Komenda Rejonu Uzupełnień Poznań Miasto

Komenda Rejonu Uzupełnień Poznań Miasto (KRU Poznań Miasto) – organ wojskowy właściwy w sprawach uzupełnień Sił Zbrojnych II Rzeczypospolitej i administracji rezerw w powierzonym mu rejonie^[1].

Komenda Rejonu Uzupełnień Poznań Miasto

Powiatowa Komenda Uzupełnień
Poznań Miasto

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1921
Rozformowanie	1939
Tradycje
Rodowód	PKU Poznań Miasto
Działania zbrojne
kampania wrześniowa
Organizacja
Dyslokacja	Poznań
Podległość	DOK VII
Skład	PKU typ I

Komendy rejonów uzupełnień DOK VII

Historia komendy

Z dniem 15 listopada 1921 roku, po wprowadzeniu podziału kraju na dziesięć okręgów korpusów i wprowadzeniu pokojowej organizacji służby poborowej, na terenie Okręgu Korpusu Nr VII została utworzona Powiatowa Komenda Uzupełnień Poznań Miasto. PKU Poznań Miasto podlegała Dowództwu Okręgu Korpusu Nr VII w Poznaniu. Okręg poborowy PKU obejmował miasto Poznań (Starostwo Grodzkie) i był podzielony na dwa rejony, w których rezydowali oficerowie ewidencyjni. W 1923 roku stanowiska oficerów ewidencyjnych nie były obsadzone^{[2][3][4][5][6]}.

18 listopada 1924 roku weszła w życie ustawa z dnia 23 maja 1924 roku o powszechnym obowiązku służby wojskowej^[7], a 15 kwietnia 1925 roku rozporządzenie wykonawcze ministra spraw wojskowych do tejże ustawy, wydane 21 marca tego roku wspólnie z ministrami: spraw wewnętrznych, zagranicznych, sprawiedliwości, skarbu, kolei, wyznań religijnych i oświecenia publicznego, rolnictwa i dóbr państwowych oraz przemysłu i handlu^[6]. Wydanie obu aktów prawnych wiązało się z przejęciem przez władze cywilne (administracji I instancji) większości zadań związanych z przygotowaniem i przeprowadzeniem poboru^[8][9]. Przekazanie większości zadań władzom cywilnym umożliwiło organom służby poborowej zajęcie się wyłącznie racjonalnym rozdziałem rekruta oraz ewidencją i administracją rezerw. Do tych zadań dostosowana została organizacja wewnętrzna powiatowych komend uzupełnień i ich składy osobowe. Poszczególne komendy różniły się między sobą składem osobowym w zależności od wielkości administrowanego terenu^[10].

Zadania i nowa organizacja PKU określone zostały w wydanej 27 maja 1925 roku instrukcji organizacyjnej służby poborowej na stopie pokojowej^[8]. W skład PKU Poznań Miasto wchodziły dwa trzy referaty: I) referat administracji rezerw, II) referat poborowy i referat inwalidzki^[8]. Nowa organizacja i obsada służby poborowej na stopie pokojowej według stanów osobowych L. O. I. Szt. Gen. 3477/Org. 25 została ogłoszona 4 lutego 1926 roku. Z tą chwilą zniesione zostały stanowiska oficerów ewidencyjnych^[11][12][13].

12 marca 1926 roku została ogłoszona obsada personalna Przysposobienia Wojskowego, zatwierdzona rozkazem Dep. I L. 6000/26 przez pełniącego obowiązki szefa Sztabu Generalnego gen. dyw. Edmunda Kesslera, w imieniu ministra spraw wojskowych. Zgodnie z nową organizacją pokojową Przysposobienia Wojskowego zostały zlikwidowane stanowiska oficerów instrukcyjnych przy PKU, a w ich miejsce utworzone rozkazem Oddz. I Szt. Gen. L. 7600/Org. 25 stanowiska oficerów przysposobienia wojskowego w pułkach piechoty^[14].

Od 1926 roku, obok ustawy o powszechnym obowiązku służby wojskowej i rozporządzeń wykonawczych do niej, działalność PKU Poznań Miasto normowała „Tymczasowa instrukcja służbowa dla PKU”, wprowadzona do użytku rozkazem MSWojsk. Dep. Piech. L. 100/26 Pob.^[15]

W marcu 1930 roku PKU Poznań Miasto nadal podlegała nadal DOK VII i obejmowała swoją właściwością miasto Poznań^[16]. W grudniu tego roku PKU posiadała skład osobowy typ I^[15].

31 lipca 1931 roku gen. dyw. Kazimierz Fabrycy, w zastępstwie ministra spraw wojskowych, rozkazem B. Og. Org. 4031 Org. wprowadził zmiany w organizacji służby poborowej na stopie pokojowej. Zmiany te polegały między innymi na zamianie stanowisk oficerów administracji w PKU na stanowiska oficerów broni (piechoty) oraz zmniejszeniu składu osobowego PKU typ I–IV o jednego oficera i zwiększeniu o jednego urzędnika II kategorii. Liczba szeregowych zawodowych i niezawodowych oraz urzędników III kategorii i niższych funkcjonariuszy pozostała bez zmian^[17].

1 lipca 1938 roku weszła w życie nowa organizacja służby uzupełnień, zgodnie z którą dotychczasowa PKU Poznań Miasto została przemianowana na Komendę Rejonu Uzupełnień Poznań Miasto przy czym nazwa ta zaczęła obowiązywać 1 września 1938 roku^[18], z chwilą wejścia w życie ustawy z dnia 9 kwietnia 1938 roku o powszechnym obowiązku wojskowym^[19]. Obok wspomnianej ustawy i rozporządzeń wykonawczych do niej, działalność KRU (…) normowały przepisy służbowe MSWojsk. D.D.O. L. 500/Org. Tjn. Organizacja służby uzupełnień na stopie pokojowej z 13 czerwca 1938 roku. Zgodnie z tymi przepisami komenda rejonu uzupełnień była organem wykonawczym służby uzupełnień^[20] .

Komendant rejonu uzupełnień w sprawach dotyczących uzupełnień Sił Zbrojnych i administracji rezerw podlegał bezpośrednio dowódcy Okręgu Korpusu Nr VII, który był okręgowym organem kierowniczym służby uzupełnień. Rejon uzupełnień nie uległ zmianie i nadal obejmował miasto Poznań^[1].

Komenda prowadziła ewidencję wszystkich oficerów z obszaru miasta Poznania oraz powiatów: poznańskiego, nowotomyskiego i wolsztyńskiego^[1].

Obsada personalna

Poniżej przedstawiono wykaz oficerów zajmujących stanowisko komendanta Powiatowej Komendy Uzupełnień i komendanta rejonu uzupełnień oraz wykaz osób funkcyjnych (oficerów i urzędników wojskowych) pełniących służbę w PKU i KRU Poznań Miasto, z uwzględnieniem najważniejszych zmian organizacyjnych przeprowadzonych w latach 1926 i 1938.

Komendanci
Stopień, imię i nazwisko	Okres pełnienia obowiązków	Kolejne stanowisko (dalsze losy)
mjr piech. Konrad Golniewicz	do 1 X 1923[21][4]	Rezerwa Oficerów Sztabowych DOK VII
ppłk piech. Stanisław Dunin[uwaga 1]	1 X 1923[21] – †29 III 1924[22]
ppłk piech. Stanisław Niesiołowski–Gawin	IV 1924[23][5] – 31 III 1928[24]	stan spoczynku
ppłk tab. Zygmunt Marian Janowski[25]	IV 1928[26] – VIII 1929[27]	dyspozycja dowódcy OK VII
ppłk piech. Stanisław Krzyż	XII 1929[28] – IV 1934	stan spoczynku z dniem 30 VI 1934
ppłk piech. Franciszek II Rataj	IV 1934[29] – 1939	w latach 1939–1944 w konspiracji

Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych PKU w latach 1921–1925[4][5]
I referent	por. piech. Jan Krupiński	do 10 V 1923	przydzielony do macierzystego 57 pp[30]
	kpt. piech. Stanisław Kincel	10 V 1923[30] – II 1926	kierownik I referatu
II referent	por. / kpt. kanc. Tadeusz Paweł Haniecki	od V 1923[31] i III 1925[32] – II 1926	kierownik II referatu
referent inwalidzki	kpt. rez. piech. pow. do sł. cz. Henryk Plater-Zyberk	I 1925[33] – II 1926	referent inwalidzki
oficer instrukcyjny	por. piech. Józef Ratajczak	do XI 1924	przydzielony do 55 pp
	por. piech. Wacław Foltyn	od XI 1924
oficer ewidencyjny I rejonu	urzędnik wojsk. XI rangi Wincenty Głowacki	od IV 1923[34]
	por. kanc. Władysław Antos	do II 1926	referent
oficer ewidencyjny II rejonu	urzędnik wojsk. XI rangi Władysław Antos	od I 1924[35]
	por. piech. Alfred Tułodziecki	od 1 XII 1924[36]
Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych PKU w latach 1926–1938[37][38][39][40]
kierownik I referatu administracji rezerw i zastępca komendanta	kpt. piech. Stanisław Kincel	od II 1926
	kpt. kanc. Antoni Degórski	VI 1930[41] – 31 V 1933[42]	stan spoczynku
	kpt. piech. Tadeusz Józef Piotrowski[uwaga 2]	od IV 1933[47], był w 1935
kierownik II referatu poborowego	kpt. kanc. Tadeusz Paweł Haniecki[uwaga 3]	II 1926 – III 1931[50]	kierownik referatu uzupełnień DOK VII
	por. kanc. Antoni Mazurkiewicz[uwaga 4]	III 1931 – 1 VIII 1932
	kpt. piech. Alfons Michnowicz	od 1932[55], był w 1935
referent inwalidzki	kpt. rez. piech. pow. do sł. cz. Henryk Plater-Zyberk	od II 1926
	kpt. piech. Józef I Liczbiński[uwaga 5]	VIII 1926 – VIII 1929	Ekspozytura Nr 3 Oddziału II SG
referent	por. kanc. Władysław Antos	II 1926 – I 1927[66]
	por. kanc. Bolesław Bogacki	od I 1927[67]
referent oficerski	kpt. piech. Roman Włodarczak[uwaga 6]	od 15 I 1932[69][70], był w 1935
Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych KRU w latach 1938–1939[71][uwaga 7]
kierownik I referatu ewidencji	kpt. adm. (piech.) Alfons Michnowicz[73][uwaga 8]	był w III 1939	†1940 Charków[75]
kierownik II referatu uzupełnień	kpt. adm. (piech.) Leon Dolata[uwaga 9]	był w III 1939
kierownik III referatu oficerskiego	kpt. adm. (piech.) Wincenty Strzyżewski[uwaga 10]	był w III 1939	†1940 Charków[79]

Uwagi

1. Stanisław Dunin (ur. 18 kwietnia 1880). Zweryfikowany w stopniu podpułkownika ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 roku i 87. lokatą w korpusie oficerów piechoty. Przeniesiony do PKU Poznań ze stanowiska I referenta w Szefostwie Poborowym DOK I w Warszawie.
2. Tadeusz Józef Piotrowski^[43] (ur. 1 stycznia 1890). 3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 roku i 1607. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[44]. W WP pełnił służbę inny oficer o tym samym nazwisku i imionach, a także stopniu i starszeństwie, a mianowicie Tadeusz Józef Piotrowski (ur. 6 czerwca 1893) zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 roku i 760. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[45]. Z dniem 1 czerwca 1932 roku kapitan Piotrowski został przydzielony z 57 pp do PKU Ostrów Poznański w celu odbycia praktyki poborowej^[46].
3. Tadeusz Paweł Haniecki ur. 25 stycznia 1893 roku. Na stopień kapitana został mianowany ze starszeństwem z 1 lipca 1923 roku w korpusie oficerów administracji, dział kancelaryjny^[48]. W marcu 1934 roku został przeniesiony do korpusu oficerów piechoty^[49].
4. Antoni Mazurkiewicz W marcu 1931 roku został przeniesiony z PKU Kościan do PKU Poznań Miasto na stanowisko kierownika II referatu poborowego^[51]. 1 sierpnia 1932 roku skierowany został na czteromiesięczną praktykę u płatnika 15 puł^[52]. Po zakończeniu praktyki porucznik Mazurkiewicz został przeniesiony do 8 bsap w Toruniu na stanowisko płatnika^[53], a z dniem 15 sierpnia 1933 roku został przeniesiony do korpusu oficerów intendentów^[54].
5. Józef I Liczbiński ur. 25 stycznia 1887 roku. Uczestnik powstania wielkopolskiego, oficer 58 pp w Poznaniu. 25 listopada 1920 roku został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 roku w stopniu porucznika, w grupie oficerów byłej armii niemieckiej^[56]. 3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu porucznika ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 roku i 88. lokatą w korpusie oficerów piechoty. 31 marca 1924 roku został mianowany kapitanem ze starszeństwem z 1 lipca 1923 roku i 62. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[57]. W sierpniu 1926 roku został przydzielony z 58 pp do PKU Poznań Miasto na stanowisko referenta inwalidzkiego^[58]. W sierpniu 1929 roku został przeniesiony do Ekspozytury Nr 3 Oddziału II SG w Poznaniu^[59]. We wrześniu 1930 roku został zwolniony z zajmowanego stanowiska i oddany do dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu Nr VII^[60]. Z dniem 31 marca 1931 roku został przeniesiony w stan spoczynku^[61]. W 1934 roku pozostawał w ewidencji PKU Poznań Miasto. Posiadał przydział do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr VII. Był wówczas „przewidziany do użycia w czasie wojny”^[62]. 8 listopada 1937 roku został odznaczony Krzyżem Niepodległości zamiast uprzednio (9 listopada 1932 roku) nadanego Medalu Niepodległości^[63][64]. Ponadto był odznaczony Krzyżem Walecznych^[65].
6. Roman Włodarczak ur. 16 sierpnia 1889 roku. Był odznaczony dwukrotnie KW i Srebrnym KZ^[68].
7. Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939 roku, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939 roku^[72].
8. Alfons Michnowicz ur. 23 września 1893 roku. Był odznaczony KZ WLŚr^[74].
9. Leon Dolata ur. 9 marca 1893 roku. Był odznaczony Krzyżem Walecznych. W listopadzie 1924 roku został przeniesiony z 43 pp w Dubnie do 61 pp w Bydgoszczy^[76]. W 1932 roku oficer KOP. Kwatermistrz baonu KOP „Podświle”^[77].
10. Wincenty Strzyżewski ur. 4 kwietnia 1895 roku. Pełnił służbę kolejno w 86 pp, 29 pp, KOP i 61 pp. Był odznaczony Srebrnym KZ, Medalem Niepodległości i KZ WLŚr^[78].

Przypisy

1. Dz.U. z 1939 r. nr 20, poz. 131.
2. Wiadomości wojskowe. „Kurier Poznański”. 265, s. 7, 18 listopada 1924. Poznań.
3. Almanach oficerski 1923/24 ↓, s. 37.
4. Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1475.
5. Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1344.
6. Dz.U. z 1925 r. nr 37, poz. 252.
7. Dz.U. z 1924 r. nr 61, poz. 609.
8. Jarno 2001 ↓, s. 169.
9. Moczyński 1928 ↓, s. 393, autor użył sformułowania „wszystkie czynności przygotowawcze do poboru, jak również jego przeprowadzenie przeszły do władz administracyjnych”, co nie odpowiadało podziałowi kompetencji władz wojskowych i cywilnych, określonych we wspomnianych aktach prawa.
10. Moczyński 1928 ↓, s. 393–394.
11. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 7-20.
12. Moczyński 1928 ↓, s. 393, wg autora stanowiska oficerów ewidencyjnych, po krótkotrwałym przydzieleniu ich do władz administracyjnych, zostały zniesione w 1925 roku.
13. Jarno 2001 ↓, s. 169, autor także datuje zniesienie stanowisk oficerów ewidencyjnych na rok 1925, co stoi w sprzeczności z ogłoszoną 4 lutego 1926 roku obsadą służby poborowej na stopie pokojowej.
14. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 1-10.
15. Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 40 z 23 grudnia 1930 roku, poz. 471.
16. Dz.U. z 1930 r. nr 31, poz. 270.
17. Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 23 z 31 lipca 1931 roku, poz. 290.
18. Jarno 2001 ↓, s. 173.
19. Dz.U. z 1938 r. nr 25, poz. 220.
20. Historia WKU Suwałki ↓.
21. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 58 z 6 września 1923 roku, s. 547.
22. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 52 z 29 maja 1924 roku, s. 305.
23. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 37 z 12 kwietnia 1924 roku, s. 210.
24. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 28 stycznia 1928 roku, s. 21.
25. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 31 marca 1927 roku, s. 103, został przydzielony z dyspozycji dowódcy OK IX do PKU Poznań Miasto w celu odbycia praktyki poborowej.
26. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 26 kwietnia 1928 roku, s. 160.
27. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 sierpnia 1929 roku, s. 259.
28. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 20 z 23 grudnia 1929 roku, s. 399.
29. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 7 czerwca 1934 roku, s. 159.
30. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 33 z 27 maja 1923 roku, s. 352.
31. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 26 z 5 maja 1923 roku, s. 289, jednocześnie został przeniesiony z korpusu oficerów sanitarnych do korpusu oficerów administracji, dział kancelaryjny.
32. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 37 z 29 marca 1925 roku, s. 176.
33. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 4 z 14 stycznia 1925 roku, s. 19.
34. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 24 z 27 kwietnia 1923 roku, s. 275.
35. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 82 z 2 stycznia 1924 roku, s. 761.
36. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 112 z 23 października 1924 roku, s. 626.
37. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 15.
38. Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 128, 133, 518, 825, 828.
39. Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. XII, 521.
40. Lista starszeństwa 1935 ↓, s. 12, 39, 42.
41. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 18 czerwca 1930 roku, s. 219.
42. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 15 z 31 grudnia 1932 roku, s. 471.
43. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 26 stycznia 1934 roku, s. 29, sprostowano imię z „Tadeusz I” na „Tadeusz Józef”.
44. Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 45.
45. Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 41, 435.
46. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 23 marca 1932 roku, s. 234.
47. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 11 kwietnia 1933 roku, s. 91.
48. Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 355, 471.
49. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 12 marca 1934 roku, s. 86.
50. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 26 marca 1931 roku, s. 113.
51. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 26 marca 1931 roku, s. 117.
52. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 grudnia 1932 roku, s. 436.
53. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 11 kwietnia 1933 roku, s. 88.
54. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 15 września 1933 roku, s. 179.
55. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 grudnia 1932 roku, s. 417.
56. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 48 z 15 grudnia 1920 roku, s. 1358.
57. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 32 z 2 kwietnia 1924 roku, s. 173.
58. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 31 z 9 sierpnia 1926 roku, s. 250.
59. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 15 z 23 sierpnia 1929 roku, s. 298.
60. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 20 września 1930 roku, s. 288.
61. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 26 marca 1931 roku, s. 126.
62. Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 329, 990.
63. M.P. z 1937 r. nr 259, poz. 409.
64. M.P. z 1932 r. nr 259, poz. 296.
65. Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 133.
66. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 12 stycznia 1927 roku, s. 5.
67. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 12 stycznia 1927 roku, s. 6.
68. Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 47, 521.
69. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 23 marca 1932 roku, s. 231.
70. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 28 września 1933 roku, s. 214, sprostowano przydział do PKU Poznań Miasto.
71. Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 855.
72. Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.
73. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 26 stycznia 1934 roku, s. 29, sprostowano datę urodzenia z „23 września 1893 roku” na „6 października 1893 roku”.
74. Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 45, 613.
75. Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 345, tu także podano, że urodził się 23 września 1893 roku.
76. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 121 z 15 listopada 1924 roku, s. 675.
77. Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 48, 906.
78. Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 74, 589.
79. Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 522.

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1934.
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty. 5 czerwca 1935. Dodatek bezpłatny dla prenumeratorów „Przeglądu Piechoty”. Jagiellońska Biblioteka Cyfrowa, 1935. [dostęp 2016-06-05].
• Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
• Karol Firich, Stanisław Krzysik, Tadeusz Kutrzeba, Stanisław Müller, Józef Wiatr: Almanach oficerski na rok 1923/24 zeszyt 2, dział III. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1923.
• Witold Jarno: Okręg Korpusu Wojska Polskiego nr IV Łódź 1918-1939. Łódź: Wydawnictwo „Ibidem”, 2001. ISBN 83-88679-10-4.
• Jarosław Kowalewski: Historia Wojskowej Komendy Uzupełnień w Suwałkach. Wojskowa Komenda Uzupełnień w Suwałkach. [dostęp 2019-05-18].
• Henryk Moczyński: Służba poborowa. W: Dziesięciolecie Odrodzenia Polskiej Siły Zbrojnej 1918–1928. Henryk Stanisław Mościcki (red.) Włodzimierz Dzwonkowski (red.) Tadeusz Bałaban (red.). Warszawa: Tadeusz Złotnicki, 1928, s. 391–394.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.