Jałówka (gmina Michałowo)

Jałówka – wieś (dawniej miasto) w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie białostockim, w gminie Michałowo^[8][6].

Ten artykuł dotyczy wsi w powiecie białostockim, w gminie Michałowo. Zobacz też: inne miejscowości o tej nazwie.

Jałówka

wieś
Cerkiew prawosławna Podwyższenia Krzyża Świętego w Jałówce
Państwo	Polska
Województwo	podlaskie
Powiat	białostocki
Gmina	Michałowo
Sołectwo	Jałówka[1][2]
Liczba ludności (2011)	305[3][4]
Strefa numeracyjna	85
Kod pocztowy	16-050[5]
Tablice rejestracyjne	BIA
SIMC	0034312[6]
Położenie na mapie gminy Michałowo Jałówka
Położenie na mapie Polski Jałówka
Położenie na mapie województwa podlaskiego Jałówka
Położenie na mapie powiatu białostockiego Jałówka
53°00′19″N 23°54′19″E[7]

Ulica w Jałówce

Wieś jest siedzibą sołectwa Jałówka, w skład którego wchodzą: Jałówka, Kondratki, Kituryki, Mostowlany-Kolonia, Dublany, Gonczary^[9].

Jałówka uzyskała lokację miejską w 1545 roku, zdegradowana przed 1897 rokiem^[10]. W II RP siedziba gminy Jałówka w powiecie wołkowyskim.

W latach 1954–1971 wieś należała i była siedzibą władz gromady Jałówka, po jej zniesieniu w gromadzie Szymki. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa białostockiego.

Historia

Prawa miejskie (magdeburskie) otrzymała w 1545 roku, za czasów króla Zygmunta I Starego. Miasto królewskie położone w końcu XVIII wieku w starostwie niegrodowym jałowskim w powiecie wołkowyskim województwa nowogródzkiego^[11].

W czasie powstania styczniowego miejsce zgrupowań powstańców – patriotów. Przed II wojną światową miasteczko, zamieszkiwane przez ok. 4000 osób, z tego połowę stanowiła ludność żydowska. Funkcjonowały dwie parafie (dwa kościoły) rzymskokatolickie – Przemienienia Pańskiego i św. Antoniego (obecnie w ruinie), dwie synagogi oraz cerkiew prawosławna. Od sierpnia 1941 do lipca 1944 roku znajdował się tam areszt niemieckiej żandarmerii, w którym przetrzymywano mieszkańców Jałówki i okolicznych wsi, których następnie wywożono na roboty przymusowe do III Rzeszy, obozów koncentracyjnych i więzień^[12]. Jesienią 1942 roku ludność żydowską wywieziono do obozu przejściowego w Wołkowysku^[13].

Po 1945 roku w Jałówce znajdowała się strażnica WOP.

Do dziś zachował się miejski układ przestrzenny Jałówki z rynkiem – parkiem w centrum.

Zabytki

• rozplanowanie przestrzenne d. miasta – obecnej wsi, XVI, nr rej.: A-345 z 19.06.1986
• ruiny kościoła pw. św. Antoniego, 1910–15, nr rej.: j.w.
• cmentarz grzebalny, XIX, nr rej.: j.w.
• kościół par. pw. Przemienienia Pańskiego, ul. Kościelna 1, 1859, 1922, nr rej.: A-5 z 25.11.1999
• zespół cerkwi prawosławnej, nr rej.:A-69 z 20.07.2002 :
  • cerkiew par. pw. Podwyższenia Krzyża Świętego, 1956–1960
  • dzwonnica – kaplica pw. Świętych Równych Apostołom Konstantyna i Heleny, 1990
  • cmentarz cerkiewny
  • ogrodzenie (mur) z bramą i furtką^[14]

Obiekty sakralne

• kościół rzymskokatolicki Przemienienia Pańskiego
• cerkiew prawosławna Podwyższenia Krzyża Świętego (parafialna)
• kaplica prawosławna Świętych Konstantyna i Heleny

Zobacz też

• Cmentarz żydowski w Jałówce