Bitwa pod Łysowem

Bitwa pod Łysowem – walki polskich 14., 16. i 62 pułku piechoty z oddziałami sowieckiej 27 Dywizji Strzelców w czasie II ofensywy Frontu Zachodniego Michaiła Tuchaczewskiego w okresie wojny polsko-bolszewickiej.

Bitwa pod Łysowem

Wojna polsko-bolszewicka
Czas	6 sierpnia 1920
Miejsce	pod Łysowem
Terytorium	Polska
Przyczyna	ofensywa Frontu Zachodniego
Wynik	zwycięstwo polskie
Strony konfliktu
Polska  Rosyjska FSRR
Dowódcy
Tadeusz Gałecki
Siły
grupa płk. Gałeckiego 27 Dywizja Strzelców
brak współrzędnych

Sytuacja ogólna

W pierwszej dekadzie lipca 1920 przełamany został front polski nad Autą, a wojska Frontu Północno-Wschodniego gen. Stanisława Szeptyckiego cofały się pod naporem ofensywy Michaiła Tuchaczewskiego^[1]. Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego nakazało powstrzymanie wojsk sowieckiego Frontu Zachodniego na linii dawnych okopów niemieckich z okresu I wojny światowej^[2]. Sytuacja operacyjna, a szczególnie upadek Wilna i obejście pozycji polskich od północy, wymusiła dalszy odwrót wojsk polskich^[3]. 1 Armia gen. Gustawa Zygadłowicza cofała się nad Niemen, a 4 Armia nad Szczarę^[4]. Obrona wojsk polskich na linii Niemna i Szczary również nie spełniła oczekiwań. W walce z przeciwnikiem oddziały polskie poniosły duże straty i zbyt wcześnie rozpoczęły wycofanie na linię Bugu^[5][6].

Plan polskiego Naczelnego Dowództwa zakładał, że 1. i 4. Armia oraz Grupa Poleska powstrzymają bolszewików i umożliwią przygotowanie kontrofensywy z rejonu Brześcia^[7]. Rozstrzygającą operację na linii Bug, Ostrołęka, Omulew doradzał też gen. Maxime Weygand^[8].

Działania wojsk w rejonie Łysowa

6 sierpnia grupa płk. Tadeusza Gałeckiego otrzymała rozkaz uderzenia na oddziały 27 Dywizji Strzelców, które sforsowały Bóg pod Drohiczynem. 62 pułk piechoty ześrodkował się w Łysowie. Około południa Sowieci uprzedzili Polaków i artyleria nieprzyjacielska otworzyła silny ogień na zatłoczoną wojskiem miejscowość^[9]. Wywołało to panikę wśród żołnierzy 62 pułku piechoty. Wycofujący się w nieładzie pułk porwał za sobą sąsiednie 14 pułk piechoty i 16 pułk piechoty, a żołnierze zaczęli samorzutnie porzucać stanowiska obronne, nie słuchając rozkazów oficerów. Przeciwnik nie zorientował się w sytuacji, zajął jedynie miejscowość i zaniechał pościgu. Dowódca grupy płk Tadeusz Gałecki obsadził odwodowym I/31 pułku piechoty wzgórza na południe od dworu w Łysowie, a wobec dezerterów zezwolił dowódcy szwadronu 10 pułku ułanów użyć broni. Te radykalne środki w niedługim czasie pozwoliły uporządkować szeregi 62 i 16 pułku piechoty^[9].

Około 14.00 polskie pododdziały wyszły do kontrataku w kierunku na Łysów i Majdan i odzyskały utracone stanowiska. Wzięto wielu jeńców. Ranny został dowódca II/31 pułku piechoty por. Władysław Torba-Sidzioski i dowódca 2 kompanii karabinów maszynowych, ppor. Tadeusz Wróbel^[10].
Następnego dnia 62 pułk piechoty został zluzowany przez 57 pułk piechoty^[9].

Bilans walk

7 sierpnia nadszedł rozkaz odwrotu. W związku z planowaną bitwą nad Wisłą, oddziały grupy płk. Tadeusza Gałeckiego wycofały się na zachód^[9]. Przez Wisłę przeprawiły się w rejonie Góry Kalwarii^[11].

Przypisy

1. Piłsudski i Tuchaczewski 1989 ↓, s. 173.
2. Odziemkowski 2004 ↓, s. 277.
3. Wysocki (red.) 2005 ↓, s. 261.
4. Cisek, Paduszek i Rawski 2010 ↓, s. 49.
5. Odziemkowski 2004 ↓, s. 279.
6. Wysocki (red.) 2005 ↓, s. 262.
7. Tarczyński (red.) 1996 ↓, s. 14.
8. Sikorski 2015 ↓, s. 63.
9. Odziemkowski 2004 ↓, s. 247.
10. Libert 1928 ↓, s. 29.
11. Znamirowski 1928 ↓, s. 20.

Bibliografia

• Janusz Cisek, Konrad Paduszek, Tadeusz Rawski: Wojna polsko-sowiecka 1919–1921. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2010.
• Feliks Libert: Zarys historii wojennej 31-go pułku Strzelców Kaniowskich. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1928, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
• Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko-rosyjskiej 1919–1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
• Józef Piłsudski, Michaił Tuchaczewski: „Rok 1920”. „Pochód za Wisłę”. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1989. ISBN 83-218-0777-1.
• Władysław Sikorski: Nad Wisłą i Wkrą. Studium z polsko-rosyjskiej wojny 1920 roku. Lwów – Warszawa – Kraków: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. Reprint: Wydawnictwo 2 Kolory. Sp. z oo, 2015. ISBN 978-83-64649-16-5.
• Marek Tarczyński (red.): Bitwa Warszawska 13–28 VIII 1920. Dokumenty operacyjne. Warszawa: Rytm, 1996. ISBN 83-86678-37-2.
• Wiesław Wysocki (red.): Szlakiem oręża polskiego; vademecum miejsc walk i budowli obronnych. T. 2, poza granicami współczesnej Polski. Warszawa: Wydawnictwo „Gamb”, 2005. ISBN 83-7399-050-X.
• Franciszek Znamirowski: Zarys historii wojennej 16-go pułku piechoty. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1928, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.