Biota wschodnia, platykladus wschodni dawniej żywotnik wschodni (Platycladus orientalis (L.) Franco) – gatunek rośliny iglastej należący do rodziny cyprysowatych. Jedyny żyjący przedstawiciel rodzaju biota (rodzaj obejmuje także kopalne, mioceńskie gatunki Platycladus yunnanensis[5] i Platycladus preorientalis[6]). Występuje w Korei, na północnych obszarach Chin i na Rosyjskim Dalekim Wschodzie[3][7]. Od dawna uprawiany w Japonii i Chinach, także rośnie zdziczały na obszarach poza naturalnym zasięgiem[7]. Uprawiany jest także w Europie, głównie w rejonie Morza Czarnego i Śródziemnego.
Wolno rosnące (po 50 latach osiąga do 10 m), niewielkie drzewa (maksymalnie do 20 m w naturze) lub duże krzewy o regularnym, zwartym pokroju za młodu i bardziej rozłożystej koronie u starszych okazów[7]. Zwykle wytwarza kilka pni.
Łuskowate, jednakowe po obu stronach, soczysto zielone, wąskie, długości 2–4 mm, przylegające do pędów, nakrzyżległe[7]. Są delikatniejsze i drobniejsze niż u przedstawicieli żywotnika. Zimą często brunatnieją.
Męskie drobne, do 3 mm długości, powstają na szczytach gałązek. Młode szyszki żeńskie są zielone do niebieskawych, mięsiste. Osiągają do 25 mm długości[7]. Dojrzewają po 8 miesiącach od zapylenia i wówczas drewnieją. Łuski grube, rogowato zgięte, najczęściej jest ich 6–8[7]. Nasiona długości 5–7 mm, bez skrzydełek[7].
Rośliny tego gatunku zawierają trujące tujony. Zewnętrznie działają one drażniąco na skórę; spożyte wywołują drgawki i degeneracyjne zmiany w wątrobie i nerkach, krwawienia ze śluzówki żołądka[potrzebnyprzypis].
Pierwotnie gatunek ten zaliczany był do rodzaju żywotnik pod nazwą Thuja orientalis (pol. żywotnik wschodni) lecz obecnie został wyodrębniony we własnym jednogatunkowym rodzaju Platycladus (pol. biota) z powodu różnic morfologicznych[8][9].
Roślina ozdobna: w Chinach drzewo święte, sadzone często na cmentarzach[7]. Poza tym gatunek sadzony jest w ogrodach, pojedynczo, w niewielkich grupach lub na żywopłoty. Szczególnie cenione są wolno rosnące, kolorowe odmiany (np. 'Aurea Nana' – żółto igielna), jedna z najbardziej znanych polskich odmian tego gatunku to odmiana 'Justyna' – zielone igły.
Wymagania
Preferuje dobrze nasłonecznione, ciepłe i osłonięte miejsca o dużej wilgotności powietrza. Wytrzymały na suszę. Dobrze rośnie na glebach wilgotnych, zasobnych w wapń. Wymaga stanowisk osłoniętych od wiatru. Odczyn gleby najlepiej lekko kwaśny. W chłodniejszych rejonach kraju może przemarzać na zimę, dlatego młodsze rośliny należy zabezpieczać na zimę. Strefa mrozoodporności 6B[10].
Sposób uprawy
Rośliny tego gatunku rozmnażane są z nasion lub sadzonek, które należy pobierać z „piętką”. Nasiona zbiera się w październiku i listopadzie, wysiewa w kwietniu, po uprzedniej 3–4 tygodniowej stratyfikacji. Przez zimę siewki należy starannie chronić przed mrozem. Rozmnażanie przez sadzonkowanie stosowane jest przy rozmnażaniu wyselekcjonowanych odmian, w celu zachowania ich cech odmianowych.
Michael A.M.A.RuggieroMichael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI:10.1371/journal.pone.0119248, PMID:25923521, PMCID:PMC4418965 [dostęp 2021-03-26](ang.).
M.J.M.M.J.M.ChristenhuszM.J.M.M.J.M. i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI:10.11646/phytotaxa.19.1.3(ang.).
Jing-Yu Wu, Su-Ting Ding, Qi-Jia Li, Zhen-Rui Zhao i Bai-Nian Sun.First Occurrence of Platycladus from the Upper Miocene of Southwest China and Its Phytogeographic Implications.„PLoS ONE”.9(12): e115141,2014. DOI: 10.1371/journal.pone.0115141.(ang.).
Wenlong He, Liang Xiao, Xiangchuan Li i Shuangxing Guo.An ancient example of Platycladus (Cupressceae) from the early Miocene of northern China: origin and biogeographical implications.„Historical Biology: An International Journal of Paleobiology”,w druku. DOI: 10.1080/08912963.2017.1339038.(ang.).
Piotr Gach:Żywotnik zachodni - Drzewa.[dostęp 2010-05-11].Cytat: (...)Te duże różnice morfologiczne znalazły swoje odzwierciedlenie w filogenetyce, którym było właśnie utworzenie rodzaju Platykladus i przeniesienie do niego umieszczonej wcześniej w rodzaju żywotnik (jako żywotnik wschodni) bioty wschodniej.(pol.).