Kościół św. Piotra i Pawła – kościół w Gdańsku, przy ulicy Żabi Kruk. Jest on historyczną farąStarego Przedmieścia. Należy do grupy największych kościołów gotyckich w Gdańsku. W latach 1590–1945 był głównym kościołem gdańskich ewangelików reformowanych. Odbywały się tutaj nabożeństwa po polsku, angielsku, francusku i niemiecku. W 1958 na mocy decyzji władz PRL przekazano ją rzymskim i ormiańskim katolikom.
Widok archiwalnyKościół św. Piotra i Pawła z otoczeniemWnętrze kościołaBarokowa ambona
1397 Budowa kościoła św. Piotra jako filii Kościoła Mariackiego w Gdańsku.
1424 Całkowity pożar kościoła, list odpustowy na rzecz jego odbudowy.
1436 Przy kościele powstaje szkoła, która istnieje tu do 1904r.
1456 Odbudowa świątyni. 28 stycznia dekretem Jana Gruszczyńskiego, biskupa kujawskiego, Gdańsk podzielono na 6 parafii. Jedną z nich jest parafia św. Piotra i Pawła, a kościół zostaje farą.
1458 Powstaje kaplica św. Tomasza ufundowana przez włókniarzy.
1807 Podczas oblężenia Gdańska przez Francuzów świątynia zostaje ostrzelana i poważnie uszkodzona.
1807–1817 Kościół zamieniono na magazyn siana i słomy.
1813 Podczas oblężenia miasta przez wojska rosyjskie i pruskie obiekt ponownie zbombardowano.
1817–1821 Ogólny remont dachów. Likwidacja sygnaturki z dachu prezbiterium i dzwonnicy z dachu nawy głównej oraz całego dawnego wyposażenia wnętrza z wyjątkiem organów.
1820 Gdański Garnizon Wojskowy przejmuje obiekt jako współużytkownik na okres 25 lat.
1823 likwidacja francuskiej (hugenockiej) parafii reformowanej.
1890–1900 Najpoważniejsze prace remontowe. Usunięcie tynków zewnętrznych.
1945 Podczas szturmu Armii Czerwonej na Gdańsk, kościół został zbombardowany, a później ponownie podpalony. Runęły wówczas konstrukcje dachowe prezbiterium, nawy południowej i częściowo nawy głównej. Oberwaniu uległa większość sklepień. Zburzone zostały trzy filary międzynawowe.
lato 1945 r. zamurowanie otworów wejściowych; adaptacja zakrystii na kaplicę rzymskokatolicką bez podstawy i tytułu prawnego przez księży zmartwychwstańców[2].
2007 – uroczysta intronizacja (przeniesienie z kaplicy bocznej do ołtarza głównego) cudownego obrazu Matki Bożej Łaskawej oraz ustanowienie nowego sanktuarium maryjnego w diecezji gdańskiej[4]
2 czerwca 2019 około 06:00 w wyniku zwarcia instalacji elektrycznej doszło do pożaru dachu nad zakrystią i prezbiterium, w wyniku którego spłonęło ok. 200 m kw. konstrukcji dachu. Wyposażenie świątyni nie uległo uszkodzeniom. W akcji gaśniczej uczestniczyło blisko 100 strażaków i 28 zastępów straży pożarnej[7][8]. Skutki pożaru usuwano do jesieni 2020[9].
długość, łącznie z przyporami wieży: 62 m
szerokość: 26 m
wysokość wieży: 41 m
powierzchnia użytkowa: 1392 m²
Ze względu na pożary i bombardowania, dostosowanie kościoła do celów gospodarczych ogromna część wyposażenia nie ostała się do czasów współczesnych.
Fakt, że kościół przez ponad 300 lat był świątynią kalwińską, odzwierciedla jedyna oryginalna część wnętrza: kaplica Uphagenów z 1774 roku z zachowanym epitafium w formie antycznej oraz rokokową drewnianą obudową. Zachowały się średniowieczne kamienne chrzcielnice, rokokowy kominek i nagrobek Piotra Uphagena z 1774 roku. Cenna jest też kolekcja żyrandoli z XVII wieku uratowanych przed zniszczeniem.
Po 1958 pozwolono na odbudowę kościoła w formie, która nie odzwierciedla kalwińskiego historii kościoła, także pod względem układu kościoła, ale jest właściwa dla katolickiego kultu. W prezbiterium umieszczono barokowy ołtarza głównego, który nie jest oryginalny dla wystroju kościoła. Zostanie nim zamontowanych zostanie 60% autentycznych detali tego ołtarza, w tym barokowy obraz Niepokalanego Poczęcia NPM. W nawie północnej stalla renesansowa z XVII wieku. Prowadzone są prace konserwatorskie przy ok. 60 płytach nagrobnych. Wewnątrz kościoła zgromadzono elementy barokowej snycerki. Zaplanowano odtworzenie empory muzycznej w nawie południowej, z wykorzystaniem części autentycznej stolarki. W zakończeniu nawy północnej zachowana gotyckachrzcielnica z XV wieku.
Obraz Matki Bożej Łaskawej
Obraz Matki Bożej Łaskawej znajdował się w kościele ormiańskim w Stanisławowie. Po II wojnie światowej wraz z wotami i wieloma sprzętami kościelnymi został przez ks. Kazimierza Filipiaka przewieziony do Gdańska[3]
Obraz ten, o wymiarach 56 × 70cm, powstał na przełomie XVII i XVIII wieku jako replika obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej, ale na twarzy Maryi nie ma blizn. Pierwsza wzmianka o obrazie pochodzi ze Stanisławowa i odnosi się do roku 1742. Obraz został ukoronowany koronami papieskimi 30 maja 1937 r.[10]
nr rej. 116/N z dnia 08.02.1961 r.[1]_ID_635436.jpg)
54°20′42,33″N 18°39′03,36″E
