Remove ads
Gmach Banku Gospodarstwa Krajowego[2][3] – zabytkowy budynek znajdujący się w Alejach Jerozolimskich 7, przy rondzie Charles’a de Gaulle’a w Warszawie.
 nr rej. 761-A z 1 lipca 1965[1] | |
 Budynek od strony ronda de Gaulle’a | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres | |
| Styl architektoniczny |
modernizm klasycyzujący |
| Architekt | |
| Inwestor | |
| Rozpoczęcie budowy |
1928 |
| Ukończenie budowy |
1931 |
| Ważniejsze przebudowy |
1949, od 2020 |
Położenie na mapie Warszawy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
 52°13′53″N 21°01′13″E | |
_(cropped).jpg)
Modernistyczny, monumentalny gmach został wzniesiony w latach 1928–1931 według projektu Rudolfa Świerczyńskiego dla Banku Gospodarstwa Krajowego. Został rozbudowany po II wojnie światowej. W latach 1957–2001 był siedzibą Polskiej Agencji Prasowej.
Pierwotny projekt konkursowy przewidywał zabudowę wzdłuż Alej Jerozolimskich na odcinku między Nowym Światem a ulicą Bracką o powierzchni zabudowy 8247 m². Razem z bankiem miało się tam również mieścić Ministerstwo Robót Publicznych, odpowiedzialne za prowadzenie inwestycji infrastrukturalnych, które miał współfinansować BGK[4]. Parcela należała do Skarbu Państwa[5]. Znajdował się na niej pałacyk Opalińskiego i piętrowy pawilon baru-kawiarni[6].
Spośród 26 złożonych projektów konkursowych do realizacji wybrano projekt Rudolfa Świerczyńskiego[4]. Już po rozstrzygnięciu konkursu ministerstwo zrezygnowało z budowy swojej siedziby połączonej z BGK (w lutym 1929 roku rozpoczęło budowę nowej siedziby przy ul. Tytusa Chałubińskiego)[7].
Przed wojną zrealizowano tylko część zajętą następnie przez Bank Gospodarstwa Krajowego, o powierzchni zabudowy 4835 m² z dwiema elewacjami od Alej Jerozolimskich i Nowego Światu. Budynek od strony Alej Jerozolimskich liczył 7 kondygnacji nadziemnych, od Nowego Światu i zaplecza 5 kondygnacji. Nad IV kondygnacją elewację wieńczył gzyms o dużym wysięgu, wyższe kondygnacje cofały się uskokami. Działka przedwojennej części została zabudowana w 100%, trzy dziedzińce w parterze zostały pokryte szklanymi dachami, tworząc sale operacyjne banku.
Budowę rozpoczęto 21 maja 1928[8], a gmach oddano do użytku 6 grudnia 1931[9]. Żelbetową konstrukcję budynku posadowiono na palach. Fundamenty sąsiednich budynków zostały pogłębione. Projektant konstrukcji Ludwik Tylbor zastosował zbrojenie ponad potrzeby wynikające z obliczeń statycznych. Ściany zewnętrzne wykonano z cegły dziurawki, ścianki działowe z cegły trocinowej. Gmach został ozdobiony płaskorzeźbami Jana Szczepkowskiego[10][11]
Elewacje oblicowano płytami z małopolskiego andezytu. We wnętrzach reprezentacyjnych zastosowano okładziny kamienne z marmuru i alabastru. Zastosowano metalowe elementy wykończeniowe z powłokami galwanicznymi i ze stali nierdzewnej. Posadzki wykonano z płyt kamiennych z krajowych marmurów: Bolechowice, Zelejowa, Dębnik, Szewce i Morawica. Na korytarzach zastosowano wykładziny tekstylne i gumowe. W pokojach biurowych ułożono klepkę.
Przy wystroju plastycznym wnętrz współpracowali m.in. Wojciech Jastrzębowski (witraże) oraz Felicjan Szczęsny Kowarski, Wacław Borowski i Romuald Kamil Witkowski (malarstwo).
Gmach nie został zniszczony w czasie II wojny światowej[12][13]. W czasie powstania warszawskiego był zajmowany przez Niemców, którzy nie wysadzili go w powietrze, ale zrabowali wyposażenie i ok. 30 mln złotych z rozbitego skarbca[14]. Po 1945 w gmachu mieściły się m.in. biura Zarządu Miejskiego m.st. Warszawy[15]. Po przekształceniu BGK (1948), gmach stał się własnością Banku Inwestycyjnego, a następnie Narodowego Banku Polskiego[14].
W okresie powojennym dzięki przebiciu ulicy Mysiej na przedłużeniu ulicy Nowogrodzkiej gmach został rozbudowany. W pierwszym etapie gmach został przedłużony w kierunku ulicy Brackiej, a w drugim etapie − powstała nowa fasada od strony ulicy Mysiej[2]. Obiekt projektowany przed wojną w zabudowie obrzeżnej stał się budynkiem wolnostojącym. Projektanci powojennej rozbudowy zastosowali w elewacjach detale architektoniczne pierwotnego projektu, dzięki czemu powstał obiekt o jednolitej architekturze.
W 1965 gmach został wpisany do rejestru zabytków[1] .
W 2020 rozpoczęła się gruntowna modernizacja wnętrz budynku według projektu biura JEMS Archtitekci[16][17].
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads