Cyprysowate
rodzina żywicznych drzew i krzewów nagonasiennych Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Cyprysowate (Cupressaceae Rich. ex Bartl.) – rodzina żywicznych drzew i krzewów nagonasiennych. Obejmuje w zależności od ujęcia około 130 gatunków skupionych w 29–32 rodzajach[2][3]. Rozprzestrzenione są niemal na całym świecie[3], przy czym w Polsce występują naturalnie jedynie gatunki z rodzaju jałowiec (Juniperus)[4]. Zajmują bardzo zróżnicowane siedliska, z wyjątkiem tundry i wilgotnych lasów równikowych, wiele gatunków ma ograniczony zasięg i jest zagrożona wymarciem[5]. Wiele gatunków jest popularnie uprawianych, także w Polsce (np. żywotniki i cyprysiki). Liczne gatunki są ważnym źródłem drewna i żywic[3].
 Cyprys wiecznie zielony | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Rząd | |||
| Rodzina |
cyprysowate | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Cupressaceae Gray Nat. Arr. Brit. Pl. 2: 222. (1822)[2] | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Cupressus L.[2] | |||
| Synonimy | |||
| |||
Morfologia
- Pokrój
- Najczęściej krzewy lub niewielkie drzewa, rzadziej duże drzewa. Końce pędów u niektórych rodzajów są w różnym stopniu spłaszczone i rozgałęzione w jednej płaszczyźnie (Calocedrus, Libocedrus, Thuja). Ulistnione końce pędów u niektórych rodzajów są zrzucane, co przypomina nieco liście złożone (Glyptostrobus, Metasequoia, Taxodium)[3]. W uprawie wiele form uprawnych ma postać karłowych i płożących krzewów[5].
- Liście
- Pojedyncze, zwykle zimozielone, często dimorficzne. Młode liście szpilkowe, u niektórych gatunków szybko opadają, a liście dojrzałe są łuskowate. Ułożone są na pędzie naprzemianlegle lub w okółkach po 3–4[3], rzadko skrętolegle (Taxodium).
- Organy generatywne
- Pyłek pozbawiony worków powietrznych powstaje w mikrosporangiach występujących w liczbie od 2 do 10 na odosiowej stronie mikrosporofili. Mikrosporofile zebrane są w drobne szyszkowate strobile na końcach pędów. Makrosporofile (łuski nasienne) zawierają po stronie doosiowej po kilka (2–20) nagich zalążków. Łuski wyrastają naprzeciwlegle lub po 3 w okółkach, nie zachodzą na siebie i zebrane są w zwykle kuliste lub jajowate, drewniejące szyszki, ewentualnie w zmięśniałe szyszkojagody[3][5].
Systematyka i pochodzenie
Podsumowanie
Perspektywa
Rodzina obejmuje we współczesnych klasyfikacjach systematycznych dawniej wyodrębniane cypryśnikowate (Taxodiaceae) z 9 rodzajami. Rodzina ta w wyniku analiz filogenetycznych, opartych głównie na badaniach molekularnych, okazała się grupą parafiletyczną, w obrębie której zagnieżdżone były cyprysowate. W tej sytuacji konieczne było dla uzyskania taksonu monofiletycznego złączenie tych rodzin w jeden takson[3][6][7].
Najstarsze skamieniałości rodziny datowane są na 170 milionów lat (szyszka z zachodniej Szkocji)[5].
| nagonasienne |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- Relacje filogenetyczne w obrębie rodziny[6]
| cyprysowate |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
podrodzina: Cunninghamioideae
- Cunninghamia – stroigła
podrodzina: Taiwanioideae
- Taiwania – tajwania
podrodzina: Athrotaxidoideae
podrodzina: Sequoioideae
- Sequoiadendron – mamutowiec
- Metasequoia – metasekwoja
- Sequoia – sekwoja
podrodzina: Taxodioideae
- Taxodium – cypryśnik
- Cryptomeria – kryptomeria, szydlica
- Glyptostrobus – wyżłob[9]
podrodzina: Callitroideae
- Actinostrobus – krężnik[9]
- Callitris – żywiczlin, cyprzyk[9]
- Diselma
- Fitzroya – ficroja
- Neocallitropsis
- Widdringtonia – widdringtonia, tężyłusk[9]
- Austrocedrus
- Libocedrus
- Papuacedrus
- Pilgerodendron
podrodzina: Cupressoideae
- Calocedrus – cedrzyniec
- Chamaecyparis – cyprysik
- Cupressus – cyprys
- Fokienia
- Juniperus – jałowiec
- Microbiota – mikrobiota
- Platycladus – biota
- Tetraclinis – cyprzyk
- × Cupressocyparis – cyprysowiec
- Thuja – żywotnik
- Thujopsis – żywotnikowiec
Przypisy
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.