca 1941 okupowany przez Wehrmacht. Wkrótce po wkroczeniu Niemcy przystąpili do eksterminacji ludności żydowskiej. Latem 1941 SD z Kowla z pomocą pododdziałów 314. pułku policji rozstrzelało 200–300 Żydów. Pod koniec 1941 roku w Maciejowie założono getto; w getcie umieszczono także Żydów z okolicznych wsi^[4].

W Maciejowie powstał posterunek niemieckiej żandarmerii w sile kilku ludzi oraz policji ukraińskiej. Od 1942 roku w mieście stacjonował także ukraiński 103 batalion Schutzmannschaft^[4].

W maju lub w czerwcu 1942 Niemcy (żandarmeria z Łucka) oraz 103 batalion Schutzmannschaft przeprowadzili bój z partyzantami, po którym za „wspieranie bandytów” zabito 200 żydowskich mężczyzn. We wrześniu tego roku oddział SD z Łucka z pomocą niemieckich żandarmów i ukraińskich policjantów zlikwidował getto rozstrzeliwując 2,5 tys. Żydów w pobliskim kamieniołomie kredy^[4].

W czasie okupacji niemieckiej mieszkająca tutaj ukraińska rodzina Omelaniuków ukrywała Żyda Rubina Grossera. W 1982 roku Instytut Jad Waszem uhonorował za to Stepana (pośmiertnie) i Mariję Omelaniuków tytułami Sprawiedliwych wśród Narodów Świata^[5][6][7].

W marcu 1943 roku Maciejów zaatakowała UPA. Wysłany w pościg za jej oddziałami 103 batalion Schutzmannschaft zdezerterował i przyłączył się do napastników. Inicjatorem dezercji był Iwan Kłymczak „Łysy”^[8], dowodzący później eksterminacją Ostrówek i Woli Ostrowieckiej^[9]. Według G. Motyki odtworzony batalion ponownie zdezerterował do UPA latem tego roku^[10]. W sierpniu 1943 podczas rzezi wołyńskiej Maciejów stał się miejscem schronienia polskich uchodźców. Niemcy sukcesywnie wywozili ich do Chełma, na roboty przymusowe w III Rzeszy bądź do obozów przejściowych. W miasteczku przystąpili do werbowania Polaków do policji^[11]. W grudniu 1943 przerzucono z Żytomierszczyzny do Maciejowa 107 batalion Schutzmannschaft złożony z Polaków, który miesiąc później zdezerterował do 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty Armii Krajowej^[12].

W 1989 liczyło 3418 mieszkańców^[13].

W 2013 liczyło 3101 mieszkańców^[14].

Od 2020 po reformie znajduje się w rejonie kowelskim.

Zabytki

Kościół św. Anny

• Kościół św. Anny z XVI w.
• Pałac Miączyńskich
• Cerkiew św. Paraskiewy z XVIII w.

Urodzeni

• Kazimierz Jacynik – generał brygady Wojska Polskiego
• Aleksander Kazimierz Sapieha – biskup wileński i żmudzki, sekretarz królewski

Przypisy

1. Чисельність наявного населення України на 1 січня 2018 року. Державна служба статистики України. Київ, 2018. стор.17
2. Луков // Большая Советская Энциклопедия. / под ред. А. М. Прохорова. 3-е изд. том 15. М., «Советская энциклопедия», 1974. стр.57
3. Gmina żydowska w Maciejowie. Żydowski Instytut Historyczny. [dostęp 2012-10-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-05)]. (pol.).
4. Холокост на территории СССР: Энциклопедия, Moskwa 2009, ISBN 978-5-8243-1296-6 s.572
5. Omelianiuk Stepan & Maria. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-07-13]. (ang.).
6. ОМЕЛЯНЮК СТЕПАН. righteous.jew.org.ua. [dostęp 2024-07-13]. (ukr.).
7. ОМЕЛЯНЮК МАРІЯ. righteous.jew.org.ua. [dostęp 2024-07-13]. (ukr.).
8. Grzegorz Motyka, Od rzezi wołyńskiej do akcji „Wisła”, Kraków 2011, ISBN 978-83-08-04576-3, ss. 101-102
9. Władysław Filar, Wołyń 1939-1944, Toruń 2003, s. 99-100
10. GrzegorzG. Motyka GrzegorzG., Ukraińska partyzantka 1942-1960, Warszawa: Instytut Studiów Politycznych PAN, 2006, s. 198, ISBN 83-88490-58-3, OCLC 838973434.
11. WładysławW. Siemaszko WładysławW., EwaE. Siemaszko EwaE., Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia 1939–1945, t. 1, Warszawa: „von borowiecky”, 2000, s. 362, ISBN 83-87689-34-3, OCLC 749680885.
12. Władysław Siemaszko, Ewa Siemaszko, Ludobójstwo..., s.1077
13. Всесоюзная перепись населения 1989 г. Численность городского населения союзных республик, их территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу
14. Чисельність наявного населення України на 1 січня 2013 року. Державна служба статистики України, 2013. [dostęp 2023-09-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-21)]. (ukr.).

Linki zewnętrzne

• Łuków na stronie Rady Najwyższej Ukrainy
• Maciejów, pow. kowelski, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 883.
• Archiwalne widoki miejscowości w bibliotece Polona

Kontrola autorytatywna (osiedle typu miejskiego Ukrainy):

• J9U: 987007562476305171

Encyklopedie internetowe:

• ЕСУ: 59161