Czersk (gmina)

Czersk – gmina miejsko-wiejska w województwie pomorskim, w powiecie chojnickim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie bydgoskim.

Ten artykuł dotyczy współczesnej gminy. Zobacz też: gmina Czersk - dawna gmina w Warszawskiem.

Czersk

gmina miejsko-wiejska
Urząd Miasta i Gminy Czersk
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	pomorskie
Powiat	chojnicki
TERC	2202043
Burmistrz	Daniel Szpręga
Powierzchnia	379,85 km²
Populacja (30.06.2016) • liczba ludności	21 549[1]
• gęstość	56,7 os./km²
Nr kierunkowy	52
Tablice rejestracyjne	GCH
Adres urzędu: ul. Kościuszki 27 89-650 Czersk
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw 18
Położenie na mapie województwa pomorskiego Czersk
Położenie na mapie Polski Czersk
53°48′N 17°58′E
Strona internetowa
Biuletyn Informacji Publicznej

W skład gminy wchodzi 18 sołectw: Będźmierowice, Gotelp, Gutowiec, Klaskawa, Krzyż, Kurcze, Lipki, Łąg, Łąg-Kolonia, Łubna, Malachin, Mokre, Mosna, Odry, Rytel, Wieck, Zapędowo, Złotowo

Siedziba gminy to Czersk.

Według danych z 2014 roku, gminę zamieszkiwało 21 202 osób.

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002 gmina Czersk ma obszar 379,85 km²^[2], w tym:

• użytki rolne: 29%
• użytki leśne: 62%

Gmina stanowi 27,84% powierzchni powiatu.

Miejscowości

Tabela 1. Miejscowości podstawowe oraz ich integralne części w administracji gminy Czersk-obszar wiejski
Identyfikator SIMC	Nazwa miejscowości	Rodzaj miejscowości	Położenie geograficzne
0082794	Bagna	wieś	53°43′45″N 17°59′58″E
0082475	Będźmierowice	wieś	53°48′13″N 18°03′06″E
0082883	Bielawy	wieś	53°49′49″N 17°51′31″E
0083256	Błota	kolonia	53°45′55″N 17°47′42″E
0082995	Brda	wieś	53°41′54″N 17°49′39″E
0083078	Budziska	wieś	53°49′15″N 18°00′51″E
0083049	Bukowa Góra	wieś	53°48′48″N 18°04′31″E
0083138	Cis	część wsi Malachin	53°48′34″N 17°57′06″E
0082713	Czersk	osada leśna	53°47′26″N 17°56′38″E
1014145	Czerska Struga	kolonia	53°43′20″N 17°54′03″E
0082819	Dąbki	osada leśna	53°45′02″N 17°58′44″E
0082802	Dąbki	wieś	53°44′59″N 17°59′23″E
0082481	Duża Klonia	wieś	53°46′45″N 17°42′10″E
0083262	Duże Wędoły	kolonia	53°46′27″N 17°46′03″E
0083486	Gartki	kolonia	53°42′29″N 17°52′59″E
0082541	Gotelp	wieś	53°51′06″N 18°01′11″E
0082720	Gutowiec	wieś	53°46′19″N 17°51′06″E
0083279	Jeziórko	osada leśna	53°45′34″N 17°49′33″E
0082624	Juńcza	osada	53°49′41″N 17°59′17″E
0083285	Kaliska	kolonia	53°45′26″N 17°47′46″E
0082618	Kamionka	wieś	53°49′49″N 18°00′26″E
0083291	Karolewo	kolonia	53°44′34″N 17°48′30″E
0082937	Kęsza	wieś	53°49′09″N 18°05′42″E
0082653	Klaskawa	wieś	53°46′54″N 18°03′29″E
0082498	Klonia-Wybudowanie	część wsi Duża Klonia	53°47′16″N 17°41′08″E
0083428	Klonowice	wieś	53°52′24″N 18°03′43″E
0082736	Kłodnia	wieś	53°47′31″N 17°51′25″E
0082825	Konewki	wieś	53°44′49″N 18°01′00″E
0083300	Konigort	kolonia	53°45′48″N 17°44′16″E
0082506	Konigórtek	kolonia	53°45′39″N 17°44′10″E
0083003	Kosowa Niwa	osada	53°42′24″N 17°47′28″E
0082630	Koszary	kolonia	53°49′33″N 17°59′17″E
0083470	Koślinka	część wsi Zapędowo	53°43′00″N 17°50′15″E
0082682	Krzyż	wieś	53°47′44″N 17°52′20″E
0082788	Kurcze	wieś	53°44′28″N 18°00′12″E
0082742	Kurkowo	wieś	53°45′48″N 17°51′35″E
0082877	Kwieki	wieś	53°48′50″N 17°51′46″E
0082890	Lipki	wieś	53°49′31″N 18°05′27″E
0082908	Lipki Dolne	część wsi Lipki	53°49′32″N 18°05′18″E
0082914	Lipki Górne	część wsi Lipki	53°49′39″N 18°05′42″E
0083173	Listewka	osada leśna	53°52′05″N 17°57′12″E
0083492	Lutom	osada leśna	53°42′46″N 17°51′34″E
0082989	Lutom	wieś	53°42′28″N 17°49′36″E
0083500	Lutomski Most	kolonia	53°41′45″N 17°50′45″E
0083032	Łąg	wieś	53°49′42″N 18°04′12″E
0083055	Łąg-Kolonia	wieś	53°49′29″N 18°02′25″E
0083109	Łubna	wieś	53°49′02″N 17°59′17″E
0082759	Łukowo	osada leśna	53°46′13″N 17°54′32″E
0083115	Łukowo	wieś	53°45′50″N 17°55′55″E
0083150	Malachin	osada leśna	53°48′31″N 17°57′03″E
0083121	Malachin	wieś	53°48′53″N 17°57′20″E
0082512	Mała Klonia	kolonia	53°46′35″N 17°42′11″E
0083316	Małe Wędoły	kolonia	53°46′34″N 17°45′09″E
0083322	Młynki	kolonia	53°44′25″N 17°43′17″E
0083345	Modrzejewo	kolonia	53°45′49″N 17°45′12″E
0083167	Mokre	wieś	53°50′20″N 17°56′59″E
0082660	Mosna	wieś	53°45′28″N 18°03′11″E
0082765	Nieżurawa	kolonia	53°47′35″N 17°56′02″E
0082564	Nowa Juńcza	wieś	53°50′28″N 17°59′38″E
0082570	Nowe Prusy	wieś	53°50′54″N 18°02′05″E
0083517	Nowy Młyn	kolonia	53°41′32″N 17°51′25″E
0083180	Odry	osada leśna	53°52′28″N 18°00′44″E
0083204	Odry	wieś	53°53′26″N 18°01′09″E
1014151	Olszyny	osada leśna	53°49′05″N 17°48′14″E
0083351	Olszyny	wieś	53°49′01″N 17°47′17″E
0082831	Ostrowite	wieś	53°45′03″N 18°01′54″E
0083368	Ostrowy	osada leśna	53°46′57″N 17°46′48″E
0083374	Płecno	osada leśna	53°47′42″N 17°49′59″E
0083530	Pod Łąg	część wsi Złotowo	53°48′13″N 18°00′23″E
0083546	Pod Łubnę	część wsi Złotowo	53°48′34″N 17°58′48″E
0083552	Pod Łukowo	część wsi Złotowo	53°47′03″N 17°57′31″E
0083569	Pod Malachin	część wsi Złotowo	53°48′31″N 17°57′37″E
0083575	Pod Strugę	część wsi Złotowo	53°46′51″N 18°00′14″E
0083581	Pod Tucholę	część wsi Złotowo	53°46′11″N 17°58′33″E
0082593	Polana	kolonia	53°52′15″N 17°58′35″E
0082920	Praga	część wsi Lipki	53°49′24″N 18°05′48″E
0082647	Przyjaźnia	wieś	53°50′08″N 18°00′54″E
0082587	Pustki	wieś	53°52′19″N 17°59′50″E
0083196	Rówki	kolonia	53°50′16″N 17°58′27″E
0083380	Rytel	osada	53°46′21″N 17°46′58″E
0083233	Rytel	wieś	53°45′11″N 17°46′31″E
0995833	Rytel-Dworzec	kolonia	53°44′52″N 17°43′32″E
0995840	Rytel-Nadleśnictwo	kolonia	53°44′56″N 17°43′58″E
0082771	Sienica	kolonia	53°48′34″N 17°52′45″E
1066188	Spierewnik	osada	53°42′42″N 17°46′06″E
0082601	Stara Juńcza	wieś	53°50′58″N 17°58′46″E
0083084	Stare Prusy	wieś	53°50′58″N 18°03′09″E
0082707	Stodółki	część wsi Krzyż	53°47′21″N 17°52′42″E
0082676	Struga	wieś	53°46′43″N 18°02′10″E
0083010	Suszek	osada	53°43′23″N 17°45′37″E
0083090	Szałamaje	wieś	53°50′29″N 18°03′50″E
0082950	Szyszkowiec	wieś	53°50′36″N 18°04′24″E
0082854	Twarożnica	osada leśna	53°45′19″N 17°57′01″E
0083397	Uboga	osada leśna	53°44′08″N 17°49′09″E
0083227	Uroża	osada leśna	53°54′11″N 18°00′20″E
0082860	Ustronie	osada leśna	53°46′23″N 18°00′33″E
0082966	Wądoły	wieś	53°46′39″N 17°45′31″E
0082529	Wędowo	osada	53°47′02″N 17°39′36″E
0083405	Wieck	wieś	53°52′34″N 18°03′59″E
0083457	Wojtal	osada leśna	53°54′00″N 18°02′33″E
0083440	Wojtal	wieś	53°53′44″N 18°01′54″E
0083061	Wybudowania Łęskie	część wsi Łąg-Kolonia	53°48′04″N 18°00′52″E
0083411	Wybudowania Wieckie	część wsi Wieck	53°53′01″N 18°03′18″E
0083210	Wybudowanie Odrowskie	część wsi Odry	53°53′22″N 18°00′04″E
0083144	Wybudowanie pod Kosobudy	część wsi Malachin	53°48′12″N 17°56′52″E
0083463	Zapędowo	wieś	53°42′09″N 17°51′07″E
0082535	Zapora	kolonia	53°46′37″N 17°43′06″E
0083434	Zawada	wieś	53°51′44″N 18°03′05″E
0082972	Złe Mięso	wieś	53°49′40″N 18°06′27″E
0083523	Złotowo	wieś	53°46′59″N 17°59′36″E
0083026	Żukowo	wieś	53°43′14″N 17°48′41″E
Źródła: Wykaz urzędowych nazw miejscowości i ich części (xls),Dz.U. z 2013 r. poz. 200 oraz Dz.U. z 2015 r. poz. 1636, Zbiory danych państwowego rejestru nazw geograficznych -2025-04-27

Demografia

Dane z 30 czerwca 2004 roku^[3]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	20 380	100	10 206	50,1	10 174	49,9
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	53,7		26,9		26,8

• Piramida wieku mieszkańców gminy Czersk w 2014 roku^[1]:

Pozostałe miejscowości niesołeckie

Badzianko, Bagna, Bielawy, Błota, Brda, Budziska, Bukowa Góra, Cegielnia, Czersk (leśniczówka), Czerska Struga, Dąbki, Dąbki (leśniczówka), Duża Klonia, Duże Wędoły, Gartki, Jeziórko, Juńcza, Kaliska, Kameron, Kamionka, Karolewo, Kęsza, Klonowice, Kłodnia, Konewki, Konigort, Konigórtek, Kosowa Niwa, Koszary, Koślinka, Kurkowo, Kwieki, Listewka, Lutom, Lutom (leśniczówka), Lutomski Most, Łukowo, Łukowo (leśniczówka), Malachin (leśniczówka), Mała Klonia, Małe Wędoły, Młynki, Modrzejewo, Mosna, Nieżurawa, Nowa Juńcza, Nowe Prusy, Nowy Młyn, Odry (leśniczówka), Olszyny, Olszyny (osada leśna), Ostrowite, Ostrowy, Płecno, Pod Łąg, Pod Łubnę, Polana, Przyjaźnia, Pustki, Rówki, Rytel (osada), Rytel-Dworzec, Rytel-Nadleśnictwo, Rytel Zarzecze, Sienica, Spierewnik, Stara Juńcza, Stare Prusy, Struga, Stodółki, Suszek, Szałamaje, Szary Kierz, Szyszkowiec, Twarożnica, Uboga, Uroża, Ustronie, Wądoły, Wędowo, Wojtal, Wojtal (gajówka), Zapora, Zawada, Złe Mięso, Żukowo.

Infrastruktura

Transport kolejowy

Przez miasto i gminę przebiegają trzy linie kolejowe, z obsługującymi gminę stacjami i przystankami kolejowymi:

Nazwa i przebieg linii	Stacje i przystanki kolejowe na terenie gminy
linia kolejowa nr 203 z Tczewa do Kostrzyna nad Odrą	Łąg, Czersk, Gutowiec, Rytel Wieś, Rytel
linia kolejowa nr 215 z Laskowic Pomorskich do Bąka	Będźmirowice, Czersk
linia kolejowa nr 201z Nowej Wsi Wielkiej do Gdyni	Łąg Południowy, Szałamaje, Wojtal

Transport drogowy

Przez teren miasta i gminy przebiegają następujące drogi:

• Drogi krajowe:
  • 22 Grzechotki – Malbork – Starogard Gdański – Czarna Woda - Czersk - Chojnice – Człuchów – Wałcz – Gorzów Wielkopolski – Kostrzyn nad Odrą (główna droga przebiegająca przez miasto i gminę - popularnie zwana Berlinką), stanowiąca połączenie Czerska z Trójmiastem i Piłą i Koszalinem.
• Drogi wojewódzkie
  • 237 Mąkowarsko – Tuchola - Czersk, stanowiąca połączenie z Bydgoszczą.

Komunikację autobusową w Czersku i okolicy zapewniają przedsiębiorstwa PKS Chojnice i PKS Starogard Gdański. Miasto posiada bezpośrednie połączenia autobusowe z Gdańskiem, Bydgoszczą, Chojnicami, Tucholą, Starogardem Gdańskim, Tczewem, Czarną Wodą oraz mniejszymi miejscowościami w bliskiej okolicy.

Transport wodny

W zasadzie słabo rozwinięty, przez gminę przepływa Czerska Struga (rzeka) nadająca się jedynie na odcinkach do uprawiania turystyki kajakowej.

Ochrona przyrody

• Rezerwat przyrody Cisy nad Czerską Strugą
• Rezerwat przyrody Kręgi Kamienne
• Rezerwat przyrody Mętne
• Rezerwat przyrody Ustronie
• Tucholski Park Krajobrazowy

Sąsiednie gminy

Brusy, Chojnice, Czarna Woda, Kaliska, Karsin, Osieczna, Stara Kiszewa, Śliwice, Tuchola