Komenda Rejonu Uzupełnień Starogard

Komenda Rejonu Uzupełnień Starogard (KRU Starogard) – organ wojskowy właściwy w sprawach uzupełnień Sił Zbrojnych II Rzeczypospolitej i administracji rezerw w powierzonym mu rejonie^[1].

Komenda Rejonu Uzupełnień Starogard

Powiatowa Komenda Uzupełnień
Starogard

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1920
Rozformowanie	1939
Tradycje
Rodowód	PKU Starogard
Działania zbrojne
wojna polsko-bolszewicka kampania wrześniowa
Organizacja
Dyslokacja	Starogard
Podległość	DOGen. „Pomorze” DOK VIII
Skład	PKU typ II, III

Komendy rejonów uzupełnień OK VIII

Historia komendy

W czerwcu 1921 roku PKU Starogard była podporządkowana Dowództwu Okręgu Generalnego „Pomorze” i obejmowała swoją właściwością powiaty: chojnicki, starogardzki, tucholski i złotowski^[2].

Z dniem 15 listopada 1921 roku, po wejściu w życie nowego podziału kraju na dziesięć okręgów korpusów oraz wejściu w życie pokojowej organizacji służby poborowej, PKU Starogard została podporządkowana Dowództwu Okręgu Korpusu Nr VIII, a jej okręg poborowy obejmował powiaty: chojnicki, gniewski, sępoleński, starogardzki, tczewski i tucholski. Powiat tczewski został wyłączony z PKU Kościerzyna. W siedzibie każdego z sześciu powiatów miał rezydować oficer ewidencyjny. W 1923 roku obsadzone było jedynie stanowisko oficera ewidencyjnego Tuchola (por. piech. Adolf Wierzbicki)^[3][4][5][6].

Z dniem 1 czerwca 1922 roku została zlikwidowana gospoda inwalidzka przy PKU Starogard^[7].

18 listopada 1924 roku weszła w życie ustawa z dnia 23 maja 1924 roku o powszechnym obowiązku służby wojskowej^[8], a 15 kwietnia 1925 roku rozporządzenie wykonawcze ministra spraw wojskowych do tejże ustawy, wydane 21 marca tego roku wspólnie z ministrami: spraw wewnętrznych, zagranicznych, sprawiedliwości, skarbu, kolei, wyznań religijnych i oświecenia publicznego, rolnictwa i dóbr państwowych oraz przemysłu i handlu^[6]. Wydanie obu aktów prawnych wiązało się z przejęciem przez władze cywilne (administracji I instancji) większości zadań związanych z przygotowaniem i przeprowadzeniem poboru^[9][10]. Przekazanie większości zadań władzom cywilnym umożliwiło organom służby poborowej zajęcie się wyłącznie racjonalnym rozdziałem rekruta oraz ewidencją i administracją rezerw. Do tych zadań dostosowana została organizacja wewnętrzna powiatowych komend uzupełnień i ich składy osobowe. Poszczególne komendy różniły się między sobą składem osobowym w zależności od wielkości administrowanego terenu^[11].

Zadania i nowa organizacja PKU określone zostały w wydanej 27 maja 1925 roku instrukcji organizacyjnej służby poborowej na stopie pokojowej^[9]. W skład PKU Starogard wchodziły trzy referaty: I) referat administracji rezerw, II) referat poborowy i referat inwalidzki^[9]. Nowa organizacja i obsada służby poborowej na stopie pokojowej według stanów osobowych L. O. I. Szt. Gen. 3477/Org. 25 została ogłoszona 4 lutego 1926 roku. Z tą chwilą zniesione zostały stanowiska oficerów ewidencyjnych^[12][13][14].

12 marca 1926 roku została ogłoszona obsada personalna Przysposobienia Wojskowego, zatwierdzona rozkazem Dep. I L. 6000/26 przez pełniącego obowiązki szefa Sztabu Generalnego gen. dyw. Edmunda Kesslera, w imieniu ministra spraw wojskowych. Zgodnie z nową organizacją pokojową Przysposobienia Wojskowego zostały zlikwidowane stanowiska oficerów instrukcyjnych przy PKU, a w ich miejsce utworzone rozkazem Oddz. I Szt. Gen. L. 7600/Org. 25 stanowiska oficerów przysposobienia wojskowego w pułkach piechoty^[15].

Od 1926 roku, obok ustawy o powszechnym obowiązku służby wojskowej i rozporządzeń wykonawczych do niej, działalność PKU Starogard normowała „Tymczasowa instrukcja służbowa dla PKU”, wprowadzona do użytku rozkazem MSWojsk. Dep. Piech. L. 100/26 Pob.^[16]

Z dniem 10 stycznia 1927 roku, w związku z likwidacją PKU Szubin i PKU Lubicz, minister spraw wojskowych dokonał zmian w podziale terytorialnym Okręgu Korpusu Nr VIII. W ramach tych zmian z PKU Starogard zostały włączone powiaty sępoleński i tucholski. Pierwszy z wymienionych powiatów został przyłączony do PKU Bydgoszcz, a drugi do PKU Grudziądz. Jednocześnie skład osobowy PKU Starogard został zredukowany do typu II^[17]. Od tego czasu PKU Starogard administrowała powiatami: chojnickim, gniewskim, starogardzkim i tczewskim^[18]. W grudniu 1930 roku komenda posiadała skład osobowy typ III^[16].

31 lipca 1931 roku gen. dyw. Kazimierz Fabrycy, w zastępstwie ministra spraw wojskowych, rozkazem B. Og. Org. 4031 Org. wprowadził zmiany w organizacji służby poborowej na stopie pokojowej. Zmiany te polegały między innymi na zamianie stanowisk oficerów administracji w PKU na stanowiska oficerów broni (piechoty) oraz zmniejszeniu składu osobowego PKU typ I–IV o jednego oficera i zwiększeniu o jednego urzędnika II kategorii. Liczba szeregowych zawodowych i niezawodowych oraz urzędników III kategorii i niższych funkcjonariuszy pozostała bez zmian^[19].

Z dniem 1 kwietnia 1932 roku został zniesiony powiat gniewski, a należące do niego gminy włączone do powiatów: starogardzkiego, świeckiego i tczewskiego^[20].

20 lipca 1932 prezydent RP nadał Medal Niepodległości st. sierż. Stanisławowi Lewickiemu z PKU Starogard^[21][22][23].

1 lipca 1938 roku weszła w życie nowa organizacja służby uzupełnień, zgodnie z którą dotychczasowa PKU Starogard została przemianowana na Komendę Rejonu Uzupełnień Starogard przy czym nazwa ta zaczęła obowiązywać 1 września 1938 roku^[24], z chwilą wejścia w życie ustawy z dnia 9 kwietnia 1938 roku o powszechnym obowiązku wojskowym^[25]. Obok wspomnianej ustawy i rozporządzeń wykonawczych do niej, działalność KRU Starogard normowały przepisy służbowe MSWojsk. D.D.O. L. 500/Org. Tjn. Organizacja służby uzupełnień na stopie pokojowej z 13 czerwca 1938 roku. Zgodnie z tymi przepisami komenda rejonu uzupełnień była organem wykonawczym służby uzupełnień^[26] .

Komendant rejonu uzupełnień w sprawach dotyczących uzupełnień Sił Zbrojnych i administracji rezerw podlegał bezpośrednio dowódcy Okręgu Korpusu Nr VIII, który był okręgowym organem kierowniczym służby uzupełnień. Rejon uzupełnień nie uległ zmianie i nadal obejmował powiaty: chojnicki, starogardzki i tczewski^[1].

Obsada personalna

Poniżej przedstawiono wykaz oficerów zajmujących stanowisko komendanta Powiatowej Komendy Uzupełnień i komendanta rejonu uzupełnień oraz wykaz osób funkcyjnych (oficerów i urzędników wojskowych) pełniących służbę w PKU i KRU Starogard, z uwzględnieniem najważniejszych zmian organizacyjnych przeprowadzonych w 1926 i 1938 roku.

Komendanci
Stopień, imię i nazwisko	Okres pełnienia funkcji	Kolejne stanowisko (dalsze losy)
płk kaw. Adam Łukaszewicz[uwaga 1]	12 XI 1919 – 22 V 1920	komendant PKU 29 pp w Kaliszu
ppłk piech. Mieczysław Łobodziński[uwaga 2]	1920 – III 1921[37]	Główna Stacja Zborna Lublin
mjr piech. Roman Jachimowicz[uwaga 3]	od III 1921[37]
płk piech. Leon Silicki	1923[4] – II 1927[39]	stan spoczynku z dniem 30 IV 1927
mjr piech. Jan I Kijowski	II[40] – III 1927[41]	komendant PKU Kamionka Strumiłowa
ppłk art. Jan Władysław Ryż	III[41] – X 1927[42]	komendant PKU Przemyśl
ppłk piech. Leon I Dąbrowski	XI 1927[43] – XI 1932	dyspozycja dowódcy OK VIII[44][45]
ppłk piech. Lucjan Bornstaedt	VI 1933[46] – 1939[47]	w niemieckiej niewoli

Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych PKU w latach 1921–1925[48][5]
I referent	kpt. kanc. Karol Czepel	od 7 V 1923[49]
	mjr piech. Leon Rapszewicz	1 X 1923[50] – II 1926[51]	dyspozycja dowódcy OK VIII
II referent	urzędnik wojsk. XI rangi Alfred Gebel	do 25 V 1923[52]	OE Wągrowiec PKU Szubin
	por. kanc. Stanisław Tyrała	25 V[52] – 19 VI 1923[53]	OE Wągrowiec PKU Szubin
	urzędnik wojsk. XI rangi / por. kanc. Alfred Gebel	19 VI 1923[54] – II 1926	kierownik II referatu
oficer instrukcyjny	por. piech. Robert Antoni Bałowski	1923 – X 1925[55]	64 pp
	kpt. piech. Jan Ferdynand Stettner	od X 1925[55]
oficer ewidencyjny na powiat chojnicki	por. art. Leszek Jerzy Rudnicki	2 X 1923[56] – VI 1924[57]	18 pap
	chor. Marcin Kowalczyk[uwaga 4]	od II 1925[59]
oficer ewidencyjny na powiat gniewski	wakat
oficer ewidencyjny na powiat sępoleński	por. piech. Stanisław III Witkowski	od IV 1925[60]
oficer ewidencyjny na powiat starogardzki	urzędnik wojsk. X rangi Ignacy Macherski	od IV 1923[61]
	ppor. rez. powoł. do sł. czyn. Alojzy Kucharski	22 IX[62] – XII 1923[63]	II referent PKU Kościerzyna
	urzędnik wojsk. X rangi / por. kanc. Jan Żarnowski	XII 1923[64] – II 1926	referent
oficer ewidencyjny na powiat tczewski	urzędnik wojsk. XI rangi / chor. Jan Niżnik[65]	od 21 VI 1923[66]
oficer ewidencyjny na powiat tucholski	por. piech. Adolf Wierzbicki	4 VI[67] – 16 VIII 1923[68]	II referent PKU Zamość
	urzędnik wojsk. XI rangi / chor. Jan Markowski[uwaga 5]	od 16 VIII 1923[70] – był w 1925
Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych PKU w latach 1926–1938[71][72][73]
kierownik I referatu administracji rezerw i zastępca komendanta	mjr piech. Jan Ferdynand Stettner	do X 1926[74]	dowódca III/65 pp
	mjr piech. Władysław Pietraszkiewicz	do V 1927[75]	oficer placu Kalisz
	mjr żand. / piech. Wincenty Strohe	IX 1927 – II 1929	dyspozycja dowódcy OK VIII
	mjr piech. Michał Perestaj	III[76] – VII 1929[77]	dyspozycja dowódcy OK VIII
	kpt. piech. Michał Talaga[uwaga 6]	15 I 1932[79] – 30 IX 1933[80]	stan spoczynku
	kpt. piech. Bronisław Michał Roganowicz	1933 – VI 1938	kierownik I referatu KRU
kierownik II referatu poborowego	por. kanc. Alfred Gebel	od II 1926
	por. kanc. Ferdynand Trapp[uwaga 7]	p.o. VII 1929[83] – 31 III 1932[84]	stan spoczynku
	por. kanc. / piech. Jan Żarnowski[uwaga 8]	był w 1932 – 30 VI 1934[87]	stan spoczynku
	kpt. piech. Józef Błażej Muzyka[uwaga 9]	1934, był w VI 1935
referent inwalidzki	por. kanc. Józef Smejkal	od II 1926
	por. kanc. Ferdynand Trapp	V 1927[90] – VII 1927	p.o. kierownika II referatu
referent	por. kanc. Jan Żarnowski	II 1926 – ?	kierownik II referatu
Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych KRU w latach 1938–1939[47][uwaga 10]
kierownik I referatu ewidencji	kpt. adm. (piech.) Bronisław Michał Roganowicz[uwaga 11]	był w III 1939
kierownik II referatu uzupełnień	kpt. adm. (piech.) Wacław Józef Tencza	był w III 1939

Uwagi

1. Płk kaw. Adam Łukaszewicz urodził się 24 września 1861 roku. 5 kwietnia 1919 roku został przyjęty do Wojska Polskiego z byłych Korpusów Wschodnich i byłej armii rosyjskiej, z zatwierdzeniem posiadanego stopnia pułkownika ze starszeństwem od dnia 19 kwietnia 1916 roku, zaliczeniem do rezerwy i powołaniem do służby czynnej na czas wojny, aż do demobilizacji oraz przydzielony z dniem 16 stycznia 1919 roku na stanowisko komendanta etapowego powiatu białostockiego^[27]. 12 listopada 1919 roku został przeniesiony z Dowództwa miasta Białystok do PKU Starogard na stanowisko komendanta^[28]. 22 maja 1920 roku został przeniesiony do PKU 29 pp w Kaliszu na stanowisko komendanta, a siedem dni później został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 roku w stopniu pułkownika, w kawalerii, w grupie oficerów byłych Korpusów Wschodnich i byłej armii rosyjskiej^[29]. Z dniem 1 maja 1921 został przeniesiony w stan spoczynku^[30]. 26 października 1923 roku Prezydent RP Stanisław Wojciechowski zatwierdził go w stopniu pułkownika piechoty^[31]. Na emeryturze mieszkał w Białymstoku^[32].
2. Płk piech. Mieczysław Łobodziński urodził się 15 października 1855 roku. 6 października 1919 roku został przyjęty do Wojska Polskiego z byłej armii austriacko-węgierskiej, z zatwierdzeniem posiadanego stopnia podpułkownika, zaliczeniem do rezerwy i powołaniem do służby czynnej na czas wojny, aż do demobilizacji oraz przydzielony do Sekcji Poboru i Uzupełnień Ministerstwa Spraw Wojskowych^[33]. 12 listopada 1919 roku został przeniesiony do Powiatowej Komendy Uzupełnień Kościerzyna na stanowisko komendanta^[28]. 11 czerwca 1920 roku został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 roku w stopniu podpułkownika, w piechocie, w grupie oficerów byłej armii austriacko-węgierskiej. Był już wówczas w PKU Starogard^[34]. W marcu 1921 roku został przeniesiony do Głównej Stacji Zbornej Lublin. Z dniem 1 maja 1921 został przeniesiony w stan spoczynku, w stopniu pułkownika^[35]. 26 października 1923 roku Prezydent RP Stanisław Wojciechowski zatwierdził go w stopniu pułkownika piechoty^[31]. Na emeryturze mieszkał w Miasteczku, w powiecie wyrzyskim^[36].
3. Roman Jachimowicz (ur. 11 listopada 1871). W styczniu 1919 był komendantem sztabu 4 Dywizji Strzelców Polskich. W 1923 roku był już w stanie spoczynku i mieszkał w Toruniu. 26 października 1923 roku Prezydent RP Stanisław Wojciechowski zatwierdził go w stopniu podpułkownika^[38].
4. Urzędnik wojsk. XI rangi Marcin Kowalczyk (ur. 7 listopada 1884) z dniem 1 stycznia 1925 roku został mianowny chorążym zawodowym w piechocie z równoczesnym wcieleniem do 65 pp i przydzieleniem do PKU Starogard na stanowisko OE Chojnice. Wcześniej pełnił służbę w PKU Toruń na stanowisku II referenta i oficera ewidencyjnego na powiat toruński (od października 1924 roku)^[58].
5. Urzędnik wojsk. XI rangi Jan Markowski (ur. 16 maja 1888) z dniem 1 stycznia 1925 roku został mianowny chorążym zawodowym w piechocie z równoczesnym wcieleniem do 65 pp i poostawieniem na dotychczasowym stanowisku w PKU Starogard^[69].
6. Kpt. piech. Michał Talaga (ur. 18 września 1894) został przyjęty do Wojska Polskiego z byłej armii austro-węgierskiej. Na stopień kapitana został mianowany ze starszeństwem z 15 sierpnia 1924 roku w korpusie oficerów piechoty^[78].
7. por. kanc. Ferdynand Trapp (ur. 9 marca 1886, zm. 1978) był żonaty z Zofią z domu Vorreiter (1891-1974), z którą miał syna Ferdynanda (1914-1998) – harcmistrza, komendanta Chorągwi Gdańskiej (1958-1963)^[81]. We wrześniu 1914 roku był „c. i k. nadogniomistrzem 30 pułku polnej artylerii”^[82]. Został przyjęty do Wojska Polskiego z byłej armii austro-węgierskiej. Z dniem 31 marca 1932 roku został przeniesiony w stan spoczynku.
8. Por. Jan Żarnowski (ur. 7 stycznia 1888) w marcu 1934 roku został przeniesiony do korpusu oficerów piechoty z pozostawieniem na dotychczasowym stanowisku^[85], a z dniem 30 czerwca tego roku przeniesiony w stan spoczynku. W 1938 roku został odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi^[86].
9. Kpt. piech. Józef Błażej Muzyka (ur. 11 marca 1893^[88]). W styczniu 1934 roku ogłoszono jego przydział z 60 pp w Ostrowie Wlkp. do PKU Starogard^[89].
10. Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939 roku, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939 roku^[91].
11. Kpt. adm. (piech.) Bronisław Michał Roganowicz^[92] (ur. 26 kwietnia 1897) był odznaczony Krzyżem Walecznych (dwukrotnie) i Srebrnym Krzyżem Zasługi^[93]. W kwietniu 1933 roku przydzielony został z 20 pp w Krakowie do PKU Starogard, w celu odbycia praktyki poborowej^[94]. Po przeniesieniu kpt. piech. Michała Talagi w stan spoczynku (30 września 1933 roku) objął stanowisko kierownika I referatu administracji rezerw i zastępcy komendanta.

Przypisy

1. Dz.U. z 1939 r. nr 20, poz. 131.
2. Rozkaz DOGen. Kielce Nr 69 z 23 czerwca 1921 roku, zał. nr 2 do pkt 11
3. Almanach oficerski 1923/24 ↓, s. 37.
4. Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1479.
5. Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1348.
6. Dz.U. z 1925 r. nr 37, poz. 252.
7. Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 23 z 6 czerwca 1922 roku, poz. 346.
8. Dz.U. z 1924 r. nr 61, poz. 609.
9. Jarno 2001 ↓, s. 169.
10. Moczyński 1928 ↓, s. 393, autor użył sformułowania „wszystkie czynności przygotowawcze do poboru, jak również jego przeprowadzenie przeszły do władz administracyjnych”, co nie odpowiadało podziałowi kompetencji władz wojskowych i cywilnych, określonych we wspomnianych aktach prawa.
11. Moczyński 1928 ↓, s. 393–394.
12. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 7-20.
13. Moczyński 1928 ↓, s. 393, wg autora stanowiska oficerów ewidencyjnych, po krótkotrwałym przydzieleniu ich do władz administracyjnych, zostały zniesione w 1925 roku.
14. Jarno 2001 ↓, s. 169, autor także datuje zniesienie stanowisk oficerów ewidencyjnych na rok 1925, co stoi w sprzeczności z ogłoszoną 4 lutego 1926 roku obsadą służby poborowej na stopie pokojowej.
15. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 1-10.
16. Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 40 z 23 grudnia 1930 roku, poz. 471.
17. Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 2 z 21 stycznia 1927 roku, poz. 15.
18. Dz.U. z 1930 r. nr 31, poz. 270.
19. Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 23 z 31 lipca 1931 roku, poz. 290.
20. Dz.U. z 1932 r. nr 3, poz. 19.
21. M.P. z 1932 r. nr 167, poz. 198.
22. Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-04-20]..
23. Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-04-20]..
24. Jarno 2001 ↓, s. 173.
25. Dz.U. z 1938 r. nr 25, poz. 220.
26. Historia WKU Suwałki ↓.
27. Dz. Rozk. Wojsk. Nr 43 z 17 kwietnia 1919 roku, poz. 1383, 1395.
28. Dz. Rozk. Wojsk. Nr 97 z 27 grudnia 1919 roku, poz. 4077.
29. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 21 z 9 czerwca 1920 roku, s. 399, 423.
30. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 16 z 23 kwietnia 1921 roku, s. 822.
31. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 70 z 7 listopada 1923 roku, s. 739.
32. Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1408.
33. Dz. Rozk. Wojsk. Nr 94 z 10 listopada 1919 roku, poz. 3631.
34. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 23 z 23 czerwca 1920 roku, s. 497.
35. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 16 z 23 kwietnia 1921 roku, s. 820.
36. Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 885.
37. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 9 kwietnia 1921 roku, s. 690.
38. Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1583.
39. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 5 lutego 1927 roku, s. 37, 44.
40. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 18 lutego 1927 roku, s. 65.
41. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 17 marca 1927 roku, s. 78.
42. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 25 z 31 października 1927 roku, s. 314.
43. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 25 z 31 października 1927 roku, s. 301.
44. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 12 z 15 listopada 1932 roku, s. 397.
45. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 20 maja 1933 roku, s. 122, z dniem 30 kwietnia 1933 roku został przeniesiony w stan spoczynku.
46. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 28 czerwca 1933 roku, s. 130.
47. Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 858.
48. Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1479, 1562.
49. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 31 z 23 maja 1923 roku, s. 288, z równoczesnym przeniesieniem z korpusu oficerów piechoty (56 pp) do korpusu oficerów administracji, dział kancelaryjny.
50. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 67 z 20 października 1923 roku, s. 718.
51. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 2.
52. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 35 z 2 czerwca 1923 roku, s. 368.
53. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 43 z 29 czerwca 1923 roku, s. 433.
54. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 43 z 29 czerwca 1923 roku, s. 434.
55. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 97 z 1 października 1925 roku, s. 527.
56. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 66 z 16 października 1923 roku, s. 708.
57. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 61 z 29 czerwca 1924 roku, s. 364.
58. Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1560.
59. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 18 z 17 lutego 1925 roku, s. 77.
60. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 45 z 23 kwietnia 1925 roku, s. 218.
61. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 24 z 27 kwietnia 1923 roku, s. 275.
62. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 65 z 10 października 1923 roku, s. 700.
63. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 75 z 6 grudnia 1923 roku, s. 701.
64. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 75 z 6 grudnia 1923 roku, s. 703.
65. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 8 lutego 1925 roku, s. 62.
66. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 44 z 3 lipca 1923 roku, s. 445.
67. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 38 z 12 czerwca 1923 roku, s. 393.
68. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 58 z 6 września 1923 roku, s. 545.
69. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 27 stycznia 1925 roku, s. 41.
70. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 58 z 6 września 1923 roku, s. 549.
71. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 16.
72. Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 524.
73. Lista starszeństwa 1935 ↓, s. 10, 40, 56.
74. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 42 z 11 października 1926 roku, s. 338.
75. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 15 z 23 maja 1927 roku, s. 148.
76. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 12 marca 1929 roku, s. 90.
77. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 6 lipca 1929 roku, s. 186.
78. Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 50.
79. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 23 marca 1932 roku, s. 231.
80. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 7 czerwca 1934 roku, s. 184.
81. hm. Ferdynand Trapp.
82. Wiadomości o zaginionych. „Ilustrowany Kurier Codzienny”. 230, s. 4, 1914-09-27. Kraków.
83. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 6 lipca 1929 roku, s. 212.
84. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 23 grudnia 1931 roku, s. 414.
85. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 12 marca 1934 roku, s. 87.
86. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 11 listopada 1938 roku, s. 50.
87. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 7 czerwca 1934 roku, s. 144.
88. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 26 stycznia 1934 roku, s. 33, sprostowano imię i datę urodzenia z „Józef ur. 1 marca 1893” na „Józef Błażej ur. 11 marca 1893”.
89. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 26 stycznia 1934 roku, s. 9.
90. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 15 z 23 maja 1927 roku, s. 150.
91. Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.
92. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 26 stycznia 1934 roku, s. 30, sprostowano imię z „Bronisław” na „Bronisław Michał”.
93. Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 292.
94. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 11 kwietnia 1933 roku, s. 82.

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-02-09].
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty. 5 czerwca 1935. Dodatek bezpłatny dla prenumeratorów „Przeglądu Piechoty”. Jagiellońska Biblioteka Cyfrowa, 1935. [dostęp 2016-06-05].
• Karol Firich, Stanisław Krzysik, Tadeusz Kutrzeba, Stanisław Müller, Józef Wiatr: Almanach oficerski na rok 1923/24 zeszyt 2, dział III. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1923.
• Witold Jarno: Okręg Korpusu Wojska Polskiego nr IV Łódź 1918-1939. Łódź: Wydawnictwo „Ibidem”, 2001. ISBN 83-88679-10-4.
• Jarosław Kowalewski: Historia Wojskowej Komendy Uzupełnień w Suwałkach. Wojskowa Komenda Uzupełnień w Suwałkach. [dostęp 2019-05-18].
• Henryk Moczyński: Służba poborowa. W: Dziesięciolecie Odrodzenia Polskiej Siły Zbrojnej 1918–1928. Henryk Stanisław Mościcki (red.) Włodzimierz Dzwonkowski (red.) Tadeusz Bałaban (red.). Warszawa: Tadeusz Złotnicki, 1928, s. 391–394.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.