Flaga III Rzeszy

Flaga III Rzeszy (niem. Hakenkreuzfahne – „flaga ze swastyką”, dosłownie „flaga z haczykowatym krzyżem”) – flaga państwowa nazistowskich Niemiec (1933–1945). Od 14 marca 1933 do 15 września 1935 w użyciu były dwie flagi: flaga niemal identyczna z flagą Związku Północnoniemieckiego i Cesarstwa Niemieckiego (od oryginału różniąca się jedynie proporcjami) oraz flaga Narodowosocjalistycznej Niemieckiej Partii Robotników (NSDAP) – czerwona flaga z białym kółkiem, w którym znajduje się prawoskrętna swastyka obrócona pod kątem 45 stopni. Druga flaga stała się na mocy ustaw norymberskich z 1935 roku jedyną oficjalną flagą państwa i pozostawała nią do 23 maja 1945 roku^[1].

Flaga III Rzeszy

Hakenkreuzfahne

Informacje
W użyciu	1935–1945
Proporcje	3:5
Wprowadzona	1935
Opis flagi	Płat koloru czerwonego, z białym kołem z wpisaną w nie swastyką.
Projektant	Friedrich Krohn; Adolf Hitler

Historia

Po przejęciu władzy w Niemczech przez NSDAP zakazano używania symboli narodowych Republiki Weimarskiej, w tym czarno-czerwono-złotej flagi państwowej. Dekretem prezydenta Paula von Hindenburga z 12 marca 1933 roku przywrócono czarno-biało-czerwoną flagę Związku Północnoniemieckiego i Cesarstwa Niemieckiego sprzed 1918 roku i ustanowiono tę flagę oraz flagę partii nazistowskiej jako dwie flagi państwowe III Rzeszy, które należało odtąd wywieszać razem obok siebie^[2]. W rzeczywistości nowe flagi zostały oficjalnie wprowadzone dopiero 14 marca 1933 roku, choć formalnie ich użycie mogło rozpocząć się wcześniej^[1]. Wzór flagi nazistowskiej został wprowadzony przez Adolfa Hitlera jako flaga partyjna latem 1920 roku. Był to prostokątny płat tkaniny koloru czerwonego o stosunku boków 3:5, z białym kołem z wpisaną w nie czarną swastyką. Rewers flagi używanej na lądzie był taki sam jak awers, tzn. swastyka po obu stronach miała ramiona skierowane w prawo, natomiast na fladze używanej na morzu swastyka znajdująca się na rewersie była była lustrzanie odwrócona, czyli miała ramiona skierowane w lewo^[3]. Początkowo (w latach 1933–1935) na lądzie w użyciu była flaga identyczna z flagą partii, z kołem umieszczonym pośrodku czerwonego pola, podczas gdy na morzu używano flagi z kołem przesuniętym w stronę drzewca.

Flagi używane w latach 1933-1935

3:5
Pierwsza flaga państwowa III Rzeszy (1933–1935), odpowiadająca fladze Związku Północnoniemieckiego (1867–1871) i Cesarstwa Niemieckiego (1871–1918).

3:5
Flaga NSDAP (1920–1945). Wywieszana była również jako flaga państwowa od 1933 do 1935 r. łącznie z flagą czarno-biało-czerwoną. Na tej fladze swastyka jest wyśrodkowana, co odróżnia ją nieco od flagi państwowej używanej po 1935 r., na której swastyka jest przesunięta w lewo.

Ilustracja przedstawiająca antyhitlerowskich demonstrantów atakujących „Bremen” zadokowany w porcie w Nowym Jorku, Stany Zjednoczone, 26 lipca 1935 r.

Ta druga wersja stała się od 15 września 1935 roku na mocy tzw. ustaw norymberskich^[4] jedyną oficjalną flagą państwa niemieckiego^[5]. Zmiana ta była reakcją na szeroko opisywany przez niemiecką prasę incydent, który miał miejsce w Nowym Jorku 26 lipca 1935 roku, gdzie grupa uczestników antynazistowskiej demonstracji wtargnęła na pokład niemieckiego statku pasażerskiego „Bremen” na krótko przed jego odpłynięciem i zerwała z masztu nazistowską flagę ze swastyką. Zgodnie z obowiązującym w latach 1933–1935 prawem, na niemieckich statkach handlowych należało wywieszać dwie bandery: czarno-biało-czerwoną – na rufie statku, oraz ze swastyką – na głównym maszcie, w miejscu flag sygnałowych. Ponieważ zerwano banderę ze swastyką, a bandera czarno-biało-czerwona pozostała nienaruszona, strona amerykańska odmówiła wszczęcia postępowania karnego przeciwko sprawcom, argumentując, że nie została znieważona flaga państwowa, a jedynie symbol partii politycznej. Zdarzenie to, wydawać by się mogło bez większego znaczenia, stało się impulsem do uchwalenia przez Reichstag na wyjazdowej sesji w Norymberdze, obok ustaw „O obywatelstwie Rzeszy” oraz „O ochronie krwi niemieckiej i niemieckiej czci”, również ustawy „O barwach i fladze Rzeszy”, uznającej flagę ze swastyką za jedyną flagę narodową Niemiec^[6]. Ówczesny przewodniczący Reichstagu, Hermann Göring, uzasadniał zniesienie czarno-biało-czerwonej flagi koniecznością „uniemożliwienia reakcjonistom zdegradowania flagi ze swastyką do rangi jedynie partyjnego proporczyka”^[7].

8 maja 1945 r. podpisano akt bezwarunkowej kapitulacji niemieckich sił zbrojnych, co oznaczało koniec II wojny światowej w Europie, 23 maja 1945 r. ostatecznie zakończono państwowy byt Rzeszy Wielkoniemieckiej i aresztowano jej ostatni rząd kierowany przez admirała Karla Donitza, a ZSRR, Stany Zjednoczone, Wielka Brytania i Francja zakazały wszelkiego rodzaju flag nazistowskich we wszystkich czterech strefach okupacyjnych. Niemieckie statki handlowe przejściowo używały jako bandery flagi "C" z Międzynarodowego Kodu Sygnałowego z wyciętym z prawej strony trójkątem równoramiennym, która była w barwach narodowych trzech z czterech zwycięskich mocarstw^[8].

W 1949 r. oba nowo powstałe państwa niemieckie: Republika Federalna Niemiec i Niemiecka Republika Demokratyczna przyjęły czarno-czerwono-złotą flagę, która była używana w pierwszej połowie XIX wieku jako flaga Związku Niemieckiego i symbol rewolucji marcowej (1848), a w latach 1919–1933 jako flaga Republiki Weimarskiej (NRD dodała herb państwowy na środku flagi w 1959 roku)^[9].

Symbolika

Adolf Hitler wskazał w książce Mein Kampf, że źródłem kolorystyki użytej we fladze NSDAP są barwy flagi Cesarstwa Niemieckiego (a wcześniej także Związku Północnoniemieckiego). Wykorzystanie tych barw symbolizowało odcięcie się od demokratycznej Republiki Weimarskiej, używającej czarno-czerwono-złotej flagi. Czerwone tło nawiązywało także do socjalistycznego czerwonego sztandaru, ze względu na (narodowo)socjalistyczne idee NSDAP, a jednocześnie nowa flaga miała stanowić przeciwwagę dla wyrazistej socjalistycznej symboliki. Biały kolor koła oznaczał nacjonalizm. Swastyka została zaczerpnięta od Towarzystwa Thule, tajnej niemieckiej organizacji rasistowskiej i okultystycznej. Miała ona oznaczać „walkę o zwycięstwo rasy aryjskiej”. Flagę zaprojektował Friedrich Krohn, przy czym kierunek ramion swastyki wybrał Hitler; projekt Krohna był bardzo podobny do koncepcji Hitlera^[10].

Bandera wojenna III Rzeszy (niem. Reichskriegsflagge), wprowadzona w 1935 roku, z niewielkimi zmianami w 1938 roku, miała zbliżoną symbolikę, wyróżniającą się dodatkowo czarno-białym krzyżem skandynawskim oraz znajdującym się w górnym lewym rogu krzyżem żelaznym.

Inne flagi III Rzeszy

Flaga	Lata obowiązywania		Flaga	Lata obowiązywania
	1933-1945	Bandera handlowa (podnoszona na głównym maszcie), proporzec dziobowy Reichsmarine i Kriegsmarine		1933-1935 (de facto do 1934)	Sztandar Prezydenta III Rzeszy
	1933-1935	Bandera handlowa (podnoszona na rufie)		1934-1945	Sztandar osobisty Adolfa Hitlera
	1933-1935	Bandera wojenna Reichsmarine i Kriegsmarine		1933-1935	Flaga Ministra Reichswehry
	1935-1938	Bandera wojenna Kriegsmarine		1935	Flaga Ministra Wojny i Naczelnego Dowódcy Wehrmachtu
	1938-1945	Bandera wojenna Kriegsmarine		1935-1938	Flaga Ministra Wojny i Naczelnego Dowódcy Wehrmachtu
	1933-1935	Flaga służby państwowej		1936-1945	Flaga Ordnungspolizei
	1935-1945	Flaga służby państwowej		1926-1945	Flaga Hitlerjugend

Wpływ na inne flagi

Flaga III Rzeszy posłużyła jako wzór dla wielu flag organizacji nacjonalistycznych od czasów III Rzeszy po współczesne. Poniżej znajdują się niektóre z nich.

• 
  Flaga bułgarskich ratników
• 
  Flaga greckiej partii Złoty Świt
• 
  Flaga Kanadyjskiej Partii Jedności Narodowej(inne języki)
• 
  Flaga Afrykanerskiego Ruchu Oporu (RPA)
• 
  Flaga walońskiego ugrupowania Christus Rex
• 
  Flaga Narodowosocjalistycznej Szwedzkiej Partii Robotników(inne języki)
• 
  Flaga Narodowosocjalistycznej Holenderskiej Partii Pracy
• 
  Flaga Narodowosocjalistycznej Partii Robotniczej Iranu(inne języki)
• 
  Flaga Amerykańskiej Partii Nazistowskiej
• 
  Flaga Socjalistycznej Partii Rzeszy, działającej w RFN
• 
  Flaga Narodowosocjalistycznej Partii Rumunii(inne języki)
• 
  Flaga argentyńskiej Partii Nowego Triumfu(inne języki)
• 
  Flaga brytyjskiego Towarzystwa 9 Listopada(inne języki)
• 
  Flaga Syryjskiej Partii Socjal-Nacjonalistycznej
• 
  Flaga Narodowosocjalistycznego Ruchu Chile
• 
  Flaga chilijskiego Towarzystwa Nowej Ojczyzny(inne języki)
• 
  Flaga Partii Młodzieży Wielkiej Japonii(inne języki)
• 
  Flaga Wszechrosyjskiego Obywatelskiego Ruchu Patriotycznego „Rosyjska Jedność Narodowa”(inne języki)
• 
  Flaga peruwiańskiego ruchu etnokacerystów(inne języki)
• 
  Flaga brazylijskich integralistów
• 
  Flaga rosyjskiej Partii Narodowo-Bolszewickiej
• 
  Flaga włoskiej organizacji terrorystycznej Nowy Porządek
• 
  Flaga Narodowosocjalistycznej Japońskiej Partii Robotniczej
• 
  Flaga meksykańskiej Narodowej Unii Synarchistycznej(inne języki)
• 
  Flaga Frontu Akcji Narodowych Socjalistów/Działaczy Narodowych Niemiec(inne języki)
• 
  Flaga węgierskich strzałokrzyżowców
• 
  Flaga Rosyjskiej Partii Faszystowskiej
• 
  Flaga Brytyjskiej Unii Faszystów
• 
  Flaga polskiego Obozu Narodowo-Radykalnego
• 
  Flaga portugalskich narodowych syndykalistów
• 
  Flaga chilijskiego Ruchu Narodowo-Rewolucyjno-Syndykalistycznego(inne języki)

Zobacz też

• Godło III Rzeszy
• Flaga Niemiec