Komenda Rejonu Uzupełnień Gniezno

Komenda Rejonu Uzupełnień Gniezno (KRU Gniezno) – organ wojskowy właściwy w sprawach uzupełnień Sił Zbrojnych II Rzeczypospolitej i administracji rezerw w powierzonym mu rejonie^[1].

Komenda Rejonu Uzupełnień Gniezno

Powiatowa Komenda Uzupełnień
Gniezno

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1919
Rozformowanie	1939
Tradycje
Rodowód	OKU Gniezno PKU Gniezno
Komendanci
Pierwszy	ppor. Józef Śmielewski
Ostatni	mjr Władysław Kański
Działania zbrojne
kampania wrześniowa
Organizacja
Dyslokacja	Gniezno
Podległość	DOGen. „Poznań” DOK VII
Skład	PKU typ IV

Komendy rejonów uzupełnień DOK VII

Historia komendy

W czerwcu 1921 roku Powiatowa Komenda Uzupełnień Gniezno była podporządkowana Dowództwu Okręgu Generalnego „Poznań” i obejmowała swoją właściwością powiaty: gnieźnieński, średzki, wągrowiecki, witkowski i wrzesiński^[2].

15 listopada 1921 roku, po wprowadzeniu podziału kraju na dziesięć okręgów korpusów oraz wprowadzeniu pokojowej organizacji służby poborowej, dotychczasowa PKU Gniezno została podporządkowana Dowództwu Okręgu Korpusu Nr VII w Poznaniu i obejmowała swoją właściwością powiaty: gnieźnieński, witkowski, wrzesiński i poznański wschodni. Powiat średzki został włączony do nowo powstałej PKU Jarocin, natomiast powiat wągrowiecki do nowo utworzonej PKU Szubin na obszarze sąsiedniego Okręgu Korpusu Nr VIII. W siedzibie każdego z powiatów rezydować miał oficer ewidencyjny. W 1923 roku stanowiska te nie zostały obsadzone^[3][4][5].

Z dniem 1 stycznia 1925 roku zostały zniesione dwa odrębne powiaty poznański zachodni i poznański wschodni, a w ich miejsce utworzony jeden powiat poznański z siedzibą starostwa w Poznaniu^[6]. Nowo utworzony powiat poznański został włączony do PKU Poznań Powiat, natomiast PKU Gniezno od tego czasu administrowała powiatami: gnieźnieńskim, witkowskim i wrzesińskim^[7].

Z dniem 10 stycznia 1927 roku, w związku z likwidacją PKU Gostyń, minister spraw wojskowych dokonał zmian w podziale terytorialnym Okręgu Korpusu Nr VII. W ramach tych zmian z PKU Jarocin został wyłączony powiat średzki i włączony do PKU Gniezno^[8].

Z dniem 1 kwietnia 1927 roku został zniesiony powiat witkowski, a należące do niego miasta, gminy wiejskie i obszary dworskie włączone do powiatów gnieźnieńskiego i wrzesińskiego^[9].

W marcu 1930 roku PKU Gniezno była nadal podporządkowana DOK VII w Poznaniu i administrowała miastem Gniezno oraz powiatami: gnieźnieńskim, wrzesińskim i średzkim^[10]. W grudniu tego roku komenda posiadała skład osobowy typ IV^[11].

1 lipca 1938 roku weszła w życie nowa organizacja służby uzupełnień, zgodnie z którą dotychczasowa PKU Gniezno została przemianowana na Komendę Rejonu Uzupełnień Gniezno przy czym nazwa ta zaczęła obowiązywać 1 września 1938 roku^[12], z chwilą wejścia w życie ustawy z dnia 9 kwietnia 1938 roku o powszechnym obowiązku wojskowym^[13]. Obok wspomnianej ustawy i rozporządzeń wykonawczych do niej, działalność KRU Gniezno normowały przepisy służbowe MSWojsk. D.D.O. L. 500/Org. Tjn. Organizacja służby uzupełnień na stopie pokojowej z 13 czerwca 1938 roku. Zgodnie z tymi przepisami komenda rejonu uzupełnień była organem wykonawczym służby uzupełnień^[14] .

Komendant rejonu uzupełnień w sprawach dotyczących uzupełnień Sił Zbrojnych i administracji rezerw podlegał bezpośrednio dowódcy Okręgu Korpusu Nr VII, który był okręgowym organem kierowniczym służby uzupełnień. Rejon uzupełnień nie uległ zmianie i nadal obejmował miasto Gniezno oraz powiaty: gnieźnieński, wrzesiński i średzki^[15].

16 września 1939 roku komendant RU major Kański objął dowództwo II batalionu 360 pp i na jego czele walczył w obronie Warszawy. Po kapitulacji załogi stolicy przebywał w niemieckiej niewoli m.in. w Oflagu II C Woldenberg. Zmarł 21 lipca 1968 roku^[16]. W tym samym pułku walczył również kapitan Walerian Marian Rzepecki. 28 września 1939 roku dostał się do niemieckiej niewoli. Przebywał w Oflagach II A, XI A i II B Arnswalde^[17] .

Obsada personalna

Poniżej przedstawiono wykaz oficerów zajmujących stanowisko komendanta Powiatowej Komendy Uzupełnień i komendanta rejonu uzupełnień oraz wykaz osób funkcyjnych (oficerów i urzędników wojskowych) pełniących służbę w PKU i KRU Gniezno, z uwzględnieniem najważniejszych zmian organizacyjnych przeprowadzonych w 1926 i 1938 roku.

Komendanci
Stopień, imię i nazwisko	Okres pełnienia funkcji	Kolejne stanowisko (dalsze losy)
zastępca oficera / por. Józef Śmielewski	6 II 1919[18][19] – 22 V 1920[20]	komendant PKU Bydgoszcz
mjr piech. Leopold Leparski	22 V 1920[21] – 6 VI 1921[22]	Rezerwa ofic. i urz. wojsk. przy Sekcji Uzup. i Poboru MSWojsk.
ppłk / płk art. Antoni Loster	6 VI 1921 – 1 XI 1921[23]	stan spoczynku
ppłk / płk piech. Zygmunt Rust	1923 – III 1925[24]	inspektor poborowy DOK VII
mjr piech. Stanisław Marcinek	p.o. V[25] – 1 XI 1925	referent w Dep. I MSWojsk.
mjr piech. Aleksander Kurowski	I[26] – 1 XII 1926[27]	komendant PKU Poznań Powiat
mjr piech. Eugeniusz Sypniewski	XII 1926[27] – VII 1927[28]	komendant PKU Łódź Miasto II
ppłk piech. Gustaw Płaskowicki[a]	VII 1927[29] – 31 XII 1928[30]	stan spoczynku
ppłk dypl. art. Karol Matkowski[b]	IV 1928[32] – 1 VII 1930[33]	zwolniony ze stanowiska
mjr piech. Henryk Schenk	IX 1930 – III 1932[34]	komendant PKU Kraśnik
ppłk piech. Ludwik Eugeniusz Stankiewicz	III 1932[35] – 31 VIII 1935	stan spoczynku
mjr piech. Władysław Feliks Kański	VIII 1935[36] – 1939[37]	dowódca II/360 pp od 16 IX 1939

Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych PKU w latach 1921–1925[38][39]
Nazwa stanowiska etatowego	Stopień, imię i nazwisko	Okres pełnienia funkcji	Kolejne stanowisko (dalsze losy)
I referent	kpt. piech. Stanisław Wojciech Błażejewski	1923 – II 1926	kierownik I referatu
II referent	urzędnik wojsk. XI rangi / chor. Władysław Czabania[c]	od 10 V 1923[41]
	kpt. kanc. Zygmunt Wołosewicz	XI 1924[42] – I 1925[43]	II referent PKU Święciany
	por. kanc. Jan Birecki	III 1925[44] – II 1926	referent inwalidzki
referent inwalidzki	urzędnik wojsk. XI rangi / por. kanc. Jan Birecki	1923 – ?	15 DP
	por. kanc. Bolesław Bogacki	V 1925[45] – II 1926	kierownik II referatu
referent	urzędnik wojsk. X rangi Józef Bułas	1923
oficer instrukcyjny	por. piech. Leon Kukla[d]	1923 – 1924
oficer ewidencyjny Powiat Poznań Wsch.	por. rez. tab. zatrz. w sł. czyn. Mirosław Jan Gulbiński	V[47] – 4 IX 1923	OE Gniezno
	urzędnik wojsk. XI rangi / por. kanc. Kazimierz Jencz	4 IX 1923[48] – III 1925[49]	referent inwalidzki PKU Poznań Powiat
oficer ewidencyjny Witkowo	urzędnik wojsk. XI rangi / por. kanc. Antoni Woźniak	od I 1924[50]
oficer ewidencyjny Gniezno	urzędnik wojsk. XI rangi Kazimierz Jencz	do 4 IX 1923	OE Poznań Wschód
	por. rez. tab. Mirosław Jan Gulbiński	od 4 IX 1923[51]
oficer ewidencyjny Września	urzędnik wojsk. XI rangi Władysław Siennicki	1 VI[52] – 1 IX 1923[53]	OE Oborniki PKU Szamotuły
	urzędnik wojsk. XI rangi / por. kanc. Józef Kozak	1 IX 1923[54] – VIII 1924[55]	8 dżand.
Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych PKU w latach 1926–1938[56][57][58]
kierownik I referatu administracji rezerw	kpt. piech. Stanisław Wojciech Błażejewski[e]	od II 1926
	mjr tab. Jerzy Chrzanowski[f]	X 1927[67] – III 1929[68]	dyspozycja dowódcy OK VII
	mjr piech. Henryk Schenk	III 1929 – IX 1930[69]	komendant PKU
	kpt. piech. Feliks Sieńczewski[g]	IX 1930[70] – był w VI 1935
kierownik II referatu poborowego	por. kanc. Bolesław Bogacki	II 1926 – I 1927[71]	referent PKU Poznań Miasto
	kpt. tab. Stanisław Józef II Nowakowski	IV 1928[72] –
	por. piech. Leon Antoni Nowaczkiewicz[h]	IX 1930 – VII 1935[75]	dyspozycja dowódcy OK VII
referent	por. piech. Leon Antoni Nowaczkiewicz	II 1926 – IX 1930[69]	kierownik II referatu
referent inwalidzki	por. kanc. Jan Birecki	od II 1926
Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych KRU w latach 1938–1939[37][i]
kierownik I referatu ewidencji	kpt. adm. (piech.) Walerian Marian Rzepecki[j]	1939	360 pp
kierownik II referatu uzupełnień	kpt. adm. (piech.) Bolesław Cieślak[k]	1939

Uwagi

1. Gustaw Płaskowicki (ur. 18 grudnia 1880) był odznaczony Krzyżem Walecznych.
2. Karol Matkowski (ur. 26 sierpnia 1882) z dniem 1 lipca 1930 został zwolniony z zajmowanego stanowiska, z równoczesnym skierowaniem na dwumiesięczny urlop z zachowaniem uposażenia czynnego wraz z dodatkiem służbowym. W 1934, jako oficer stanu spoczynku pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Toruń. Posiadał przydział do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr VIII. Był wówczas „przewidziany do użycia w czasie wojny”^[31]. Mieszkał w Toruniu przy ul. Mickiewicza 58. Był odznaczony Krzyżem Walecznych (dwukrotnie).
3. Władysław Czabania (ur. 18 października 1883 roku) z dniem 1 stycznia 1925 roku został mianowny chorążym zawodowym w piechocie z równoczesnym wcieleniem do 69 pp i poostawieniem na dotychczasowym stanowisku w PKU^[40].
4. Kpt. piech. Leon Kukla ur. 8 kwietnia 1894 w Osieku, w rodzinie Jakuba. Był odznaczony Krzyżem Walecznych^[46]. Został zarejestrowany przez Wojewódzki Urząd Bezpieczeństwa Publicznego w Szczecinie jako powracający 12 kwietnia 1946 z Sandbostel.
5. kpt. piech. Stanisław Wojciech Błażejewski ur. 23 kwietnia 1880 w Rybnie, w powiecie gnieźnieńskim, w rodzinie Piotra. Był odznaczony Krzyżem Walecznych^[59].
6. mjr tab. Jerzy Chrzanowski ur. 16 sierpnia 1889 w Łabiszynie, w rodzinie Alfonsa i Bronisławy von Neubauer^[17] . W czasie powstania wielkopolskiego był dowódcą Kompanii Etatowej Dowództwa I Okręgu Wojskowego. We wrześniu 1922 został przesunięty ze stanowiska zastępcy dowódcy dywizjonu na stanowisko pełniącego obowiązki dowódcy 7 Dywizjonu Taborów w Poznaniu^[60][61][62]. 1 października 1925, w związku z reorganizacją wojsk taborowych, został wyznaczony na stanowisko dowódcy 7 Szwadronu Taborów^[63]. W lipcu 1926 został przeniesiony do kadry oficerów taborowych na stanowisko szefa taborów Okręgu Korpusu Nr VII^[64]. W czerwcu 1927 został zwolniony z zajmowanego stanowiska z równoczesnym przeniesieniem służbowym do Powiatowej Komendy Uzupełnień Poznań Powiat na okres czterech miesięcy w celu odbycia praktyki poborowej^[65]. W październiku tego roku został przydzielony do PKU Gniezno na stanowisko kierownika I referatu administracji rezerw. W marcu 1929 został zwolniony z zajmowanego stanowiska i oddany do dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu Nr VII, a z dniem 30 września tego roku przeniesiony w stan spoczynku^[66]. W czasie okupacji niemieckiej pracował w firmie przewozowo-transportowej Gustawa Kaweckiego. Był członkiem Narodowej Organizacji Wojskowej i Armii Krajowej^[17] . W czerwcu 1944 został osadzony w obozie karno-śledczym w Żabikowie. 14 lipca został przetransportowany do obozu koncentracyjnego Mauthausen, w którym zmarł 24 sierpnia 1944^[17] . Był odznaczony Orderem Odrodzenia Polski.
7. kpt. piech. Feliks Sieńczewski (ur. 20 listopada 1889) do Wojska Polskiego został przyjęty z Korpusów Wschodnich i byłej armii rosyjskiej.
8. por. piech. Leon Antoni Nowaczkiewicz (ur. 6 kwietnia 1894)^[73]. W czasie powstania wielkopolskiego był dowódcą 1. kompanii III baonu II Okręgu Wojskowego. 6 lipca 1942 został stracony w więzieniu przy ul. Młyńskiej w Poznaniu^[17] . Był odznaczony Medalem Niepodległości (25 stycznia 1933)^[74].
9. Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939^[76].
10. kpt. adm. (piech.) Walerian Marian Rzepecki ur. 10 września 1892 w Dzibułkach, w ówczesnym powiecie żółkiewskim Królestwa Galicji i Lodomerii, w rodzinie Romualda. W czasie I wojny światowej walczył w szeregach cesarsko-królewskiej Obrony Krajowej. Jego oddziałem macierzystym był Pułk Strzelców Nr 19. Na stopień podporucznika rezerwy został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1916. Był odznaczony Brązowym Medalem Zasługi Wojskowej z mieczami na wstążce Krzyża Zasługi Wojskowej^[77]. W 1938 został odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi^[78]. W czasie kampanii wrześniowej 1939 został przydzielony do 360 Pułku Piechoty. 28 września 1939, po kapitulacji załogi Warszawy, dostał się do niemieckiej niewoli. Przebywał w Oflagach II A, II B i XI A^[17] .
11. kpt. adm. (piech.) Bolesław Cieślak (ur. 22 stycznia 1897) w listopadzie 1928 został przeniesiony z 57 pp do kadry oficerów piechoty z równoczesnym przydziałem służbowym do PKU Szamotuły na sześciomiesięczną praktykę poborową^[79]. W lipcu 1929 ogłoszono jego przydział do PKU Szamotuły na stanowisko referenta^[80]. We wrześniu 1930 został przesunięty na stanowisko kierownika II referatu poborowego^[69]. Po czerwcu 1935 został przeniesiony do KRU Gniezno. Na stopień kapitana został mianowany ze starszeństwem z 19 marca 1938 i 115. lokatą w korpusie oficerów administracji, grupa administracyjna^[81].