Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa
Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Buczaczu
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Remove ads
Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Buczaczu, obecnie też kościół pw. Matki Bożej Szkaplerznej w Buczaczu – zabytkowy rzymskokatolicki kościół znajdujący się przy ul. Mularskiej 2 w Buczaczu, w rejonie buczackim obwodu tarnopolskiego.
.jpg)
Remove ads
Galeria: kościół NMP
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Remove ads
Historia
Podsumowanie
Perspektywa
W 1373 lub 1379 właściciel Buczacza, Michał Awdaniec z Buczacza, założył parafię rzymskokatolicką. Wtedy też powstał pierwszy kamienny kościół, wielokrotnie przebudowywany.
21 marca 1761[2] właściciel Buczacza Mikołaj Bazyli Potocki ufundował nowy kościół parafialny w mieście[3]. Obecnie istniejący kościół został zbudowany w latach 1761–1763 z fundacji Mikołaja Bazylego Potockiego, wojewodzica bełskiego i właściciela miasta (przynajmniej od roku 1733[4]) oraz w drugiej połowie XVIII w.
Architekt nie jest znany. Zbigniew Hornung przypuszczał, że właściwym twórcą projektu mógł być Bernard Meretyn; albo Marcin Urbanik użył kopię projektu kościoła w Hodowicy, który jest prototypem buczackiego[5]. Jan Ostrowski uważał, że autorem projektu kościoła był kontynuator Meretyna, zapewne Marcin Urbanik[6].
14 sierpnia 1763 r. arcybiskup lwowski Wacław Hieronim Sierakowski konsekrował kościół oraz pięć ołtarzy[7]. 23[8] marca 1890 podczas nabożeństwa w kościele[9] posąg anioła upadł na głowę kobiecie (pani Mierzwińskiej, żonie lustratora oraz kasjera magistratu buczackiego), która potem zmarła w wyniku otrzymanych uszkodzeń[10].
W czerwcu 1930 r. w kościele odsłonięto pamiątkową tablicę poświęconą pamięci uczniów poległych w czasie I wojny światowej i w wojnie 1920[11].
W 1945 po wypędzeniu ludności polskiej władze sowieckie zamknęły kościół i umieściły w nim magazyn artykułów żelaznych. W krypcie urządzono kotłownię, kości członków rodziny Potockich spoczywające w krypcie zostały sprofanowane i wyrzucone z kościoła.
W 1991 władze wolnej Ukrainy zwróciły zniszczony kościół katolikom. 24 sierpnia 1991 biskup diecezjalny Marcjan Trofimiak ponownie poświęcił kościół.
W latach 90. XX w. przeprowadzono remont świątyni. Jednym z głównych orędowników i inicjatorem remontu był polski proboszcz parafii w Buczaczu, ks. infułat Ludwik Rutyna.
Proboszcz – ks. Dariusz Piechnik[12]. Jeden z proboszczów – ks. Stanisław Gromnicki – w 1908 był zastępcą przewodniczącego buczackiego oddziału Rady szkolnej okręgowej, został kawalerem orderu Franciszka Józefa[13] oraz prałatem papieskim[14].
Remove ads
Architektura, wystrój
Podsumowanie
Perspektywa
Kościół zbudowany z cegieł na planie krzyża. Z zewnątrz jest otynkowany. W narożach obniżonej kruchty znajdują się kręte schody prowadzące na emporę. Fasada główna jest flankowana podwójnymi pilastrami z głowicami kompozytowymi, zwieńczona półokrągłym tympanonem, w którym umieszczono kopię obrazu Madonna Sykstyńska Rafaela Santi, znajdującego się w Galerii Obrazów Starych Mistrzów w Dreźnie. Według legendy kopia jest dziełem Edwarda Śmigłego-Rydza. Pośrodku znajduje się portal wejściowy. Na portalu widnieje napis: „Chcąc Potockich Pilawa mieć trzy krzyże całe / Dom Krzyżowy na Boską wybudował chwałę”.
Do najcenniejszych elementów wyposażenia należy ołtarz główny, sięgający pod sklepienie prezbiterium. W kościele znajduje się pięć ołtarzy, m.in. cztery bocznych, jeden z których tematycznie związany z życiem Matki Boskiej.
Adam Bochnak przypisał projekt ołtarza głównego Piotrowi Polejowskiemu na podstawie jego podobieństwa do ołtarza w kościele Franciszkanów w Przemyślu[15].
Jan K. Ostrowski przypuszczał, iż wystrój rzeźbiarski kościoła jest dziełem warsztatu Pinsla, w skład którego wchodziło przynajmniej trzech snycerzy. Główną postacią był anonimowy współpracownik Pinsla (nieco żartobliwie określony badaczem jako „Przyjaciel Pinsla”, lub „Amico di Pinsel”),[6] który najprawdopodobniej wykonał także figury dużych aniołów z ołtarza głównego w kościele w Hodowicy[16][17][18]. Drugą osobą – to snycerz, który wykonał figury w ołtarzach bocznych (także w cerkwi Pokrowy w Buczaczu).[19][a][20] Trzecim snycerzem warsztatu Pinsla był najprawdopodobniej Antoni Sztyl[19].
Andrzej Betlej uważa, iż Maciejowi Polejowskimu błędnie w starszej literaturze przypisywali struktury ołtarzy bocznych w kościele parafialnym w Buczaczu[21].
Jakub Sito przypisuje Sebastianowi Fesingeru rzeźby z ołtarza św. Tadeusza przy lewem łuku tęczowym oraz datuje go na lata 1745–1750[22]. Warto zwrócić uwagę, że twarz figury Anioła Stróża z tego ołtarza jest opracowana bardzo podobnie do fizjonomii posążków z epitafium Jabłonowskiej w kościele Jezuitów we Lwowie[23]. Jan K. Ostrowski uważał, że figury w tym ołtarzu tworzą grupę znacznie słabsze oraz archaiczne pod względem stylistycznym od pozostałych rzeźb w kościele[15].
Remove ads
Losy wyposażenia
Obecnie w Polsce
- Gorzów Wielkopolski, katedra: obraz Wniebowzięcie Matki Boskiej z ołtarza głównego;
- Oława, kościół Matki Boskiej Pocieszenia: obraz Św. Tadeusz, obraz Św. Mikołaj;
- Trzemeszno Lubuskie, kościół parafialny: obraz Matka Boska z Dzieciątkiem z ołtarza głównego (na plebanii), feretrony, kielich.
Zaginione
- Szaty liturgiczne, chorągwie (20 szt.), baldachimy (2, 1 określony jako turecki)
Zobacz też
Przypisy
Uwagi
Bibliografia
Linki zewnętrzne
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads