Janusz Lewandowski

Janusz Antoni Lewandowski (ur. 13 czerwca 1951 w Lublinie) – polski ekonomista i polityk. Współzałożyciel Kongresu Liberalno-Demokratycznego i jego przewodniczący w latach 1990–1991. Poseł na Sejm I, III i IV kadencji (1991–1993 i 1997–2004), minister przekształceń własnościowych w rządzie Jana Krzysztofa Bieleckiego (1991) i rządzie Hanny Suchockiej (1992–1993), poseł do Parlamentu Europejskiego V, VI, VII, VIII, IX i X kadencji (2004–2010 i od 2014), w latach 2010–2014 komisarz UE ds. budżetu i programowania finansowego.

Ten artykuł dotyczy polskiego polityka. Zobacz też: inne osoby nazywające się Janusz Lewandowski.

Janusz Lewandowski

Janusz Lewandowski (2024)
Data i miejsce urodzenia	13 czerwca 1951 Lublin
Komisarz UE ds. budżetu i programowania finansowego
Okres	od 10 lutego 2010 do 1 lipca 2014
Poprzednik	Algirdas Šemeta
Następca	Jacek Dominik
Minister przekształceń własnościowych
Okres	od 11 lipca 1992 do 26 października 1993
Przynależność polityczna	Kongres Liberalno-Demokratyczny
Poprzednik	Tomasz Gruszecki (p.o.)
Następca	Wiesław Kaczmarek
Minister przekształceń własnościowych
Okres	od 12 stycznia 1991 do 23 grudnia 1991
Przynależność polityczna	Kongres Liberalno-Demokratyczny
Poprzednik	Waldemar Kuczyński
Następca	Tomasz Gruszecki (p.o.)
Przewodniczący Kongresu Liberalno-Demokratycznego
Okres	od 29 czerwca 1990 do 19 maja 1991
Przynależność polityczna	Kongres Liberalno-Demokratyczny
Następca	Donald Tusk
Odznaczenia

Życiorys

Działalność zawodowa i naukowa

W czasie studiów uprawiał lekkoatletykę, był medalistą akademickich mistrzostw Polski w biegach sprinterskich. W 1974 uzyskał magisterium na Wydziale Ekonomiki Transportu Uniwersytetu Gdańskiego. W 1984 doktoryzował się na tej uczelni w zakresie nauk ekonomicznych^[1]. W latach 1974–1983 był nauczycielem akademickim UG. Później pracował w Polskich Liniach Oceanicznych, zakładał Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową w Gdańsku, pełni funkcję przewodniczącego rady fundatorów tego instytutu.

Jest autorem książki o sławnych liberałach, a także artykułów i felietonów do gazet i czasopism, takich jak „Rzeczpospolita”, „Gazeta Wyborcza”, „Parkiet”, „Polityka”, „Wprost” i „Newsweek Polska”. Jako pierwszy w 1993 zdobył nagrodę „Giganta” przyznawaną przez poznański oddział „Gazety Wyborczej”, w 1993 otrzymał Nagrodę Kisiela.

Działalność polityczna

W latach 1980–1989 był doradcą ekonomicznym „Solidarności”, a w 1988 współzałożycielem Kongresu Liberalno-Demokratycznego ze środowiska tzw. gdańskich liberałów. Został przewodniczącym tej inicjatywy politycznej. Pełnił funkcję ministra przekształceń własnościowych w rządach Jana Krzysztofa Bieleckiego (1991) i Hanny Suchockiej (1992–1993). Doprowadził do uruchomienia giełdy i opracowania Programu Powszechnej Prywatyzacji. Zasiadał również w Sejmie I kadencji (1991–1993).

Po porażce wyborczej KLD w 1993, pracował w latach 1994–1997 jako ekspert m.in. za granicą. Po połączeniu się jego dotychczasowego ugrupowania z Unią Demokratyczną w jedną partię, został członkiem Unii Wolności. Z listy UW wszedł do Sejmu III kadencji w 1997. W 2001 przeszedł do Platformy Obywatelskiej, uzyskując mandat posła IV kadencji w okręgu gdańskim. Zasiadł we władzach krajowych PO.

W 1997 prokurator skierował przeciw niemu do sądu akt oskarżenia, zarzucając, że jako minister przekształceń własnościowych miał działać na szkodę interesu publicznego i prywatnego, przekraczając uprawnienia i nie dopełniając obowiązków przy prywatyzacji na początku lat 90. dwóch krakowskich spółek Skarbu Państwa. W marcu 2005 sąd I instancji uniewinnił go od popełnienia tych zarzutów. W styczniu 2006 wyrok ten został uchylony, a sprawę skierowano do ponownego rozpoznania. Ostatecznie w marcu 2009 Sąd Okręgowy w Krakowie prawomocnie uniewinnił Janusza Lewandowskiego^[2].

W okresie od kwietnia 2003 do kwietnia 2004 był obserwatorem przy Parlamencie Europejskim, a następnie europosłem V kadencji w ramach delegacji krajowej^[3]. W wyborach europejskich w 2004 został wybrany do PE VI kadencji z listy Platformy Obywatelskiej w okręgu gdańskim. Uzyskał 79 879 głosów (co stanowiło najlepszy wynik w regionie). Był przez 2,5 roku przewodniczącym komisji budżetowej Parlamentu Europejskiego, następnie objął funkcję jej wiceprzewodniczącego. W wyborach europejskich w 2009 skutecznie ubiegał się o reelekcję, ponownie wygrywając w swoim okręgu.

W 2009 został nominowany przez rząd na polskiego komisarza europejskiego ds. programowania finansowego i budżetu w II Komisji José Barroso^[4]. 11 stycznia 2010 w Parlamencie Europejskim odbyło się jego przesłuchanie jako kandydata do KE^[5]. 9 lutego 2010 Parlament Europejski zatwierdził skład Komisji Europejskiej^[6], w konsekwencji Janusz Lewandowski utracił mandat europosła.

W 2014 ponownie został z listy PO wybrany do Parlamentu Europejskiego^[7]. W związku z tym 1 lipca 2014 odszedł ze stanowiska w KE^[8].

W styczniu 2015 został powołany przez premier Ewę Kopacz na przewodniczącego Rady Gospodarczej przy prezesie Rady Ministrów. Zakończył urzędowanie w listopadzie tego samego roku. W 2016 został członkiem zespołu doradców ekonomicznych PO^[9].

W 2019 wystartował w wyborach do Parlamentu Europejskiego z pierwszego miejsca w okręgu nr 1 listy Koalicji Europejskiej^[10]. Uzyskał poparcie 120 990 wyborców i utrzymał mandat europosła na okres IX kadencji^[11]. W wyborach w 2024 po raz kolejny został wybrany do PE, kandydując z ramienia Koalicji Obywatelskiej i zdobywając 133 444 głosy^[12].

Wyniki w wyborach ogólnopolskich

Wybory	Komitet wyborczy		Organ	Okręg	Wynik
1991		Kongres Liberalno-Demokratyczny	Sejm I kadencji	nr 28	8377 (2,85%)[13]
1993			Sejm II kadencji	nr 35	11 176 (2,07%)[14]
1997		Unia Wolności	Sejm III kadencji	nr 11	14 506 (2,54%)[15][a]
2001		Platforma Obywatelska	Sejm IV kadencji	nr 25	4907 (1,36%)[16]
2004			Parlament Europejski VI kadencji	nr 1	79 879 (20,17%)[17]
2009			Parlament Europejski VII kadencji		107 529 (22,29%)[18]
2014			Parlament Europejski VIII kadencji		107 814 (23,48%)[7]
2019		Koalicja Europejska	Parlament Europejski IX kadencji		120 990 (14,62%)[11]
2024		Koalicja Obywatelska	Parlament Europejski X kadencji		133 444 (17,95%)[12]

Życie prywatne

Od 1977 był żonaty z Lidią (zm. 2021), ma córkę Justynę^[19].

Odznaczenia i wyróżnienia

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (2011)^[20]
• Medal św. Wojciecha (2014)^[21]
• Nagroda Kisiela (1993)
• Perła Honorowa Polskiej Gospodarki w kategorii gospodarka (2010)^[22]
• Nagroda Specjalna Lewiatana przyznana przez Konfederację Lewiatan (2010)^[23]
• Tytuł „Człowieka Roku” 2013 Forum Ekonomicznego^[24]

Uwagi

1. Mandat uzyskany z listy ogólnopolskiej.