Remove ads
Budynek mieszkalny przy ulicy marszałka Józefa Piłsudskiego 80-86 – budynek mieszkalny, z użytkowym parterem, położony we Wrocławiu na osiedlu Przedmieście Świdnickie. Adres budynku to ulica marszałka Józefa Piłsudskiego 80-86. Budynek został zbudowany w latach 1954-1955 r. Jego architektura zaliczana jest do nurtu realizmu socjalistycznego. Budynek został ujęty w ewidencji zabytków, a wcześniej znajdował się na liście wrocławskich dóbr kultury współczesnej.
.jpg) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. J. Piłsudskiego 80-86 |
| Typ budynku |
mieszkalno-usługowy |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt |
Stanisław Tokarowski |
| Kondygnacje |
5 |
| Rozpoczęcie budowy |
1954 r. |
| Ukończenie budowy |
1955 r. |
Położenie na mapie Wrocławia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
| 51°06′02,382″N 17°02′00,831″E | |
Remove ads
Budynek położony jest we Wrocławiu na osiedlu Przedmieście Świdnickie[1], w dawnej dzielnicy Stare Miasto. W stosunkowo niedużej odległości znajduje się dworzec kolejowy Wrocław Główny[2][3][4]. Adres budynku to ulica marszałka Józefa Piłsudskiego 80-86A[a][5][6][7]. Dłuższe skrzydło budynku współtworzy północną pierzeję ulicy marszałka Józefa Piłsudskiego, a krótsze współtworzy zachodnią pierzeję ulicy Stawowej[6][7].
Teren, na którym posadowiony jest budynek, to obszar zabudowy śródmiejskiej[8][9], gęsto wypełniony tkanką miejską[10], charakteryzującej się przemieszaniem zabudowy o podstawowej funkcji mieszkaniowej z zabudową także o innym przeznaczeniu[11]. Obszar ten pod względem podziału na dzielnice urbanistyczne określany jest jako śródmieście, jednostka urbanistyczna Przedmieścia Świdnickiego i Oławskiego. Ponadto pod względem funkcjonalnym wskazano układ pasmowy miasta, a ulica leży w paśmie określanym jako pasmo działalności gospodarczej[12][13] (centralne pasmo aktywności gospodarczej[14]). Występująca tu wysoka intensywność wykorzystania terenu, przy dominującej funkcji mieszkaniowej, skutkuje także wysoką gęstością zaludnienia, pomimo lokalizacji w tym obszarze największej liczby obiektów usługowych[11][15]. W układzie urbanistycznym dominuje ukształtowanie bloków urbanistycznych w postaci kwartałów zabudowy, w ramach których umiejscowiono funkcje reprezentacyjne na zewnątrz kwartału, a funkcje użytkowe do wewnątrz. Dominuje tu pierzejowa zabudowa wzdłuż ulic[11]. Sama ulica przy której stoi budynek stanowi ogólnomiejski rdzeń przestrzeni publicznych o charakterze reprezentacyjnym[16]. Jest to także droga zbiorcza, stanowiąca przy tym główny korytarz tramwajowy. Główny dworzec kolejowy, dworzec autobusowy (położony po południowej stronie dworca kolejowego) wraz z licznymi przystankami autobusowymi i tramwajowymi, stacjami roweru miejskiego w ramach rowerowej strefy centralnej, parkingami, razem stanowią śródmiejski węzeł przesiadkowy o charakterze miejsko-aglomeracyjnym[17].
Wskazuje się ponadto na gęstą sieć uliczną i linii transportu publicznego[18]. Obszar ten cechuje się najlepszym dostępem do infrastruktury komunikacyjnej[4], zarówno ze względu na wymieniony dworzec kolejowy, jak i dużą liczbę przystanków, zarówno przystanków tramwajowych jak i przystanków autobusowych oraz dużą liczbę linii komunikacyjnych wyznaczonych w okolicy w ramach wrocławskiej komunikacji miejskiej[4][19][20].
Remove ads
Przed powstaniem budynku
Teren, na którym leży budynek, to obszar niegdysiejszego przedpola fortyfikacyjnego Starego Miasta, rozpościerającego się przed Bramą Świdnicką. W XVI wieku nazywany był Wygonem Świdnickim (Schweidnitzer Vorstadt), a obejmował zakres od podwala do współczesnej estakady kolejowej oraz od Stawowej i Dworcowej. Na początku XIX wieku wzdłuż obecnej ulicy Józefa Piłsudskiego położone były wiejskie domy ogrodników. Teren ten został włączony do miasta w 1808 r.[2][3][21]. Intensywny rozwój tej okolicy, wynikający także z postępującego ówcześnie dynamicznego rozwoju całego miasta, związany był niewątpliwie z budową wyżej wspomnianego dworca kolejowego Wrocław Główny, która była przyczynkiem do powstania zabudowy miejskiej w całej okolicy[21][22]. W wyniku działań wojennych prowadzonych podczas oblężenia Wrocławia w 1945 r. pod koniec II wojny światowej część zabudowy uległa zniszczeniu, a wolne parcele przeznaczono pod zabudowę[2][3][23][24].
Kontekst
Potrzeby mieszkaniowe zrujnowanego miasta sprawiły, że budownictwo mieszkaniowe było jednym z ważniejszych działów, stosunkowo skromnych we Wrocławiu, w porównaniu do innych wielkich miast Polski, inwestycji budowlanych okresu socrealizmu. Budowa budynków mieszkalnych ówcześnie koncentrowała się na uzupełnieniu zachowanej zabudowy przedwojennej. Najwięcej takich inwestycji powstawało w dwóch rejonach miasta. Jednym z takich obszarów było Przedmieście Świdnickie i rejon ulicy Tadeusza Kościuszki, placu jego imienia oraz ulicy marsz. Józefa Piłsudskiego (ówcześnie ul. Karola Świerczewskiego) i ich przecznic, przy których to ulicach i placach powstało kilka inwestycji wkomponowanych w inwestującą zabudowę. Nowa zabudowa, choć uwzględniająca wymagania obowiązującej doktryny zasadniczo zachowywała dotychczasowe linie zabudowy oraz nawiązywała do gabarytów budynków sąsiednich[25].
Powstanie budynku i użytkowanie
W latach 50 XX. wieku jedną z takich inwestycji, jak wspomnianej wyżej, była budowa budynku, który wypełnił wolną przestrzeń narożnika ulic: Stawowej i marszałka Józefa Piłsudskiego (a ówcześnie ulicy Karola Świerczewskiego)[2][3][23][25] i który domknął kwartał zabudowy[26]. Zdecydowano o budowie budynku mieszkalnego z użytkowym parterem[5][27], którego projektantem był Stanisław Tokarowski[5][25][26]. Projekt opracowany został w 1952 r.[5][26]. Budowę zrealizowano w latach 1954-1955[27].
Po przemianach ustrojowych w Polsce budynek został podzielony na sześć odrębnych nieruchomości: nr 80[28], 82[29], 84[30], 84A[31], 86[32], 86A[33].
Remove ads
Architekturę budynku określa się jako socrealizm[26]. Niektórzy autorzy publikacji dotyczących architektury wrocławskiej wskazują ten budynek jako warty zauważenia. Szczególną uwagę jaką zwracają na ten obiekt uzasadniają między innymi tym, że budynek stanowi jeden z wyjątkowych i wybitnych przykładów udanej, historyzującej architektury powojennej
[24]. Charakter budynku sprawia, iż można spotkać w publikacjach wobec tego obiektu określenie jako kamienica[25][24].
Jak wyżej wspomniano budynek podzielony jest współcześnie sześć odrębnych nieruchomości. Ma 5 kondygnacji nadziemnych. Według Klasyfikacji Środków Trwałych zaliczany jest do rodzaju m - budynki mieszkalne (110). Łączna powierzchnia zabudowy wynosi 1.039 m². Składają się na nią następujące wielkości: nr 80 – 193 m²[34], 82 – 175 m²[35], 84 – 175 m²[36], 84A – 168 m²[37], 86 – 276 m²[38], 86A – 52 m²[39]. Działki na których jest posadowiony budynek mają przypisany klasoużytek B - tereny mieszkaniowe[40].
Remove ads
Ochrona budynku
Budynek ujęty został w ewidencji zabytków[27][41][42]. Rodzaj ochrony określono jako: miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego[b][27][43], przy czym ochronie podlegają: bryła i gabaryty budynków, forma architektoniczna, artykulacja i sposób opracowania elewacji, podziały i detale elewacji, formy dachów. Określono także dopuszczalny zakres ewentualnej rozbudowy oraz ograniczenia dotyczące montażu elementów i urządzeń[44].
Obiekt uznany był za dobro kultury współczesnej i znajdował się na wrocławskiej liście takich dóbr[26][45][46], zawartej w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego z 2010 r.[45]. Przed uchwaleniem studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego dla miasta Wrocławia z 2018 r. podczas prac i analiz dotyczących jakie obiekty uznać za dobra kultury współczesnej ten budynek był również jedną z propozycji[47], która została uwzględniona i budynek ten również wówczas znalazł się na wrocławskiej liście tych dóbr[46].
Ochrona obszaru
Obszar, na którym położony jest budynek, to historyczny układ urbanistyczny Przedmieścia Południowego we Wrocławiu, który jako założenie przestrzenne objęte jest ochroną w ramach gminnej ewidencji zabytków oraz ujęty jest w wojewódzkim wykazie zabytków[48][49][50]. Układ ten kształtowany był począwszy od XIII wieku, a następnie od około 1840 r, do początku lat 60. XX wieku. Rodzaj ochrony określony jest na inny[48][51]. Stan zachowania obszaru oceniany jest na: 4 – dobry / 5 – bardzo dobry[51].
Remove ads
- Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego[c]: uchwała nr LXIX/1799/23 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 22 czerwca 2023 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w rejonie ulic Hugona Kołłątaja i Tadeusza Rejtana we Wrocławiu[d].
- UMWr SIP Mapy 2024 ↓, Gminna ewidencja zabytków.
- Uchwała RMWr nr LXIX/1799/23 2023 ↓, Uchwała RMWr nr LXIX/1799/23.
- Mmaciek 2023 ↓, id: 10174050.
- UMWr SIP EMUiA 2024 ↓, /poi/u/1057/ul.Stawowa.
- ZGKiKM 2024 ↓, EGiB.
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads