Groszek

Groszek
	; Groszek leśny; – gatunek typowy rodzaju
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	bobowce
Rodzina	bobowate
Podrodzina	bobowate właściwe
Rodzaj	groszek
	Nazwa systematyczna
	Lathyrus L.; Sp. Pl. 729. 1753
	Typ nomenklatoryczny
	Lathyrus sylvestris L.
Synonimy
	Anurus C.Presl; Aphaca Mill.; Astrophia Nutt.; Athyrus Neck.; Cicercula Medik.; Clymenum Mill.; Graphiosa Alef.; Konxikas Raf.; Lastila Alef.; Lathyroides Heist. ex Fabr.; Lathyros St.-Lag.; Menkenia Bubani; Navidura Alef.; Nissolia Mill.; Ochrus Mill.; Orobus L.; Oxypogon Raf.; Pisum L.; Platystylis Sweet; Spatulima Raf.; Vavilovia Fed.;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Groszek (Lathyrus L.) – rodzaj roślin zielnych z rodziny bobowatych (motylkowatych). Należy do niego około 160^[5] do 180 gatunków (w szerszym ujęciu obejmującym gatunki tradycyjnie wyodrębniane w rodzaju groch Pisum)^[4].

Szybkie fakty Domena, Królestwo ...

Zamknij

Rodzaj najbardziej zróżnicowany jest w strefie umiarkowanej półkuli północnej. Zasięg rodzaju obejmuje poza tym Amerykę Południową i Afrykę^[4]. W Polsce występuje 15 gatunków rodzimych i trwale zadomowionych^[6]. Rośliny te rosną zarówno w podmokłych, jak i suchych zbiorowiskach trawiastych, na wydmach, w zaroślach i lasach. Wiele gatunków jest uprawianych. Do popularnych roślin ozdobnych należą groszek pachnący i szerokolistny, z kolei ważną rośliną jadalną i pastewną, uprawianą od neolitu, jest groszek siewny^[5]. Nasiona niektórych gatunków (w tym także jadalnego groszku siewnego) zawierają trujący alkaloid powodujący latyryzm^[7]^[8].

Zaliczany tu w szerokim ujęciu rodzaju groch zwyczajny (jako Lathyrus oleraceus)^[4] jest ważną rośliną warzywną^[9].

Gatunki z tego rodzaju występują w ogromnej większości na półkuli północnej w strefie umiarkowanej^[5], głównie w zachodniej Azji i Europie (54 gatunki), poza tym w Ameryce Północnej, mniej licznie reprezentowane są we florze Ameryki Południowej (sięgając wzdłuż Andów po Ziemię Ognistą)^[5]. W Azji wschodniej, w Chinach jako rodzime występuje 15 gatunków^[10]. W Afryce przedstawiciele rosną w północnej części (w basenie Morza Śródziemnego) oraz w strefie międzyzwrotnikowej na obszarach górskich^[9]^[4].

Gatunki rodzime we florze Polski^[6]

Pierwsza nazwa naukowa według listy krajowej^[6], druga – obowiązująca według bazy taksonomicznej Plants of the World online (jeśli jest inna)^[4]

groszek błotny Lathyrus palustris L.
groszek czerniejący Lathyrus niger (L.) Bernh.
groszek kosmatostrąkowy Lathyrus hirsutus L.
groszek leśny Lathyrus sylvestris L.
groszek łąkowy Lathyrus pratensis L.
groszek nadmorski Lathyrus maritimus (L.) Bigelow ≡ Lathyrus japonicus Willd.
groszek różnolistny Lathyrus heterophyllus L.
groszek skrzydlasty, g. skrzydlaty Lathyrus montanus Bernh. ≡ Lathyrus linifolius (Reichard) Bässler
groszek szerokolistny Lathyrus latifolius L.
groszek wielkoprzylistkowy Lathyrus pisiformis L.
groszek wiosenny Lathyrus vernus (L.) Bernh.
groszek wschodniokarpacki Lathyrus laevigatus (Waldst. & Kit.) Gren

Gatunki będące w Polsce antropofitami, zadomowione i przejściowo dziczejące^[6]

groszek bezlistny Lathyrus aphaca (L.) DC. – antropofit lokalnie zadomowiony^[11]
groszek bladożółty Lathyrus ochrus L. – efemerofit
groszek bulwiasty Lathyrus tuberosus L. – antropofit zadomowiony
groszek cieciorkowaty Lathyrus cicera L. – efemerofit
groszek liściakowy Lathyrus nissolia L. – antropofit zadomowiony
groszek niepozorny Lathyrus inconspicuus L. – efemerofit
groszek pannoński Lathyrus pannonicus (Jacq.) Garcke – antropofit zadomowiony
groszek siewny, g. zwyczajny Lathyrus sativus L. – efemerofit

Pokrój: Rośliny zielne, jednoroczne i byliny. Łodyga u większości gatunków pnąca się, u niektórych prosta, zwykle oskrzydlona. Osiąga do 2 m długości lub więcej^[5].
Liście: Pierzastozłożone, o szczytowej parze listków często przekształconych w wąsy czepne. Listki od jajowatych poprzez podługowate, lancetowate do równowąskich w liczbie do 10, ale u niektórych gatunków zredukowane i funkcję asymilacyjną pełnią liściaki – spłaszczone ogonki liściowe. Rzadko liście pojedyncze, trawiaste^[5]. Przylistki strzałkowate, zwykle mniejsze od listków, ale u niektórych gatunków okazałe^[10].
Kwiaty: Motylkowe, wyrastają w gronach z kątów liści, grona liczą do 12 kwiatów. Działki w liczbie 5 równej długości tworzą kielich dzwonkowaty lub dwuwargowy. Płatki korony różnobarwne i zróżnicowane. Dwa dolne płatki tworzą tzw. łódeczkę, dwa boczne zaokrąglone skrzydełka, a piąty wzniesiony jest do góry tworząc żagielek. Żagielek może być szeroko rozpostarty lub z brzegami podwiniętymi. Wewnątrz kwiatu, a ściślej w łódeczce, znajduje się jeden słupek z jedną, górną zalążnią zawierającą wiele zalążków oraz 10 pręcików, z których dziewięć zrośniętych jest nitkami tworząc rurkę, jeden pręcik zaś jest wolny^[5].
Owoce: Bocznie ścieśnione lub cylindryczne strąki^[10]^[5].

Rodzaj tradycyjnie wyodrębniany w plemieniu obejmującym poza tym rodzaje: soczewica (Lens), groch (Pisum), Vavilovia i wyka (Vicia). Z analiz molekularnych wynika, że tradycyjny podział taksonomiczny w obrębie tego plemienia nie odzwierciedla powiązań filogenetycznych. W obrębie rodzaju groszek (Lathyrus) zagnieżdżony jest rodzaj groch (Pisum) tworzący klad wspólnie z gatunkami z basenu Morza Śródziemnego – Lathyrus gloeosperma, L. neurolobus i L. nissolia. Podobnie w tym rodzaju zagnieżdżony jest obejmujący dwa gatunki rodzaj Vavilovia. W efekcie V. formosa (Stev.) Fed. ≡ Pisum formosum (Stev.) Alef. i V. aucheri (Jaub. & Spach) Fed. ≡ Pisum aucheri Jaub. & Spach. Z kolei zaliczany tradycyjnie do rodzaju groszek gatunek Lathyrus saxatilis (Vent.) Vis. jest zagnieżdżony w obrębie rodzaju wyka (Vicia) i klasyfikowany powinien być jako Vicia saxatilis (Vent.) Tropea^[12].

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Jeden z rodzajów podrodziny bobowatych właściwych Faboideae w rzędzie bobowatych Fabaceae s.l.^[2] W obrębie podrodziny należy do plemienia Fabeae^[13].

Pozycja systematyczna według systemu Reveala (1993–1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa różowe (Rosidae Takht.), nadrząd Fabanae R. Dahlgren ex Reveal, rząd bobowce (Fabales Bromhead), rodzina bobowate (Fabaceae Lindl.), rodzaj groszek (Lathyrus L.)^[14].

Wykaz gatunków^[4]^[15]^[16]

Lathyrus acutifolius Vogel
Lathyrus alamutensis Mozaff., Ahavazi & Charkhch.
Lathyrus alpestris (Waldst. & Kit.) Kit. – groszek alpejski
Lathyrus amphicarpos L.
Lathyrus angulatus L.
Lathyrus anhuiensis Y.J.Zhu & R.X.Meng
Lathyrus annuus L.
Lathyrus apenninus F.Conti
Lathyrus aphaca L. – groszek bezlistny
Lathyrus armenus (Boiss. & A.Huet) Čelak.
Lathyrus articulatus L.
Lathyrus atropatanus (Grossh.) Širj.
Lathyrus aureus (G.Lodd. ex Drapiez) D.Brândză – groszek złocisty
Lathyrus basalticus Rech.f.
Lathyrus bauhini P.A.Genty
Lathyrus belinensis Maxted & Goyder
Lathyrus berteroanus Colla
Lathyrus biflorus T.W.Nelson & J.P.Nelson
Lathyrus bijugus Boiss. & Noë
Lathyrus binatus Pančić
Lathyrus bitlisicus Peşmen & Güner
Lathyrus blepharicarpos Boiss.
Lathyrus boissieri Širj.
Lathyrus brachycalyx Rydb.
Lathyrus brachyodon Murb.
Lathyrus brachypterus Čelak.
Lathyrus brownii Eastw.
Lathyrus cabrerianus Burkart
Lathyrus campestris Phil.
Lathyrus cassius Boiss.
Lathyrus caudatus C.F.Wei & H.P.Tsui
Lathyrus chloranthus Boiss. & Balansa
Lathyrus chrysanthus Boiss.
Lathyrus cicera L. – groszek cieciorkowaty
Lathyrus ciliatidentatus Czefr.
Lathyrus cilicicus Hayek & Siehe
Lathyrus ciliolatus Sam. ex Rech.f.
Lathyrus cirpicii Güneş
Lathyrus cirrhosus Ser.
Lathyrus clymenum L.
Lathyrus colchicus Lipsky
Lathyrus crassipes Gillies ex Hook. & Arn.
Lathyrus cyaneus (Steven) K.Koch
Lathyrus czeczottianus Bässler
Lathyrus davidii Hance
Lathyrus decaphyllus Pursh
Lathyrus delnorticus C.L.Hitchc.
Lathyrus dielsianus Harms
Lathyrus digitatus (M.Bieb.) Fiori
Lathyrus elegans Vogel
Lathyrus elongatus (Bornm.) Širj.
Lathyrus emodi (Wall. ex Fritsch) Fritsch ex T.Durand & B.D.Jacks.
Lathyrus eucosmus Butters & H.St.John
Lathyrus filiformis (Lam.) J.Gay
Lathyrus fissus Ball
Lathyrus frolovii Fisch. ex Rupr.
Lathyrus fulvus (Sm.) Kosterin
Lathyrus glandulosus Broich
Lathyrus gloeosperma Warb. & Eig
Lathyrus gmelinii (Fisch. ex Ser.) Fritsch
Lathyrus golanensis O.Cohen & Plitmann
Lathyrus gorgoni Parl.
Lathyrus graminifolius (S.Watson) T.G.White
Lathyrus grandiflorus Sm. – groszek wielkokwiatowy
Lathyrus grimesii Barneby
Lathyrus hallersteinii Baumg.
Lathyrus hasslerianus Burkart
Lathyrus heterophyllus L. – groszek różnolistny
Lathyrus hierosolymitanus Boiss.
Lathyrus hirsutus L. – groszek kosmatostrąkowy
Lathyrus hirticarpus Mattatia & Heyn
Lathyrus hitchcockianus Barneby & Reveal
Lathyrus holochlorus (Piper) C.L.Hitchc.
Lathyrus hookeri G.Don
Lathyrus humilis (Ser.) Fisch. ex Spreng.
Lathyrus hygrophilus Taub.
Lathyrus inconspicuus L. – groszek niepozorny
Lathyrus incurvus (Roth) Willd. – groszek odgięty
Lathyrus japonicus Willd. – groszek nadmorski
Lathyrus jepsonii Greene
Lathyrus karsianus P.H.Davis
Lathyrus ketzkhovelii Avazneli
Lathyrus komarovii Ohwi
Lathyrus krylovii Serg.
Lathyrus laetivirens Greene ex Rydb.
Lathyrus laevigatus (Waldst. & Kit.) Gren. – groszek wschodniokarpacki
Lathyrus lanszwertii Kellogg
Lathyrus latidentatus Elenevsky
Lathyrus latifolius L. – groszek szerokolistny
Lathyrus laxiflorus (Desf.) Kuntze
Lathyrus layardii Ball ex Boiss
Lathyrus ledebourii Trautv.
Lathyrus lentiformis Plitmann
Lathyrus leptophyllus M.Bieb.
Lathyrus libani Fritsch
Lathyrus linearifolius Vogel
Lathyrus linifolius (Reichard) Bässler – groszek skrzydlasty
Lathyrus littoralis (Nutt.) Endl. ex Walp.
Lathyrus lomanus I.M.Johnst.
Lathyrus lycicus Boiss. & Heldr.
Lathyrus macropus Gillies ex Hook. & Arn.
Lathyrus macrostachys Vogel
Lathyrus magellanicus Lam.
Lathyrus marmoratus Boiss. & Balansa
Lathyrus meridensis Pittier
Lathyrus miniatus M.Bieb. ex Steven
Lathyrus mulkak Lipsky
Lathyrus multiceps Clos
Lathyrus multijugus (Ledeb.) Czefr.
Lathyrus nervosus Lam.
Lathyrus neurolobus Boiss. & Heldr.
Lathyrus nevadensis S.Watson
Lathyrus niger (L.) Bernh. – groszek czerniejący
Lathyrus nigrivalvis Burkart
Lathyrus nissolia L. – groszek liściakowy
Lathyrus nitens Vogel
Lathyrus nivalis Hand.-Mazz.
Lathyrus numidicus Batt.
Lathyrus ochroleucus Hook.
Lathyrus ochrus (L.) DC. – groszek bladożółty
Lathyrus odoratus L. – groszek pachnący
Lathyrus oleraceus Lam. – groch zwyczajny
Lathyrus pallescens (M.Bieb.) K.Koch
Lathyrus palustris L. – groszek błotny
Lathyrus pancicii (Jurišić) Adamović
Lathyrus pannonicus (Jacq.) Garcke – groszek pannoński
Lathyrus paraguariensis Hassl.
Lathyrus paranensis Burkart
Lathyrus parodii Burkart
Lathyrus pauciflorus Fernald
Lathyrus pisiformis L. – groszek wielkoprzylistkowy
Lathyrus plitmannii Greuter & Burdet
Lathyrus polyphyllus Nutt.
Lathyrus pratensis L. – groszek łąkowy
Lathyrus pseudocicera Pamp.
Lathyrus pubescens Hook. & Arn.
Lathyrus pusillus Elliott
Lathyrus pygmaeus Gomb.
Lathyrus quinquenervius (Miq.) Litv.
Lathyrus rigidus T.G.White
Lathyrus roseus Steven – groszek różowy
Lathyrus rotundifolius Willd. – groszek okrągłolistny
Lathyrus satdaghensis P.H.Davis
Lathyrus sativus L. – groszek siewny
Lathyrus saxatilis (Vent.) Vis.
Lathyrus sericeus Lam.
Lathyrus setifolius L.
Lathyrus spathulatus Čelak.
Lathyrus speciosus G.Don
Lathyrus sphaericus Retz.
Lathyrus splendens Kellogg
Lathyrus stenolobus Boiss.
Lathyrus stenophyllus Boiss. & Heldr.
Lathyrus subandinus Phil.
Lathyrus subulatus Lam.
Lathyrus sulphureus W.H.Brewer ex A.Gray
Lathyrus sylvestris L. – groszek leśny
Lathyrus tauricola P.H.Davis
Lathyrus tefennicus Genç & Sahin
Lathyrus tingitanus L. – groszek tangerski
Lathyrus torreyi A.Gray
Lathyrus × tournefortii (Lapeyr.) A.W.Hill
Lathyrus trachycarpus (Boiss.) Boiss.
Lathyrus tracyi Bradshaw
Lathyrus transsylvanicus (Spreng.) Rchb.f. – groszek transylwański
Lathyrus tremolsianus Pau
Lathyrus tropicalandinus Burkart
Lathyrus tuberosus L. – groszek bulwiasty
Lathyrus tukhtensis Czeczott
Lathyrus undulatus Boiss.
Lathyrus vaniotii H.Lév.
Lathyrus variabilis (Boiss. & Kotschy) Čelak.
Lathyrus venetus (Mill.) Wohlf. – groszek błękitny
Lathyrus venosus Muhl. ex Willd.
Lathyrus vernus (L.) Bernh. – groszek wiosenny
Lathyrus vestitus Nutt.
Lathyrus vinealis Boiss. & Noë
Lathyrus vivantii P.Monts.
Lathyrus whitei Kupicha
Lathyrus woronowii Bornm.
Lathyrus zalaghensis Andr.

[1]
Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
[2]
Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-09-23] (ang.).
[3]
Lathyrus. [w:] Index Nominum Genericorum [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2009-02-05].
[4]
Lathyrus L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-09-18].
[5]
Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2011, s. 132. ISBN 0-333-74890-5.
[6]
ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 106, ISBN 978-83-62975-45-7.
[7]
S. Bagiński, J. Mowszowicz: Krajowe rośliny trujące. Łódź: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1963.
[8]
Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 240. ISBN 83-7079-778-4.
[9]
David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 506-507, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
[10]
Bojian Bao i Gregory Kenicer: Lathyrus Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2014-05-30].
[11]
B. Tokarska-Guzik, Z. Dajdok, M. Zając, A. Zając, A. Urbisz, W. Danielewicz: Rośliny obcego pochodzenia w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem gatunków inwazyjnych. Warszawa: Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, 2012. ISBN 978-83-62940-34-9.
[12]
Hanno Schaefer, Paulina Hechenleitner, Arnoldo Santos-Guerra, Miguel Menezes de Sequeira, R. Toby Pennington, Gregory Kenicer, Mark A. Carine. Systematics, biogeography, and character evolution of the legume tribe Fabeae with special focus on the middle-Atlantic island lineages. „BMC Evolutionary Biology”. 12: 250, 2012. DOI: 10.1186/1471-2148-12-250.
[13]
Lathyrus. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. [dostęp 2010-02-05].
[14]
Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Lathyrus. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-02-05]. (ang.).
[15]
Gawryś Wiesław: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina Botanica, 2008. ISBN 978-83-925110-5-2.
[16]
Ludmiła Karpowiczowa (red.): Słownik nazw roślin obcego pochodzenia łacińsko-polski i polsko-łaciński. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1973.

[ruggiero-1] [1]
Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] [2]
Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-09-23] (ang.).

[ing-3] [3]
Lathyrus. [w:] Index Nominum Genericorum [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2009-02-05].

[powo-4] [4]
Lathyrus L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-09-18].

[philips-5] [5]
Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2011, s. 132. ISBN 0-333-74890-5.

[checklist-6] [6]
ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 106, ISBN 978-83-62975-45-7.

[7] [7]
S. Bagiński, J. Mowszowicz: Krajowe rośliny trujące. Łódź: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1963.

[encyk-8] [8]
Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 240. ISBN 83-7079-778-4.

[mabb-9] [9]
David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 506-507, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.

[china-10] [10]
Bojian Bao i Gregory Kenicer: Lathyrus Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2014-05-30].

[Obce2012-11] [11]
B. Tokarska-Guzik, Z. Dajdok, M. Zając, A. Zając, A. Urbisz, W. Danielewicz: Rośliny obcego pochodzenia w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem gatunków inwazyjnych. Warszawa: Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, 2012. ISBN 978-83-62940-34-9.

[12] [12]
Hanno Schaefer, Paulina Hechenleitner, Arnoldo Santos-Guerra, Miguel Menezes de Sequeira, R. Toby Pennington, Gregory Kenicer, Mark A. Carine. Systematics, biogeography, and character evolution of the legume tribe Fabeae with special focus on the middle-Atlantic island lineages. „BMC Evolutionary Biology”. 12: 250, 2012. DOI: 10.1186/1471-2148-12-250.

[13] [13]
Lathyrus. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. [dostęp 2010-02-05].

[14] [14]
Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Lathyrus. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-02-05]. (ang.).

[15] [15]
Gawryś Wiesław: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina Botanica, 2008. ISBN 978-83-925110-5-2.

[16] [16]
Ludmiła Karpowiczowa (red.): Słownik nazw roślin obcego pochodzenia łacińsko-polski i polsko-łaciński. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1973.

[5]

[4]

[1]

[2]

[3]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

Wikiwand in your browser!

Groszek

Wikiwand in your browser!

Rozmieszczenie geograficzne

Morfologia

Systematyka

Przypisy