Juda Tadeusz Apostoł

Juda Tadeusz Apostoł (Juda od hebr. יהודה, jehudah „chwała Jahwe”^[1]; Tadeusz od aram. tadda – pierś; godny czci, odważny), zwany również Juda(sz), brat Jakuba^[2] albo Tadeusz (Lebeusz)^[3], czasem nazywa się go Judą Jakubowym (zm. ok. 80) – jeden z dwunastu apostołów, według tradycji brat Jakuba, brat Pański i autor Listu Judy (por. Jud 1,1). Zaliczany do grona męczenników, święty Kościoła katolickiego oraz prawosławnego.

Zobacz też: Św. Tadeusz.

Święty
Juda Tadeusz

Jehudah

brat Pański apostoł męczennik
Św. Juda Tadeusz, obraz Georges’a de La Toura
Data i miejsce urodzenia	I połowa I wieku Galilea
Data i miejsce śmierci	ok. 80 rok Persja
Przyczyna śmierci	pobicie kijami
Czczony przez	kościoły chrześcijańskie
Wspomnienie	28 października[a] 2 i 13 lipca[b]
Atrybuty	m.in. kamienie, krzyż, księga, laska, zwój i topór
Patron	Armenii i spraw trudnych

Święty Juda Tadeusz na obrazie w kościele w Heisterbacherrott

Dzieje

Męczeństwo świętych Szymona i Judy Tadeusza na obrazie Stefana Lochnera

Widnieje na listach Dwunastu Apostołów w Łk 6,16 oraz Dz 1,13 jako Juda Jakubowy. Ewangelia Jana określa go słowami Juda, ale nie Iskariota. Chociaż określenie Jakubowy może znaczyć syn Jakuba, tradycja, przynajmniej zachodnia, utożsamia go z Judą, bratem Jakuba (por. Jud 1,1), który był synem Kleofasa. Juda był jednym z braci Pańskich i autorem nowotestamentalnego Listu Judy^[4]. Inne teksty biblijne wskazujące pokrewieństwo z Jezusem, to Mk 6,3; Ga 1,19; Mt 10,3^[5]. Przypis do Mt 12,46 w Biblii Tysiąclecia (wydanie trzecie) podaje natomiast, że byli stryjecznymi lub ciotecznymi braćmi Jezusa Chrystusa (z punktu widzenia rzymskokatolickiego Jezus nie miał biologicznych braci).

W apokryfach Juda Tadeusz i Jakub Sprawiedliwy bywają przedstawiani jako synowie Józefa Sprawiedliwego^[1] z pierwszego małżeństwa, m.in. w Opowiadaniu o Józefie cieśli.

W czasie Ostatniej Wieczerzy to on skierował pytanie do Mistrza:

Panie, cóż się stało, że nam się masz objawić, a nie światu?^[6]

Po Zesłaniu Ducha Świętego według św. Hieronima głosił naukę chrześcijańską w okolicach Edessy, według św. Paulina z Noli na terenie Libii, a według św. Wenancjusza Fortunata w Mezopotamii i Persji, gdzie poniósł męczeńską śmierć wraz ze św. Szymonem^[1]. Apokryf Passio Simonis et Iudae opisuje śmierć Judy i Szymona poprzez obicie kijami w Persji w mieście Suanir^[7].

Relikwie Judy znajdują się w bazylice św. Piotra w Rzymie.

List Judy

Osobny artykuł: List Judy.

Św. Atanazy i św. Augustyn przypisują mu autorstwo Listu Judy zaliczanego do ksiąg Nowego Testamentu. Okazją do jego powstania (ok. 67) było pojawienie się błędnych nauk. Apostoł uważał za swój obowiązek utwierdzić czytelników w prawdziwej wierze i zachęcić do rzetelnego życia w społeczności i wierze Kościoła^[1].

Patronat

Święty Juda Tadeusz jest patronem spraw trudnych i beznadziejnych

Juda Apostoł jest patronem Armenii, diecezji siedleckiej oraz spraw trudnych i beznadziejnych^[8].

Dzień obchodów

Juda Tadeusz na obrazie Francisca de Zurbarána

W kościołach katolickim, ewangelickim i anglikańskim jego święto liturgiczne obchodzone jest 28 października, razem ze św. Szymonem.

Kościoły Wschodu, z uwagi na liturgię według kalendarza juliańskiego, wspominają apostoła Judę, w zależności od Kościoła:

• Cerkiew prawosławna:
  • 19 czerwca/2 lipca^[9], tj. 2 lipca według kalendarza gregoriańskiego,
  • 30 czerwca/13 lipca, tj. 13 lipca (Sobór dwunastu apostołów)^[1],
  • 21 sierpnia/3 września^[10],
  • 4/17 stycznia^[10].
• Kościół ormiański:
  • 9/22 kwietnia i 22 grudnia/4 stycznia, tj. 22 kwietnia i 4 stycznia (dzień śmierci),
  • uroczystość liturgiczna w sobotę po 1. Niedzieli Adwentu i w sobotę po Przemienieniu Pańskim^[10].

Koptyjski Kościół Ortodoksyjny, który posiada własny kalendarz podzielony na 13 miesięcy, wspomina Apostoła odpowiednio 26 czerwca i 23 lipca (przeniesienie relikwii z Syrii do Konstantynopola przez cesarza Konstantyna)^[10].

Ikonografia

Juda Tadeusz na obrazie El Greca

W ikonografii zachodniej przedstawiany jest z pałką lub włócznią w ręku, na pamiątkę swojej śmierci (został zabity pałkami lub włócznią) w czerwonej szacie lub w brązowo-czarnym płaszczu z obrazem przedstawiającym Jezusa (mandylionem)^[11].

Atrybutami świętego są: kamienie, krzyż, księga, laska, łódź rybacka, maczuga, miecz, pałki, i topór^[11].

W sztuce wschodniej, na ikonach, apostoł ubrany jest w długie, czerwone szaty. Ma długie ciemne włosy i niedługą, przyprószoną siwizną brodę. W dłoni (lub obu) trzyma zwinięty lub rozwinięty zwój^[1].

Juda Tadeusz jest często przedstawiany w towarzystwie św. Szymona

Zobacz też

Zobacz też kategorie: Parafie pod wezwaniem św. Judy Tadeusza, Świątynie pod wezwaniem św. Judy Tadeusza Apostoła.

• kult świętych
• Modlitwa za wstawiennictwem świętego
• święci i błogosławieni Kościoła katolickiego
• święci prawosławni
• Juda (imię)

Uwagi

1. liturgia katolicka
2. prawosławna liturgia według kalendarza gregoriańskiego