Lemuria (ssaki)

Lemuria^[4] (Eulemur) – rodzaj ssaków naczelnych z rodziny lemurowatych (Lemuridae).

Lemuria

Eulemur
Simons & Rumpler, 1988[1]
Samica lemurii manguściej (E. mongoz)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	naczelne
Podrząd	lemurowe
Rodzina	lemurowate
Rodzaj	lemuria
Typ nomenklatoryczny
Lemur mongoz Linnaeus, 1766
Synonimy
Prosimia[a] Boddaert, 1785[2] Petterus Groves & Eaglen, 1988[3]
Gatunki
12 gatunków – zobacz opis w tekście

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzaj obejmuje gatunki występujące na Madagaskarze^[5][6][7]. Lemuria manguścia została introdukowana na Komorach^[5][6][7].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 30–50 cm, długość ogona 41–65 cm; masa ciała 1,1–2,5 kg^[6][8].

Systematyka

Rodzaj zdefiniowała w 1988 roku para zoologów – Amerykanka Elwyn L. Simons i Francuz Yves Rumpler – w artykule poświęconym nowemu rodzajowi lemurów, opublikowanym w czasopiśmie „Comptes Rendus de l’Acadèmie des Sciences”^[1]. Gatunkiem typowym jest (oryginalne oznaczenie) lemuria manguścia (E. mongoz).

Etymologia

• Prosimia: gr. προ pro ‘blisko, w pobliżu’; łac. simia ‘małpa’^[9]. Boddaert wymienił kilka gatunków – Prosimia Minima Boddaert, 1785 (= Lemur murinus J.F. Miller, 1777), Lemur catta Linnaeus, 1758, Lemur Mongoz Linnaeus, 1766, Lemur macaco Linnaeus, 1766, Lemur volans Linnaeus, 1758 i Prosimia Spectrum Boddaert, 1785 (= Lemur tarsier Erxleben, 1777) – nie podając gatunku typowego.
• Eulemur: gr. ευ eu ‘typowy, dobry, prawdziwy’; rodzaj Lemur Linnaeus, 1758 (lemur)^[1].
• Petterus: Jean-Jacques Petter (1927–2002), francuski prymatolog^[3]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Lemur fulvus É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1796.

Podział systematyczny

Do rodzaju zaliczane są następujące gatunki^{[10][8][5][4]}:

Grafika	Gatunek	Autor i rok opisu	Nazwa zwyczajowa[4]	Podgatunki[6][5][8]	Rozmieszczenie geograficzne[6][5][8]	Podstawowe wymiary[6][8][b]	Status IUCN[11]
	Eulemur fulvus	(É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1796)	lemuria płowa	gatunek monotypowy	szczególnie rozłączne populacje na północy, północnym zachodzie i środkowym zachodzie; północna granica zasięgu niejasna	DC: 43–50 cm DO: 41–51 cm MC: około 1,5 kg	VU
	Eulemur rufus	(Audebert, 1799)	lemuria rdzawa	gatunek monotypowy	nieregularnie od rzeki Mahavavy, na południe co najmniej do rzeki Tsiribihina	DC: 40–48 cm DO: 45–55 cm MC: około 1,6 kg	VU
	Eulemur rufifrons	(E.T. Bennett, 1833)	lemuria rdzawoczelna	gatunek monotypowy	rzeka Tsiribihina na południe do rzeki Onilahy i masywu Andringitra na południowym zachodzie, rzeka Mangoro i rzeka Oniver na południe do rzeki Manampatrana na południowym wschodzie; zakres wysokości: do 1700 m n.p.m.	DC: 40–48 cm DO: 45–55 cm MC: około 2,1–2,5 kg	VU
	Eulemur albifrons	(É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1796)	lemuria białogłowa	gatunek monotypowy	od rzeki Bemarivo na południe do regionu Mananara-Nord, włącznie z półwyspem Masoala (być może Marojejy na zachód do Tsaratanany); zakres wysokości: 0–1600 m n.p.m.	DC: 39–42 cm DO: 50–54 cm MC: około 1,9 kg	VU
	Eulemur sanfordi	(Archbold, 1932)	lemuria brązowa	gatunek monotypowy	lasy Ankarana, Analamerana i Montagne d’Ambre, rozłącznie w regionie Daraina, na południe do rzeki Manambato; zakres wysokości: do 1400 m n.p.m.	DC: 38–40 cm DO: 50–55 cm MC: około 1,9 kg	EN
	Eulemur cinereiceps	(A. Grandidier & Milne-Edwards, 1890)	lemuria szarogłowa	gatunek monotypowy	pas od rzeki Manampatrana na południe do rzeki Mananara, także Manombo i Agnalazaha (wybrzeże na południe od Farafangany); zakres wysokości: 0–615 m n.p.m.	DC: 39–40 cm DO: 50–55 cm MC: około 2 kg	CR
	Eulemur collaris	(É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1812)	lemuria obroźna	gatunek monotypowy	rzeka Mananara na południe do obszaru w pobliżu Tôlanaro, na zachód do lasów Kalambatritra; izolowane populacje w Parku Narodowym Midongy du Sud i Vohipaho	DC: 39–40 cm DO: 50–55 cm MC: około 2,2 kg	EN
	Eulemur macaco	(Linnaeus, 1766)	lemuria czarna	gatunek monotypowy	rzeka Mahavavy na południe do rzeki Andranomalaza; półwysep Ampasindava, wyspy Nosy Be i Nosy Komba, na północny wschód od Ambanji; zakres wysokości: 0–1600 m n.p.m.	DC: 39–45 cm DO: 51–65 cm MC: 1,9–2 kg	EN
	Eulemur flavifrons	(J.E. Gray, 1867)	lemuria błękitnooka	gatunek monotypowy	od rzeki Andranomalaza (zgłaszany na północny wschód od rzeki, na wschód od rezerwatu specjalnego Manongarivo) na południe do rzeki Maevarano, na wschód do rzeki Sandrakota	DC: 39–45 cm DO: 51–65 cm MC: 1,8–1,9 kg	CR
	Eulemur coronatus	(J.E. Gray, 1842)	lemuria koroniasta	gatunek monotypowy	od przylądka Tanjona Bobaomby na południe wzdłuż wschodniego brzegu rzeki Mahavavy, na wschód wzdłuż rzeki Manambato aż do miejsca tuż na północ od Sambava; zakres wysokości: 0–1400 m n.p.m.	DC: 34–36 cm DO: 41–49 cm MC: około 1,3 kg	EN
	Eulemur rubriventer	(I. Geoffroy Saint-Hilaire, 1850)	lemuria czerwonobrzucha	gatunek monotypowy	nieregularnie od masywu Tsaratanana na południe wzdłuż cienkiego pasa wschodniego lasu deszczowego do rezerwatu specjalnego Pic d’Ivohibe i rzeki Manampatran; zakres wysokości: do 2400 m n.p.m.	DC: 35–40 cm DO: 43–53 cm MC: około 2 kg	VU
	Eulemur mongoz	(Linnaeus, 1766)	lemuria manguścia	gatunek monotypowy	regiony Ambato Boeny i Ankarafantsiki, na północ od zatoki Narinda, na południe od klasyfikowanego lasu Tsiombikibo i jeziora Kinkony; introdukowany na Komory	DC: 30–35 cm DO: 45–48 cm MC: 1,1–1,3 kg	CR

Kategorie IUCN:  VU  – gatunek narażony,  EN  – gatunek zagrożony,  CR  – gatunek krytycznie zagrożony.

Drzewo filogenetyczne rodzaju Eulemur oparte na dwóch loci mitochondrialnych i trzech jądrowych; liczby przedstawiają prawdopodobieństwo a posteriori każdego węzła^[12]:

1	1 0,6 0,98 0,9 0,86 1 E. albifrons E. sanfordi E. fulvus 0,98 E. rufus E. rufifrons 0,91 E. cinereiceps E. collaris E. rubriventer E. mongoz 0,58 E. coronatus 1 E. flavifrons E. macaco

Uwagi

1. W części.
2. DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała