Loading AI tools
agent policji getta w Otwocku i bojownik ruchu oporu w powstaniu polskim Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Calek Perechodnik, właśc. Calel Perechodnik[uwaga 1] (ur. 8 sierpnia 1916 w Warszawie, zm. w październiku 1944 tamże)[1] – polski inżynier agronom pochodzenia żydowskiego, funkcjonariusz Żydowskiej Służby Porządkowej w getcie w Otwocku, uczestnik powstania warszawskiego.
Autor książki Spowiedź będącej ważnym świadectwem relacji polsko-żydowskich w czasie II wojny światowej oraz zbrodni niemieckich podczas Holocaustu.
Był synem Sary i Oszera Perechodników[2]. Wychował się w Otwocku. Wraz z bratem należał do prawicowo-syjonistycznej organizacji Bejtar[3].
Z powodu ograniczenia liczby studentów pochodzenia żydowskiego na Uniwersytecie Warszawskim (numerus clausus), studiował w Tuluzie we Francji, gdzie w roku 1937 uzyskał dyplom inżyniera agronoma[4]. Po powrocie do kraju, w sierpniu 1938 ożenił się z Anną Nusfeld, współwłaścicielką kina „Oaza” w Otwocku[5]. Razem z wujem prowadził w mieście skład materiałów budowlanych[5].
7 września 1939, po radiowym apelu Romana Umiastowskiego, wraz z bratem, ojcem i wujem opuścił miasto i dotarł do Słonimia[6]. Wrócił do Otwocka w październiku 1939[7]. W sierpniu 1940 urodziło się jego jedyne dziecko − córka Athalie[8].
Jesienią 1940 Niemcy utworzyli w Otwocku getto dla ludności żydowskiej[9], stanowiącej ponad połowę mieszkańców miasta[10]. W lutym 1941 Perechodnik wstąpił do miejscowej policji żydowskiej[11]. Wraz z innymi Żydami z Otwocka trafił także do obozu pracy w Piekiełku (obecnie część warszawskiej dzielnicy Białołęka)[12]. Podczas likwidacji otwockiego getta, 19 sierpnia 1942, jako policjant uczestniczył w załadowaniu Żydów do wagonów[13]. Tego dnia do obozu zagłady w Treblince zostały również wywiezione i tam zamordowane jego żona i dwuletnia córka[14]. Później zaczął się ukrywać, początkowo w Otwocku, a od grudnia 1942 w Warszawie[2].
Od 6 grudnia 1942 ukrywał się w mieszkaniu przy ul. Pańskiej 104, które opuścił kilka dni po wybuchu powstania warszawskiego[15]. 17 sierpnia 1944 wstąpił do Armii Krajowej, do 2. kompanii (I batalionu) Zgrupowania „Chrobry II”[15]. 5 września został przeniesiony do kompanii rezerwowej, a później zwolniony ze służby z powodu zachorowania na tyfus[15]. Zginął po kapitulacji powstania pod koniec października 1944[2]. Został zabity przez Niemców, którzy odnaleźli bunkier, w którym się ukrywał[15] (według innego źródła został odkryty w bunkrze przez szabrowników)[16].
Ukrywając się przy ul. Pańskiej, od 7 maja do 19 października 1943 pisał po polsku wspomnienia[17][13]. Nazwał je „spowiedzią”, kierując je przede wszystkim do żony, której nie zdołał ocalić[13]. Opisał w nich m.in. stosunki między ludnością polską i żydowską w Otwocku, obozy pracy przymusowej dla Żydów znajdujące się pod Warszawą, przykłady pomocy udzielanej Żydom przez Polaków, losy i stan psychiczny Żydów ukrywających się po stronie aryjskiej oraz przypadki szantaży i denuncjacji[18]. Rękopis przekazał swemu znajomemu Władysławowi Błażewskiemu[18]. Po wojnie dokument trafił do jego starszego brata, Pejsacha, który przepisał go na maszynie i przekazał Centralnej Żydowskiej Komisji Historycznej w Łodzi[19]. Wspomnienia Perechodnika zostały wydane po raz pierwszy w Polsce w 1993 przez Ośrodek Karta pt. Czy ja jestem mordercą? Pełne wydanie, opracowane na podstawie zachowanego oryginalnego rękopisu Perechodnika, ukazało się w 2004 pt. Spowiedź[16]. Autor dedykował je „sadyzmowi niemieckiemu, podłości polskiej i tchórzostwu żydowskiemu”[20].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.