Inspektorat Graniczny nr 10

Inspektorat Graniczny nr 10 – jednostka organizacyjna Straży Granicznej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-niemieckiej w latach 1928–1939.

Inspektorat Graniczny nr 10

Obwód Straży Granicznej „Wolsztyn”

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1928
Rozformowanie	1939
Organizacja
Dyslokacja	Opalenica Wolsztyn
Formacja	Straż Graniczna
Podległość	Wielkopolski Inspektorat Okręgowy SG Wielkopolski Okręg SG

Szkic Inspektoratu Granicznego „Wolsztyn”

Inspektorat Graniczny w Opalenicy obejmował południową część powiatu międzychodzkiego od Warty, powiat nowotomyski, Wolsztyn, północną część powiatu śmigielskiego i Kościan do Obry, powiat grodziski, południową część powiatu szamotulskiego do Warty i część powiatu leszczyńskiego do Małej Obry^[1].

Formowanie i zmiany organizacyjne

Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego z 22 marca 1928 roku, do ochrony północnej, zachodniej i południowej granicy państwa, a w szczególności do ich ochrony celnej, powoływano z dniem 2 kwietnia 1928 roku Straż Graniczną^[2]. Rozkazem nr 3 z 25 kwietnia 1928 roku w sprawach organizacji Wielkopolskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski zatwierdził dyslokację, granice i strukturę inspektoratu granicznego nr 10 „Opalenica”^[3]. Już 15 września 1928 dowódca Straży Granicznej rozkazem nr 7 w sprawie organizacji Wielkopolskiego Inspektoratu Okręgowego podpisanym w zastępstwie przez mjr. Wacława Szpilczyńskiego zmieniał miejsce postoju komisariatu „Świechocin” na „Międzychód”^[4]. Rozkazem nr 4 z 27 maja 1929 roku w sprawie etatu budżetowego Straży Granicznej komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski zmienił nazwę komisariatu „Wijewo” na „Kaszczor”^[5]. W sierpniu 1929 roku przeniesiono siedzibę inspektoratu w Opalenicy do Wolsztyna^[6]. Rozkazem nr 11 z 9 stycznia 1930 roku o reorganizacji Wielkopolskiego Inspektoratu Okręgowego komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski powołał komisariat SG „Silna”^[7]. Rozkazem nr 2 z 30 listopada 1937 roku w sprawach [...] przeniesienia siedzib i likwidacji jednostek, komendant Straży Granicznej zniósł posterunek SG „Sieraków”^[8], a rozkazem nr 1 z 1 lipca 1938 roku w sprawach [...] organizacyjnych, przeniósł siedzibę komisariatu i placówki II linii „Silna” do m. Lewice^[9]. Rozkazem nr 2 z 8 września 1938 roku w sprawie terminologii odnośnie władz i jednostek organizacyjnych formacji, komendant Straży Granicznej płk Jan Gorzechowski nakazał zmienić nazwę Inspektoratu Granicznego „Wolsztyn” na Obwód Straży Granicznej „Wolsztyn”^[10].

Służba graniczna

Dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski swoim rozkazem nr 3 z 25 kwietnia 1928 roku w sprawach organizacji Wielkopolskiego Inspektoratu Okręgowego określił granice inspektoratu granicznego: od północy: rzeka Warta, placówka Straży Granicznej „Mierzyn” wyłącznie, od południa: placówka Straży Granicznej „Wybudowanie” włącznie^[3]. Rozkaz dowódcy Straży Granicznej nr 7 z 15 września 1928 podpisany przez mjr. Wacława Spilczyńskiego zmienił granicę inspektoratu: od północy − placówka Straży Granicznej „Sowia Góra” wyłącznie, od południa − placówka Straży Granicznej I linii „Radomyśl” włącznie^[4]. Rozkazem nr 11 z 9 stycznia 1930 roku w sprawie organizacji Wielkopolskiego Inspektoratu Okręgowego komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski zatwierdził granice inspektoratu granicznego: granica Inspektoratu Granicznego Wronki, od południa: placówka Radomyśl włącznie^[11].

Inspektorat w 1936 roku mieścił się w Wolsztynie przy ulicy 5 Stycznia 3. Ochraniała odcinek długości 185 km. Posiadał telefon (nr 95)^[12].

Sąsiednie inspektoraty:

• Inspektorat Graniczny „Wronki” ⇔ Inspektorat Graniczny „Leszno” − 1928

Funkcjonariusze inspektoratu

Kierownicy/komendanci inspektoratu

stopień	imię i nazwisko	okres pełnienia służby	kolejne stanowisko
inspektor	Adolf Goldman[13]	V 1928[14] - był w 1933 –
nadkomisarz	Wilhelm Pfister[15]	był w 1936 –

Struktura i obsada personalna sztabu IG w 1936^[15]

• kierownik IG – nadkomisarz Wilhelm Pfister
• kwatermistrz – podkomisarz Stanisław Wierzyński
• oficer wywiadowczy – podkomisarz Tadeusz Flammer
• szef kancelarii – starszy przodownik Józef Śron
• pomocnik kwatermistrza - przodownik Franciszek Stefański
• pisarz – starszy strażnik Stanisław Nowak
• kierownik radiostacji – strażnik Leonard Melaniuk
• kierownik placówki II linii – starszy strażnik Leon Konieczny
• szofer – starszy strażnik Feliks Dziurla
• motocyklista – strażnik Józef Dezor

Struktura organizacyjna

Organizacja inspektoratu w 1928^[16]:

• komenda − Opalenica
• komisariat Straży Granicznej „Świechocin”
• komisariat Straży Granicznej „Zbąszyń”
• komisariat Straży Granicznej „Wolsztyn”
• komisariat Straży Granicznej „Wijewo”

Organizacja inspektoratu w styczniu 1930^[17]:

• komenda − Wolsztyn
• 1/10 komisariat Straży Granicznej „Międzychód”
• 2/10 komisariat Straży Granicznej „Silna”
• 3/10 komisariat Straży Granicznej „Zbąszyń”
• 4/10 komisariat Straży Granicznej „Wolsztyn”
• 5/10 komisariat Straży Granicznej „Kaszczor”

Przypisy

1. Kaśkosz 2015 ↓, s. 12.
2. Goryński 2012 ↓, s. 226.
3. Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 21.
4. Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 33.
5. Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 46.
6. Kozicka 2011 ↓, wstęp.
7. Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 71.
8. Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 118.
9. Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 124.
10. Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 124-128.
11. Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 69.
12. Dyslokacja IG „Wolsztyn” ↓, s. 1.
13. Obsada IG „Wolsztyn” ↓, s. 1.
14. Rozkazy KG SG ↓, s. 1928/53.
15. Obsada IG „Wolsztyn” ↓, s. 3.
16. Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 26.
17. Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 70.

Bibliografia

• Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-77-3.
• IwonaI. Kozicka IwonaI., Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Wielkopolski Inspektorat Okręgowy Straży Granicznej”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2011.
• Mariusz Kaśkosz: Straż Graniczna Inspektoratu Granicznego Wronki w latach 1928-1937: ze wspomnień strażnika Jana Nocunia. Czarnków: Wydawnictwo Nadnoteckie Echa, 2015. ISBN 83-87424-77-3.
• Grzegorz Goryński: Powstanie, organizacja i funkcjonowanie straży granicznej w latach 1928-1939. 2012. [dostęp 2016-12-31].
• Ewidencja oficerów i szeregowych Inspektoratu Granicznego „Wolsztyn” w latach 1933–1938 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.190/188.)
• Rozkazy Komendy Głównej Straży Granicznej 1928–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.187/30 do 187/41.)
• Wykaz dyslokacji jednostek Inspektoratu Granicznego „Wolsztyn” w 1936 roku → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.190/117.)