Centrum Wyszkolenia Artylerii (II RP)

Centrum Wyszkolenia Artylerii (CWArt) - ośrodek szkolenia kadr oficerskich artylerii Wojska Polskiego II RP w latach 1927-1939.

Ten artykuł dotyczy Centrum Wyszkolenia Artylerii II RP. Zobacz też: Centrum Wyszkolenia Artylerii - stronę ujednoznaczniającą.

Centrum Wyszkolenia Artylerii

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1927
Rozformowanie	1939
Patron	gen. Józef Bem
Organizacja
Dyslokacja	Toruń

W tych koszarach stacjonowało Centrum

Formowanie i zmiany organizacyjne

Na podstawie zarządzenia Ministra Spraw Wojskowych L. 6312/Org. z 2 marca 1927 Obóz Szkolny Artylerii w Toruniu został przekształcony w Centrum Wyszkolenia Artylerii^[1].

Centrum pod względem organizacyjnym i szkoleniowym podlegało początkowo szefowi Samodzielnego Wydziału Artylerii Ministerstwa Spraw Wojskowych, a od 31 marca 1927 – szefowi Departamentu Artylerii MSWojsk. Miał on istotny wpływ na kształtowanie jego struktury organizacyjnej, obsadę personalną kierowniczej kadry i przydział funduszy z budżetu MSWojsk. Ponadto szef Departamentu ustalał na poszczególne lata etaty stanów zmiennych szkół i kursów oraz określał zadania szkoleniowe.

Organizacja Centrum

• komendant Centrum Wyszkolenia Artylerii
• drużyna komendanta
• dyrektor nauk z zespołem wykładowców
• pluton łączności
• Komenda Poligonu - przemianowana w 1932 na Komendę Obozu Ćwiczebnego
• Szkoła Strzelań Artylerii (SSA),
• Oficerska Szkoła Artylerii (OSA) - 9 sierpnia 1928 przemianowana na Szkołę Podchorążych Artylerii,
• Szkoła Młodszych Oficerów Artylerii (SMOA) - rozformowana w 1928,
• Szkoła Podoficerów Zawodowych Artylerii (SPZA),
• Kurs Instruktorów Jazdy Konnej i Zaprzęgami (utworzony w 1926).

Obsługę strzelań gwarantował utworzony na przełomie lat 1927/1928 przy pułk manewrowy artylerii w skład, którego zostały włączone: bateria obsługi i szwadron szkolny SPZA, baterie ćwiczebne SPA i SSA, a także 1 dywizjon pomiarów artylerii.

W 1929 przeprowadzono reorganizację Centrum. Zredukowano etat komendy oraz zlikwidowano istniejące na jej szczeblu stanowisko dyrektora nauk i stanowiska wykładowców.

Od tej chwili głównym zadaniem Komendy CWArt było sprawowanie ogólnego kierownictwa nad działalnością organizacyjną - szkoleniową poszczególnych szkół.

W 1932 przeprowadzono reorganizację artylerii WP. Ustanowiona wówczas organizacja CWArt nie różniła się w sposób istotny od dotychczasowej. Pewne zmiany wprowadzono w organizacji wewnętrznej poszczególnych szkół.

Wiosną 1939 ze składu CWArt zostały wyłączone jednostki liniowe: 31 pułk artylerii lekkiej i 1 dywizjon pomiarów artylerii. Zostały one zreorganizowane i przekształcone w jednostki bojowe.

Kadra centrum

Z tym tematem związana jest kategoria: Oficerowie Centrum Wyszkolenia Artylerii (II RP).

Komendanci obozu i centrum

• gen. bryg. Mikołaj Teodor Majewski (9 XII 1921 – 1 III 1923)
• gen. bryg. Wincenty Kaczyński (1 III 1923 - 1 XI 1924)
• gen. bryg. Erwin Mehlem (20 XI 1924 - 9 VIII 1926)
• gen. dyw. Rudolf Prich (9 VIII 1926 – 30 IX 1935)
• gen. bryg. Stanisław Miller (1 X 1935 – VI 1937)
• gen. bryg. Otton Krzisch (VI 1937 – 24 VIII 1939)

Komendanci Szkoły Młodszych Oficerów Artylerii

• mjr art. Michał Zdzichowski (I 1922)
• ppłk art. Karol Podonowski (I – II 1922)
• mjr / ppłk art. Mieczysław Maciejowski (23 II – X 1922)
• mjr art. Henryk Hintz (wz. 1922 – 1923)
• płk art. Józef Korycki (1923 – XII 1925 → dowódca 16 pap^[2])
• ppłk art. Edward Czopór (XII 1925^[3] – III 1928 → dowódca 1 pag^[4])

Pokojowa obsada personalna szkoły w marcu 1939^[5][a]:

Komenda Centrum

• komendant – gen. bryg. Krzisch Otton
• I oficer sztabu – ppłk dypl. Mączyński Stefan Mieczysław
• II oficer sztabu – kpt. adm. (art.) Grocholski Karol Józef
• naczelny lekarz medycyny – mjr dr Ottenbreit Henryk
• naczelny lekarz weterynarii – ppłk Mrzygłodzki Jan
• lekarz weterynarii – por. Szabuniewicz Michał

Szkoła Podchorążych Artylerii

• komendant – płk Sawczyński Adam Tymoteusz
• z-ca komendanta – ppłk Jaremski Jan Leon

Pełna obsada oficerska w artykule „Szkoła Podchorążych Artylerii”

Szkoła Strzelań Artylerii

• komendant szkoły – płk Drejman Jan
• dyrektor nauk – ppłk Krautwald d’Annau Józef Fryderyk Henryk Ernest

Pełna obsada oficerska w artykule „Szkoła Strzelań Artylerii”

Szkoła Podoficerów Zawodowych Artylerii

• komendant – ppłk Świderski Kazimierz

Pełna obsada oficerska w artykule „Szkoła Podoficerów Zawodowych Artylerii”

Kurs Instruktorów Jazdy Konnej i Zaprzęgami

• komendant – p.o. mjr adm. (art.) Sałęga Jan
• instruktor – kpt. mgr Przychodzeń Stanisław
• instruktor – kpt. Trzepalkowski Aleksander

Kadra centrum

• Paweł Piotr Filipowicz
• Józef Krautwald d’Annau
• Wojciech Biliński
• Czesław Leon Kunert
• Stanisław Hieronim Milli
• Józef Paszkiewicz
• Albin Walenty Rak
• Adam Józef Riedl
• Andrzej Rzewuski
• Marian Serafiniuk
• Andrzej Juliusz Uthke
• Antoni Wojtanowicz

Uwagi

1. Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939^[6].

Przypisy

1. Dodatek Tajny nr 3 do Dziennika Rozkazów nr 9 z 15 marca 1927 r., poz. 17.
2. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 130 z 9 grudnia 1925, s. 707.
3. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 130 z 9 grudnia 1925, s. 709.
4. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 21 marca 1928, s. 89.
5. Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 465.
6. Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
• RomanR. Łoś RomanR., Artyleria polska 1914-1939, Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1991, ISBN 83-11-07772-X, OCLC 830057069. Brak numerów stron w książce
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.