Loading AI tools
wieś w województwie podkarpackim Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Krempna (j. rusiński Крампна) – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie jasielskim, w gminie Krempna[4][6].
wieś | |
Widok na wieś ze zbocza góry Łokieć, na której znajduje się cmentarz wojenny nr 6. | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Powiat | |
Gmina | |
Liczba ludności (2011) | |
Strefa numeracyjna |
13 |
Kod pocztowy |
38-232[3] |
Tablice rejestracyjne |
RJS |
SIMC |
0355358[4] |
Położenie na mapie gminy Krempna | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego | |
Położenie na mapie powiatu jasielskiego | |
49°30′40″N 21°30′02″E[5] |
W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Krempna. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.
Miejscowość jest siedzibą gminy Krempna, dyrekcji Magurskiego Parku Narodowego, oraz parafii św. Maksymiliana Kolbe, należącej do dekanatu Nowy Żmigród, diecezji rzeszowskiej.
SIMC | Nazwa | Rodzaj |
---|---|---|
0355364 | Huta Krempska | przysiółek |
Wieś lokowana na prawie magdeburskim w pierwszej połowie XV wieku jako niemiecka kolonia Krummbach.
Wieś założył Mikołaj Stadnicki. Do połowy XVII wieku pozostawała ona częścią kompleksu dóbr hr. Stadnickich. Mikołaj zmarł w 1510 r. i dobra te odziedziczył kasztelan sanocki Andrzej Stadnicki. Po śmierci kasztelana, w 1554 roku jego synowie – Marek i Mikołaj Stadniccy podzielili między siebie posiadłości ojca. Właścicielami tych ziem Stadniccy pozostawali do 1663 roku, gdy dobra rodowe podzielono pomiędzy Aleksandra Tymienieckiego i Stadnickich. W końcu XVII wieku dobra żmigrodzkie wraz z Krempną przejęli Wiśniowieccy. Kolejnymi właścicielami zostali Radziwiłłowie (m.in. Karol Radziwiłł), Józef Bobowski, Stanisław Grzembski, Józef Zubrzycki, Józef i Anna Cichońscy, Dankiewiczowie, Jan Lewicki i Józef Kalasenty Dankiewicz, Potuliccy (m.in. Franciszka Potulicka).
W 1457 i 1657 roku stacjonowały tu wojska węgierskie, które wieś znacząco zniszczyły. Po I rozbiorze Polski w 1772 roku Krempna znalazła się pod zaborem austriackim będąc częścią Galicji. W 1807 urodził się w Krempnej Jan Wendziłowicz, pochodzący z rusińskiej rodziny duchowny greckokatolicki, malarz i rzeźbiarz. W roku 1849 wieś opanowała epidemia cholery, a jej nawrót nastąpił w roku 1873. Do 1914 wieś liczyła 1200 mieszkańców, w tym głównie Polaków i Rusinów (Łemków).
W 1914 wojska węgierskie wygnały krempnian, zmuszając ich do schronienia się w Żydowskim. W 1915 roku wieś została ponownie spustoszona na skutek operacji gorlickiej[7]. Po 1918 roku weszła w skład niepodległej już Polski. 7 września 1939 walki z nacierającymi od południa niemieckimi kolumnami pancernymi toczył w okolicach Krempnej batalion Obrony Narodowej „Rzeszów”. Powstała tam na początku wojny trasa przerzutowa przez Hałbów i Hutę Krempską zwana Korytarzem, która istniała do końca okupacji.
W październiku 1939 roku, już po zajęciu przez Niemców Krempnej, zjawiła się we wsi ukraińska delegacja, która oświadczyła, że: była Polska, ale już jej nigdy nie będzie. Panowali Polacy, ale teraz już nie będą nigdy. Polaczki dwacet (20) lat kręcili nam językami a teraz kręcić nie będą[8]. Za przyzwoleniem Niemców w październiku 1939 powołano ukraińską administrację i do szkół jako obowiązkowy wprowadzono język ukraiński. Posterunek policji w Krempnej obsadzony był 12 ukraińskimi funkcjonariuszami dowodzonymi przez niemieckiego komendanta.
Ten teren obejmowała Placówka AK Żmigród Zimorodek z dowódcą sierżantem Józefem Przybyłowskim Zdzisławem. Patrole AK Antoniego Zawadzkiego Teresy urządzały różne akcje, np. zlikwidowały ukraińskiego komendanta posterunku w Krempnej. Ponadto we wsi działała konspiracja (wśród miejscowych Polaków) związana z Armią Krajową[9].
25 kwietnia 1943 r. gestapowiec Wilhelm Schuhmacher sprowadził 16 kalekich Łemków, Romów, Żydów na cmentarz do Nowego Żmigrodu i rozstrzelał ich.
13 września 1944 wieś została zajęta przez wojska radzieckie[10].
Po roku 1944 rozpoczęły się represje na AKowcach, których osadzano w więzieniach i w obozach lub wywożono na Syberię. Z Krempnej do ZSRR przesiedlono miejscowych Rusinów w okolice miasta Kałusza w obwodzie lwowskim. Z 10 tys. Rusinów zamieszkujących do 1939 gminę Krempna wysiedlono do roku 1947 ponad 80%. W lipcu 1946 nastąpił ostatni napad ukraińskich nacjonalistów z UPA na wieś. Po wysiedleniu Rusinów w Krempnej i okolicach pozostali tylko miejscowi Polacy, do których wkrótce dołączyli nowi polscy osadnicy (do Krempnej i okolic przybyło ok. 400 rodzin)[11].
W roku 1973 Krempna została ponownie siedzibą władz gminy.
W Krempnej znajduje się zalew na Wisłoce oraz ośrodek jazdy konnej.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.