Bratysława
stolica Słowacji Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Bratysława (słow. i cz. Bratislava[2], wym. ⓘ[ˈbracislaʋa]; niem. Pressburg[2]; węg. Pozsony[2][3]; pol. dawniej Pożoń, także Preszburg[4]) – stolica oraz największe miasto Słowacji pod względem liczby mieszkańców (475 503 mieszkańców[5]) i powierzchni (367,5 km²[6]). Jest jedyną stolicą na świecie, która graniczy z dwoma państwami, tj. na południu z Węgrami, a na zachodzie z Austrią[7].
 Panorama Bratysławy (widok z zamku), Zamek Bratysławski, Brama Michalska, fontanna na placu Hodžy i Pałac Prezydencki, detal pomnika na Slavínie, brzeg Dunaju | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Kraj | |||||
| Prawa miejskie |
1291 | ||||
| Burmistrz | |||||
| Powierzchnia |
367,9 km² | ||||
| Wysokość |
126–514 m n.p.m. | ||||
| Populacja • liczba ludności |
| ||||
| Nr kierunkowy |
+421–2 | ||||
| Kod pocztowy |
810 00 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
BA, BL, BT | ||||
| Podział miasta |
5 powiatów miejskich | ||||
Położenie na mapie kraju bratysławskiego  | |||||
Położenie na mapie Słowacji  | |||||
 48°08′48,57″N 17°06′26,06″E | |||||
| Strona internetowa | |||||
Bratysława jest siedzibą najwyższych władz państwowych i kraju bratysławskiego (Bratislavský kraj), a także centralnym ośrodkiem metropolitalnym aglomeracji bratysławsko-trnawskiej (Bratislavsko-trnavská aglomerácia) i aglomeracji bratysławsko-trnawsko-nitrzańskiej (Bratislavsko-trnavsko-nitrianska aglomerácia). Stanowi ona również centrum życia kulturalnego, społecznego, gospodarczego i politycznego. Skupia w sobie liczne placówki o znaczeniu i statusie narodowym oraz międzynarodowym. W Bratysławie znajduje się agencja Unii Europejskiej – Europejski Urząd ds. Pracy – European Labour Authority[8].
Miasto stołeczne Słowacji leży na 48°09′ szerokości geograficznej północnej i 17°07′ długości geograficznej wschodniej. Są to współrzędne geograficzne Urzędu Miasta Stołecznego Bratysławy usytuowanego w centralnej części miasta. Najbardziej wysunięty punkt na wschód znajduje się w dzielnicy Podunajské Biskupice; na północ i zachód – w dzielnicy Devínska Nová Ves; na południe – w dzielnicy Čunovo[9].
Bratysława jako stolica ma nietypowe, peryferyjne położenie – jest usytuowana na południowo-zachodnim krańcu Słowacji, co nie jest dla niej korzystne, jednakże sąsiedztwo takich metropolii jak: Wiedeń (odległość około 60 km) czy Budapeszt (odległość około 195 km) rekompensuje tę lokalizację[10].
Stolica Słowacji zajmuje powierzchnię 367,9 km². Od wschodu i południowego wschodu graniczy z powiatem Senec (okres Senec), od północnego wschodu – z powiatem Pezinok (okres Pezinok), od północy – z powiatem Malacky (okres Malacky), od zachodu – z Austrią, a od południa – z Węgrami. Do miejscowości leżących niedaleko Bratysławy należą: po stronie słowackiej – Hamuliakovo, Kalinkovo, Malinovo, Most pri Bratislave, Ivanka pri Dunaji, Marianka i Stupava, po stronie austriackiej – Deutsch Jahrndorf oraz Kittsee, Berg i Marchegg (byłe słowacko-austriackie przejścia graniczne), a po stronie węgierskiej – Rajka (byłe słowacko-węgierskie przejście graniczne)[11].
Bratysława rozpościera się na obydwu brzegach Dunaju, u ujścia Morawy (Morava) do Dunaju (w dzielnicy Devín tworzy krótką granicę słowacko-austriacką) oraz na wzgórzach Małych Karpat (Malé Karpaty). Obejmuje także skrajne obszary, tj. południową część Niziny Zahorskiej (Záhorská nížina) i zachodnią część Niziny Naddunajskiej (Podunajská nížina). Najwyżej położonym terenem jest wzgórze – Devínska Kobyla (514 m n.p.m.), zaś najniższym – rzeka Dunaj (126 m n.p.m.).
Klimat
Bratysława należy do strefy klimatu umiarkowanego ciepłego[12][13][14]. Klimat dodatkowo charakteryzuje się dużą częstotliwością wiatrów[15][16]. Temperatury okresu wegetacyjnego pozwalają na uprawę niektórych gatunków roślin, rozpowszechnionych w krajach śródziemnomorskich, m.in. winorośli i kasztana jadalnego[17][18].
Pierwsza informacja o liczbie ludności Bratysławy pochodzi z końca XIV w. Według niej obecna stolica Słowacji liczyła wtedy 7500 osób. W 1720 roku w Bratysławie żyło 7943 osób[19], a w 1858 – 50 800 osób[4]. Na podstawie wyników spisu statystycznego w 1869 roku (pierwszy raz wyniki były gromadzone dla poszczególnych miejscowości) doliczono się 50 055 mieszkańców Bratysławy, zaś w 2009 – 431 061, co stanowiło 7,95% ogółu ludności kraju (Słowacja: 5 424 925). Dowodzi to, że w ciągu 140 lat liczba ludności Bratysławy zwiększyła się o 381 006 osób.
| Rok | Powierzchnia [km²] | Liczba ludności1 | Gęstość zaludnienia [os./km²] |
|---|---|---|---|
| 1869 | 53,102 | 50 055 | 943 |
| 1880 | 53,102 | 51 451 | 969 |
| 1890 | 53,102 | 56 048 | 1056 |
| 1900 | 53,102 | 65 867 | 1240 |
| 1910 | 53,102 | 78 223 | 1473 |
| 1921 | 53,102 | 93 189 | 1755 |
| 1930 | 53,102 | 123 844 | 2332 |
| 1940 | 53,102 | 138 966 | 2617 |
| 1950 | 193,642 | 192 896 | 996 |
| 1961 | 193,64 | 241 796 | 1249 |
| 1970 | 193,64 | 285 448 | 1474 |
| 1980 | 367,583 | 380 259 | 1035 |
| 1991 | 367,58 | 442 197 | 1203 |
| 2001 | 367,58 | 428 672 | 1166 |
| 2007 | 367,58 | 426 927 | 1162 |
| 2008 | 367,58 | 428 791 | 1167 |
| 2009 | 367,66 | 431 061 | 1172 |
| 2014 | 367,90 | 432 801 | 1177 |
| 2020 | 367,90 | 437 726 | 1190 |
| 1 Wielkości bezwzględne. 2 1943 – przyłączono Karlovą Ves; 1946 – przyłączono Devín, Dúbravkę, Lamač, Petržalkę, Prievoz, Račę, Vajnory. 3 1972 – przyłączono Čunovo, Devínską Novą Ves, Jarovce, Podunajskie Biskupice, Rusovce, Vrakunię, Záhorską Bystricę. | |||
Na podstawie danych statystycznych z 2009 roku Bratysława odznaczała się korzystną strukturą wieku, bowiem największy odsetek, tj. 63,76% (274 832) stanowiły osoby w wieku produkcyjnym (mężczyźni od 15. do 59. roku życia; kobiety od 15. do 54. roku życia)[uwaga 1][20]. Najmniejszy odsetek – 12,09% (52 109) tworzyły osoby w wieku przedprodukcyjnym[uwaga 1]. Tego samego roku kobiety stanowiły 53,03% (228 604; współczynnik feminizacji: 113 kobiet na 100 mężczyzn), zaś mężczyźni – 46,97% ogółu (202 457; współczynnik maskulinizacji: 89 mężczyzn na 100 kobiet). W tym samym czasie odnotowano 5052 urodzeń żywych (współczynnik urodzeń: 11,72‰), a jednocześnie – 3995 zgonów (współczynnik zgonów: 9,27‰) oraz zarejestrowano 2483 zawartych małżeństw (współczynnik zawartych małżeństw: 5,76‰), a także – 1178 rozwodów (współczynnik rozwodów: 2,73‰). Przyrost naturalny wynosił 1057 (współczynnik przyrostu naturalnego: 2,45‰). Przyrost rzeczywisty osiągnął poziom 2270[20].
W 1910 roku miasto liczyło 78 229 mieszkańców, w tym 32 790 Niemców, 31 705 Węgrów, 11 673 Słowaków, 1242 Czechów, 351 Chorwatów oraz 115 Polaków.
Jak podaje spis statystyczny przeprowadzony w 2001 roku, Słowacy stanowili 91,39%, Węgrzy – 3,84%, Czesi – 1,86%, Niemcy – 0,28%, Morawianie – 0,15%, Rusini – 0,11%, Ukraińcy – 0,11, Romowie – 0,10%, Polacy – 0,08% a inne narodowości – 2,08% ogółu ludności stolicy[22].
Dzisiejsze terytorium Bratysławy powstało pierwotnie w wyniku łączenia osad, a następnie przyłączania miejscowości z pobliskiej okolicy. W 1943 roku przyłączono miejscowość – Karlova Ves, a trzy lata później terytorium Bratysławy rozrosło się dzięki wcieleniu takich miejscowości jak: Devín, Dúbravka, Lamač, Petržalka, Prievoz, Rača i Vajnory. W 1954 roku utworzono 4 okręgi, a w 1960 roku – 12. Następnie w 1972 roku miało miejsce ponowne włączanie przyległych miejscowości: Čunovo, Jarovce, Rusovce, Devínska Nová Ves, Záhorská Bystrica, Podunajské Biskupice, Vrakuňa, a także miasto podzielono na 4 okręgi: Bratysława I (obvod Bratislava I), Bratysława II (obvod Bratislava II), Bratysława III (obvod Bratislava III), Bratysława IV (obvod Bratislava IV). W 1986 roku utworzono 5 okręg: Bratysława V (obvod Bratislava V)[21].
Od 1996 roku dzielnice Bratysławy istnieją na prawach miejskich, toteż terytorium Bratysławy podzielone jest na 5 powiatów, tzw. powiatów miejskich (mestské okresy), 17 dzielnic i 20 okręgów[9][23].
| Powiaty | Dzielnice | Okręgi katastralne | Zespoły mieszkaniowe i urbanistyczne |
|---|---|---|---|
| Bratislava I1 | Staré Mesto | Staré Mesto | – |
| Bratislava II2 | Ružinov | Nivy, Ružinov, Trnávka | Nivy, Ostredky, Pošeň, Prievoz, Štrkovec, Trávniky, Trnávka, Vlčie hrdlo |
| Vrakuňa | Vrakuňa | Dolné hony | |
| Podunajské Biskupice | Podunajské Biskupice | Dolné hony, Ketelec, Lieskovec, Medzi jarkami | |
| Bratislava III3 | Nové Mesto | Nové Mesto, Vinohrady | Ahoj, Jurajov dvor, Koliba, Kramáre, Mierová kolónia, Pasienky (Kuchajda), Vinohrady |
| Rača | Rača | Krasňany, Rača, Východné | |
| Vajnory | Vajnory | – | |
| Bratislava IV4 | Karlova Ves | Karlova Ves | Dlhé diely, Kútiky, Líščie údolie, Mlynská dolina, Patrónka, Rovnice |
| Dúbravka | Dúbravka | Krčace, Podvornice, Záluhy | |
| Lamač | Lamač | Podháj, Rázsochy | |
| Devín | Devín | – | |
| Devínska Nová Ves | Devínska Nová Ves | Devínske Jazero, Kostolné, Paulinské, Podhorské, Sídlisko Stred, Vápenka | |
| Záhorská Bystrica | Záhorská Bystrica | – | |
| Bratislava V5 | Petržalka | Petržalka | Dvory, Háje (Starý háj, Zrkadlový háj), Janíkov dvor, Kapitulský dvor, Kopčany, Lúky, Ovsište, |
| Jarovce | Jarovce | – | |
| Rusovce | Rusovce | – | |
| Čunovo | Čunovo | – | |
| 1centrum miasta; 2wschodnia i południowo-wschodnia część miasta; 3północna i północno-wschodnia część miasta; 4zachodnia część miasta; 5część miasta na prawym brzegu Dunaju, tzw. przyczółek bratysławski. | |||
Bratysława rozpościera się na dwóch trasach handlowych, tj. na szlaku bursztynowym, który łączył Morze Bałtyckie z Morzem Śródziemnym, czyli północną Europę z południową oraz na szlaku dunajskim, który biegnąc wzdłuż rzeki Dunaj, umożliwiał dostęp do Morza Czarnego, a tym samym łączył zarówno zachodnią i wschodnią Europę z południowo-wschodnią. Obydwie drogi krzyżowały się na obszarze dzisiejszej dzielnicy Devín, w której znajduje się Zamek Devín, pełniący w dawnych czasach funkcję obronną nad tymi szlakami[25].
Dzisiejsze miasto powstało z osady pod Zamkiem Bratysławskim. Obecnie miejsce to stanowi jądro historyczne Bratysławy i obejmuje średniowieczne miasto ograniczone systemem wałowym, zamek i podzamcze. Kiedyś wjazd do miasta umożliwiały 4 bramy[26], tj. od strony wschodniej – Brama Laurińska (Laurinská brána)[27][28], nazywana też Bramą Wawrzyniecką (Vavrinecká brána), od północnej – Brama Michalska (Michalská brána)[27], od zachodniej – Brama Wydrycka (Vydrická brána; zachowała się część fortyfikacji)[27], nazywana też Bramą Ciemną (Tmavá brána) lub Bramą Wiedeńską (Viedenská brána), a od południa – Brama Rybacka (Rybárska brána; zachowały się fundamenty)[27][29]. Do czasów współczesnych przetrwała jedynie Brama Michalska, prowadząca do dzielnicy Staré Mesto.
Niektóre wydarzenia historyczne
_-_old_street_sign.JPG)
- okres Cesarstwa Rzymskiego – obóz wojskowy Gerulata w dzisiejszej dzielnicy Rusovce;
- okres Państwa Wielkomorawskiego – gród obronny;
- 907 – pierwsza pisemna wzmianka;
- X wiek – osada handlowa u stóp grodu;
- 1291 – uzyskanie praw miejskich;
- od 1536 – główne miasto koronacyjne władców węgierskich (wchodziła w skład Królestwa Węgier);
- następne wieki – rozwój miasta;
- XIX wiek – spadek znaczenia (funkcje przejmowała Buda);
- 1914 – otwarcie kolei podmiejskiej, łączącej Pressburg/Pozsony z Wiedniem;
- po I wojnie światowej – stolica Słowacji, wchodzącej w skład Czechosłowacji (mimo że na początku tego okresu miasto było zamieszkałe głównie przez ludność węgiersko-niemiecką, która chciała, żeby miejscowość była wolnym miastem pod patronatem Ligi Narodów);
- 1939–1945 – stolica Słowacji (formalnie samodzielnej, faktycznie uzależnionej od III Rzeszy);
- 1945–1969 – stolica Słowacji, wchodzącej w skład Czechosłowacji;
- 1969–1990 – stolica Słowackiej Republiki Socjalistycznej, wchodzącej w skład Czechosłowackiej Republiki Socjalistycznej;
- przełom lat 60. i 70. – zburzenie zabytkowego Podzamcza w związku z budową Nowego Mostu i alei Staromiejskiej;
- 1990–1992 – stolica Słowackiej Republiki Federalnej, wchodzącej w skład Czeskiej i Słowackiej Republiki Federalnej;
- od 1 stycznia 1993 – stolica niezależnej Słowacji.
Nazwa
Duży wpływ na Bratysławę mieli Węgrzy i Niemcy. Zmieniała się również nazwa miasta, niektóre z nazw używane były równocześnie aż do I wojny światowej, do dziś Pressburg jest oficjalnie niemiecką alternatywą Bratysławy, Pozsony – węgierską, Prešporok – starą nazwą słowacką, a Prešpurk starą nazwą czeską. W Polsce używano wcześniej m.in. nazwy Pożoń.
Do historycznych nazw miasta stołecznego Słowacji należą:
- Wratislaburgum[2][30], Pisonium (805)[2],
- Braslavespurch[30], Brezalauspurc (907)[2],
- Breslava Civitas (1038),
- Brezezburg (1042)[2],
- Breisburg[2], Breziburg[2], Brezzizburch[2], Preslawaspurch (1052)[2],
- Bresburg, Bresburch, Bossen (1108)[2],
- Bosonium (1146),
- Poson[2], Posonium (XIII–XIV w.)[2],
- Istropolis[30], Bosonium (1146)[2],
- Posonium (XV w.),
- Presburg, Pressburg (XVII/XVIII w.),
- Posony, Pozsony (XVIII, XIX w.),
- Prešporok (XVIII w.),
- Břetislav, Břetislava, Braťislava (nad Dunajom) (XIX w.), Bratislav[2].
Nazwa Bratislava została pierwszy raz użyta przez szturowców (štúrovci) po 1844 roku, ale urzędowo przyjęta została w 1919 roku[2][31]. Jednocześnie pod koniec 1918 r. pojawiła się propozycja, by miasto przemianować na Wilson lub Vilsonovo mesto na cześć prezydenta USA Woodrowa Wilsona, jednak pomysł nie przyjął się[32][33].
.JPG)
Zabytki
- Zamek Bratysławski z XIV–XV wieku, potem wielokrotnie przebudowywany, usytuowany na granitowym wzgórzu, 80 metrów nad lustrem Dunaju. Twierdza o 4 wieżach w narożnikach murów obronnych;
- ruiny Zamku Devín, położonego w dzielnicy Devín, wznosi się na wysokich skałach u ujścia Morawy do Dunaju, nad granicą słowacko-austriacką;
- gotycka katedra św. Marcina (Dóm svätého Martina); była przez 300 lat miejscem koronacji królów węgierskich;
- gotycki kościół franciszkański Zwiastowania Pana z 1297 roku;
- barokowy kościół (obecnie cerkiew prawosławna) św. Mikołaja z 1661 roku;
- barokowy kościół Trynitarzy;
- barokowo-klasycystyczny wielki kościół ewangelicki;
- secesyjny kościół św. Elżbiety zwany też „Niebieskim kościółkiem”;
- gotycki ratusz;
- Hlavné námestie (rynek) z XVI-wieczną studnią, otoczony zabytkowymi budynkami;
- Uniwersytet Bratysławski (Universitas Istropolitana lub Academia Istropolitana; wraz z biblioteką uniwersytecką) założony przez króla węgierskiego Macieja Korwina;
- klasycystyczny pałac prymasowski z 1781 roku – obecnie pełni funkcję ratusza;
- barokowy letni pałac arcybiskupi – obecnie siedziba słowackiego rządu;
- Pałac Grassalkovicha – obecnie siedziba prezydenta Słowacji;
- eklektyczny Słowacki Teatr Narodowy (Slovenské národné divadlo) wybudowany w 1886 roku;
- neobarokowa Reduta, w której mieści się filharmonia słowacka;
- XVII-wieczna barokowa Brama Michalska, jedyna ocalała wieża na miejskich murach;
- „Wąski dom”;
- Nový most (Nowy Most);
- Starý most (Stary Most);
- Synagoga z 1926 roku;
- Stará tržnica – zabytkowa, secesyjna hala targowa z 1910 r.
W Bratysławie znajdują się liczne placówki kulturalne, m.in.:
biblioteki[34]:
- Biblioteka Uniwersytecka (Univerzitná knižnica) – Swoją działalność rozpoczęła, jako biblioteka akademicka Uniwersytetu Komeńskiego w Bratysławie, w 1919 roku. Od 1954 roku jest biblioteką naukową, dostępną dla szerokiej publiczności[35];
- Biblioteka Główna Słowackiej Akademii Nauk (Ústredná knižnica Slovenskej akadémie vied);
- Słowacka Biblioteka Pedagogiczna (Slovenská pedagogická knižnica);
- Słowacka Biblioteka Lekarska (Slovenská lekárska knižnica);
filharmonie[36]:
- Filharmonia Słowacka (Slovenská filharmónia);
galerie[37]:
- Galeria Miasta Bratysławy (Galéria mesta Bratislavy);
- Słowacka Galeria Narodowa (Slovenská národná galéria);
muzea[38]:
- Muzeum Gazownictwa (Plynárenské múzeum);
- Muzeum Handlu (Múzeum obchodu);
- Muzeum Jána Cikkera (Múzeum Jána Cikkera);
- Muzeum Kultury Fizycznej w Republice Słowackiej (Múzeum telesnej kultúry v Slovenskej republike);
- Muzeum Milana Dobesa (Múzeum Milana Dobesa);
- Muzeum Policji Republiki Słowackiej (Múzeum polície Slovenskej republiky);
- Muzeum Szkolnictwa i Pedagogiki (Múzeum školstva a pedagogiky);
- Muzeum Transportu (Múzeum dopravy);
- Słowackie Muzeum Narodowe (Slovenské národné múzeum) wraz z bratysławskimi oddziałami, takimi jak[39]:
- Muzeum Archeologiczne (Archeologické múzeum);
- Muzeum Historyczne (Historické múzeum) z siedzibą w Zamku Bratysławskim (Bratislavský hrad);
- Muzeum Muzyczne (Hudobné múzeum);
- Muzeum Kultury Chorwatów na Słowacji (Múzeum kultúry Chorvátov na Slovensku);
- Muzeum Kultury Niemców Karpackich (Múzeum kultúry karpatských Nemcov);
- Muzeum Kultury Węgrów na Słowacji (Múzeum kultúry Maďarov na Slovensku);
- Muzeum Kultury Żydowskiej (Múzeum židovskej kultúry);
- Muzeum Historii Naturalnej (Prírodovedné múzeum);
- Pawilon Wystawienniczy Podzamcze (Výstavný pavilón Podhradie);
- Muzeum Miasta Bratysławy (Múzeum mesta Bratislavy) wraz z oddziałami, takimi jak[40]:
- Muzeum Arthura Fleischmanna (Múzeum Arthura Fleischmanna);
- Muzeum Broni (Múzeum zbraní);
- Muzeum Farmacji (Múzeum farmácie) z siedzibą w zabytkowej aptece Pod Czerwonym Rakiem (lekáreň U červeného raka);
- Muzeum Historii Miasta (Múzeum dejín mesta);
- Muzeum Janka Jesenskiego (Múzeum Janka Jesenského);
- Muzeum Johanna Nepomuka Hummla (Múzeum Johanna Nepomuka Hummela);
- Muzeum Winogrodnictwa (Múzeum vinohradníctva);
- Muzeum Wnętrz Historycznych (Múzeum historických interiérov);
- Muzeum Zegarów (Múzeum hodín);
- Danubiana Maulensteen Art Museum;
teatry[41]:
- Słowacki Teatr Narodowy (Slovenské národné divadlo);
- Teatr Miejski im. Pavla Országha Hviezdoslava (Mestské divadlo Pavla Országha Hviezdoslava)[42];
- Teatr Arena (Divadlo Aréna);
inne:
- Instytut Polski w Bratysławie;
- Hudobné Centrum (Centrum Muzyki).
Miasto posiada szkoły wyższe, do których należą[43]:
państwowe:
- Akademia Korpusu Policyjnego (Akadémia Policajného zboru);
- Słowacki Uniwersytet Medyczny (Slovenská zdravotnícka univerzita);
publiczne:
- Uniwersytet Komeńskiego (Univerzita Komenského);
- Słowacki Uniwersytet Techniczny (Slovenská technická univerzita);
- Uniwersytet Ekonomiczny (Ekonomická univerzita);
- Wyższa Szkoła Sztuk Pięknych (Vysoká škola výtvarných umení);
- Wyższa Szkoła Sztuk Scenicznych (Vysoká škola múzických umení);
prywatne:
- Wyższa Szkoła Paneuropejska (Bratysławska Wyższa Szkoła Prawa; Bratislavská vysoká škola práva, Paneurópska vysoká škola);
- Wyższa Szkoła Ekonomii i Zarządzania w Administracji Publicznej (Vysoká škola ekonómie a menežmentu verejnej správy);
- Wyższa Szkoła Zdrowia i Pomocy Społecznej Świętej Elżbiety (Vysoká škola zdravotníctva a sociálnej práce sv. Alžbety).
Na terenie Bratysławy działa kilka ośrodków naukowo-badawczych, naukowo-kulturalnych, m.in.:
- Instytut Informatyki i Statystyki Infostat (Inštitút informatiky a štatistiky Infostat);
- Instytut Badawczy Geodezji i Kartografii (Výskumný ústav geodézie a kartografie);
- Instytut Badawczy Gospodarki Wodnej (Výskumný ústav vodného hospodárstva);
- Miejski Instytut Ochrony Pamiątek (Mestský ústav ochrany pamiatok);
- Ogród Botaniczny Uniwersytetu Komeńskiego (Botanická záhrada Univerzity Komenského) – placówka naukowo-pedagogiczna Uniwersytetu Komeńskiego[44];
- Państwowy Instytut Geologiczny im. Dionýza Štúra (Štátny geologický ústav Dionýza Štúra);
- Państwowy Instytut Pedagogiczny (Štátny pedagogický ústav);
- Słowacka Akademia Nauk (Slovenská akadémia vied);
- Słowacki Instytut Filmowy (Slovenský filmový ústav);
- Słowacki Instytut Hydrometeorologiczny (Slovenský hydrometeorologický ústav).
Bratysława jako jedna z niewielu stolic europejskich nie ma obserwatorium astronomicznego (najbliższe znajduje się w miejscowości Modra) i planetarium (najbliższe znajduje się w miejscowości Hlohovec)[45][46]. W związku z tym wykłady i obserwacje nieba (przeznaczone tylko dla amatorów astronomii) odbywają się w budynku, który umieszczony jest na terenie Parku Kultury i Wypoczynku w Bratysławie (Astronomický úsek Parku kultúry a oddychu v Bratislave).
W latach 1999–2002 w Bratysławie rozgrywany był kobiecy turniej tenisowy, Eurotel Slovak Indoor.
W Bratysławie znajduje się stadion narodowy Słowacji – Národný futbalový štadión, który może pomieścić 22 500 osób. Swoje spotkania rozgrywają na nim piłkarze klubu Slovan Bratysława oraz reprezentacja Słowacji. Obiekt powstał w miejscu dawnego stadionu Tehelné pole.
Kluby i drużyny sportowe
| Nazwa klubu | Dyscyplina | Liga/rozgrywki | Rok powstania |
|---|---|---|---|
| Inter Bratysława (FK Inter Bratislava) | piłka nożna | I liga | 1940 |
| FC Petržalka 1898 (FC Petržalka 1898, a.s.) | piłka nożna | III liga | 1898 |
| Slovan Bratysława (HC Slovan Bratislava, a.s.) | hokej na lodzie | Ekstraliga | 1921 |
| Slovan Bratysława (ŠK Slovan Bratislava futbal, a.s.) | piłka nożna | I liga | 1919 |
| RC Slovan Bratysława (1.RC Slovan Bratislava) | rugby | I liga czeska | 2003 |
Transport kolejowy
- Bratislava hlavná stanica – dworzec główny
- Bratislava ústredná nákladná stanica – dworzec towarowy
- Devínska Nová Ves – stacja kolejowa
- Devínske Jazero – przystanek kolejowy
- Bratislava-Lamač – stacja kolejowa
- Bratislava-Nové Mesto – stacja kolejowa
- Bratislava-Petržalka – stacja kolejowa
- Podunajské Biskupice – stacja kolejowa
- Bratislava predmestie – stacja kolejowa
- Rusovce – stacja kolejowa
- Bratislava-Vajnory – stacja kolejowa
- Bratislava-Vinohrady – przystanek kolejowy
- Bratislava-Železná studienka – przystanek kolejowy
Transport miejski
Transport lotniczy
- Port Lotniczy im. Milana Rastislava Štefánika (Letisko Milana Rastislava Štefánika)
Transport wodny
- Lajos Batthyány – premier Węgier
- Martin Bútora – socjolog
- Dominika Cibulková – tenisistka
- Milan Ftáčnik – polityk
- Jarmila Gajdošová – tenisistka
- Vladimír Godár – kompozytor
- Edita Gruberová – diva opery, sopran
- Lukáš Haraslín – piłkarz
- Andrej Hryc – aktor
- Johann Nepomuk Hummel – kompozytor
- Janette Husárová – tenisistka
- Lenka Juríková – tenisistka
- Kristína Kučová – tenisistka
- Zuzana Kučová – tenisistka
- Philipp Lenard – fizyk
- Roman Luknár – aktor
- Peter Machajdík – kompozytor
- Diana Mórová – aktorka
- Kamila Magálová – aktorka
- Juraj Nvota – aktor
- Július Satinský – aktor
- Ján Andrej Segner – fizyk, matematyk
- Zdena Studenková – aktorka
Bratysława utrzymuje stosunki partnerskie z następującymi miastami[47][48]:
Panorama
- Przedział wiekowy według metodologii Urzędu Statystycznego Republiki Słowackiej.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
